آداب مسافرت در روایات معصومین

به گزارش خبرگزاری رسا، مسافرت یا سفر جابجایی از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر برای دستیابی به اهدافی خاص است. این اهداف شامل اهداف تفریحی و فراغتی، کاری، تحصیلی، زیارتی و ... است. محققان درمورد تأثیر مثبت مسافرت می‌گویند خارج شدن از استرس‌های روزانه به افراد، گروه‌ها و خانواده‌ها کمک می‌کند به هم نزدیک شده و کنار هم جمع شوند. این تجربیات جدید و مشترک، نزدیکی و حس مثبتی را ایجاد می‌کند که حتی بعد از اتمام مسافرت نیز ادامه پیدا می‌کند.

از نگاه دین مبین اسلام مسافرت دارای جنبه‌ای معنوی نیز هست تا حدی که معصومین(ع) روایات بسیار متعددی درباره فوائد و آداب آن بیان کردند. به عنوان نمونه پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود: مسافرت کنید؛ در سفر اگر نفع مالی عایدتان نشود (لااقل) از فوائد عقلانی آن بهره‌مند خواهید شد؛ سافِروا فَاِنَّکُم اِنْ لَم تَغنَموا مالاً أَفَدتُم عَقلاً» (مکارم‌الاخلاق، ص ٢٤� )

از دید اسلام مسافرت امری معنوی است که باید در آن مسائل و آداب شرعی رعایت شود تا حدی که اگر ترس از به خطر افتادن آداب دینی وجود داشته باشد، نباید سفر کرد. امیرالمؤمنین(ع) در این باره فرمود: انسان نباید به سفری برود که در آن بر دین و نماز خود احساس خطر و آسیب کند؛ لا یَخرُجُ الرَّجُلُ فی سَفرٍ یَخافُ مِنهُ علی دِینِهِ و صَلاتِهِ» (وسائل، ج ٨، ص ٢٤٩)

صدقه بدهید

توجه به بُعد معنوی سفر تا حدی است که ائمه معصومین(ع) حتی برای آغاز سفر یکسری دعاها را به شیعیان خود آموخته‌اند که در کتب ادعیه و روایی به وفور دیده می‌شود. امام صادق(ع) در یک روایت فرمودند: در وقت مسافرت، سفرت را با دادن صدقه آغاز کن و سلامتی خود را تأمین نما؛ إفتَتِحْ سَفَرکَ بِالصَّدقَةِ وَ اخرُجْ اِذا بَدالَک فَاِنَّکَ تَشترَیِ سَلامَةَ سَفَرِکَ.» (بحار، ج97، ص ١� ٣) که این مسأله جزوی از سنت نبوی محسوب می‌شود و در فرهنگ جامعه ما نیز مرسوم است.

گروهی سفر کنید و با همسفرها مهربان باشید

موضوع دیگری که درباره سفر بر آن تأکید شده است، سفر به صورت دسته‌جمعی و حتی‌الامکان پرهیز از مسافرت فردی است که روایاتی در این باب وجود دارد. در همین راستا باید توجه داشت با هر کسی نباید همسفر شد بلکه باید با افرادی مسافرت رفت که با افکار و منش ما سازگار باشند و یا مقید به آداب و اخلاق فردی و اجتماعی باشند. عبارت مشهورِ «الرَّفیقُ ثُمّ الطّریقُ؛ اول رفیق بعد طریق(سفر)» از پیامبر(ص) گویای اهمیت این مسأله است. یا امیرالمؤمنین(ع) با اشاره به ویژگی‌های یک همسفر خوب فرمودند: «با کسی که فضل و منزلتی که تو برای او قائل هستی برای تو قائل نباشد هیچ‌وقت مسافرت نکن؛ لا تَصحبَنَّ فی سَفَرِکَ مَن لایَری لَکَ مِنَ الفَضلِ عَلَیهِ کَما تَری لَهُ عَلیکَ.» (مکارم‌الاخلاق، ص ٢٥١) همچنین پیامبر اسلام(ص) در دیگر روایت فرمود: دو نفر که همراه یا همسفر می‌شوند آن کس پاداش او عظیم‌تر و نزد خدا محبوب‌تر است که نسبت به همدم خود مهربان‌تر و عطوفت بیشتری داشته باشد؛ مَا اصْطَحَبَ اِثنان اِلاّ کانَ اَعظمُهُما أجراً و اَجَهُّمُا اِلَی اللهِ اَرفَقُهُما بِصاحِبِه»(وسائل، ج ٨، ص ٣)

/۹۶۹//۱۰۲/خ

منبع: تسنیم