مانور طالبان در غیبت تأمل‌انگیز دولت افغانستان
به گزارش خبرگزاری رسا، سرانجام پس از چند هفته بلاتکلیفی و تأخیر، روز جمعه (۱۸ آبان) نشست مسکو برای صلح افغانستان با حضور روسیه، کشور‌های تأثیرگذار منطقه در حوزه افغانستان، چون ایران و به خصوص نمایندگان شورای عالی صلح این کشور و گروه طالبان، در مسکو برگزار شد. این نشست یک غایب بزرگ داشت و آن، نماینده رسمی دولت افغانستان بود. با وجود شرکت نکردن نماینده رسمی دولت افغانستان، نشست مسکو با تفاوت و تأثیرگذاری قابل‌توجهی نسبت به نشست‌های گذشته پیرامون صلح با طالبان برگزار شد.
در این نشست، برای نخستین‌بار نمایندگان گروه طالبان در سطحی عالی‌رتبه، در کنار نمایندگان شورای عالی صلح افغانستان و کشور‌های مهم منطقه‌ای و جهانی حاضر شدند و دیدگاه‌های خود را بیان کردند. اما حاضر نبودن نماینده رسمی حکومت افغانستان و مقام‌های وزارت امور خارجه این کشور در نشست مسکو و انتقاد‌هایی که نسبت به ضعیف بودن هیئت شورای عالی صلح افغانستان مطرح شده، نشست مسکو را به یک مانور تمام عیار و حتی برگی برنده، برای نمایندگان گروه طالبان تبدیل کرد و این نمایندگان که برخلاف تصاویر منتشر شده از گروه طالبان، با ظاهری آراسته، در جلوی دوربین ده‌ها رسانه خبری بین‌المللی حاضر شده و برخلاف گذشته، آشکارا مواضع، خواست‌ها و پیش‌شرط‌های خود را برای رسیدن به صلح در افغانستان مطرح کردند.
در این نشست یک گروه چهار نفری از شورای عالی صلح افغانستان به عنوان یک نهاد مستقل و غیردولتی به ریاست حاجی دین محمد، معاون این شورا شرکت کرده بود، اما چگونگی حضور این هیئت شورای عالی صلح، با انتقاد‌های داخلی در افغانستان مواجه شده است. شماری از سناتور‌های افغانستان در نشست روز یک‌شنبه (۲۰ آبان) خود، هیئت اعزامی شورای عالی صلح در نشست مسکو را ضعیف خواندند و تأکید کردند که نمایندگان گروه طالبان در این نشست به مراتب با منطق‌تر و ورزیده‌تر از نمایندگان اعزامی این شورا ظاهر شدند. اما چرا دولت افغانستان در نشست مسکو برای صلح افغانستان شرکت نکرد؟
قرار بود نشست مسکو برای صلح افغانستان در تاریخ ۱۳ شهریور برگزار شود که بنا درخواست مستقیم رئیس‌جمهور افغانستان از وزیر خارجه روسیه، به تعویق افتاد. با آنکه قرار شد این نشست به صورت مشترک برگزار شود و نمایندگان وزارت‌های خارجه افغانستان و روسیه در مسکو پیرامون آن رایزنی کردند، اما در نهایت، وزارت خارجه افغانستان حاضر نشد در نشست مسکو شرکت کند. وزارت خارجه افغانستان چنین استدلال می‌کند که نشست مسکو، ادامه نشست‌های پیشین (چارچوب مسکو) که میان کشور‌های مستقل برگزار شد و حکومت افغانستان نیز مشارکت کرده بود، نیست، زیرا در این نشست از گروه طالبان نیز دعوت شده است. به باور این وزارت، بر مبنای اصول و تصمیم‌های نشست تاشکند و پروسه کابل، دولت افغانستان و طالبان باید به گونه مستقیم به گفت‌وگو بنشینند؛ بر این اساس، آن‌ها بر اصول جلسات کابل و تاشکند که متکی بر اجماع داخلی و بین‌المللی برای چگونگی پیشبرد روند صلح است، هیچ نماینده‌ای نیز به نشست مسکو نفرستادند.
پیش از این دولت افغانستان از کشور‌های تأثیرگذار و ذی‌نفوذ بر طالبان خواسته بود که زمینه گفت‌وگو‌های این دولت را با طالبان فراهم کند و حالا که روسیه برخلاف تلاش‌های امریکا، توانسته طالبان را حداقل به پای یک میز بین‌المللی با حضور جوانب مختلف داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی بکشاند، این نوع برخورد سؤال‌برانگیز است و انتقاد‌های داخلی را نیز در افغانستان به همراه داشته است.
دولت افغانستان همچنان تأکید دارد که گفت‌وگو‌های صلح این کشور با گروه طالبان، باید یک گفت‌وگوی بین‌الافغانی و مستقیم باشد، در حالی که طالبان حاضر به چنین گفت‌وگویی نیست و اساساً، این دولت را در حضور امریکا، فاقد صلاحیت لازم می‌داند. این در حالی است که روسیه نیز بار‌ها تأکید کرده که تنها هدفش از تلاش‌ها در حوزه افغانستان، تسهیل و زمینه‌سازی گفت‌وگو‌های مستقیم دولت افغانستان و نمایندگان طالبان است، اما دولت افغانستان این تلاش‌های روسیه را قبول ندارد و برعکس، تلاش‌های ایالات متحده امریکا و گفت‌وگو‌های این کشور با نمایندگان طالبان را زمینه‌ساز و تسهیل‌کننده مذاکرات مستقیم با این گروه می‌خواند. این در حالی است که همزمان با تلاش‌های مسکو، امریکا نیز با انتخاب زلمی خلیل‌زاد، دیپلمات پیشین افغانستانی ـ. امریکایی به عنوان فرستاده ویژه برای صلح افغانستان، مسئله این کشور را با جدیت بیشتری دنبال می‌کند. اما در این حرکت، امریکا تلاش دارد با کمک کشور‌های عربی که همواره حامی طالبان بوده‌اند، به نتیجه برسد، در حالی که از نقش تأثیرگذار سایر کشور ها، چون ایران، روسیه، چین و هند چشم‌پوشی کرده و قطعاً با چنین رویکردی به نتیجه نخواهد رسید.
در این میان، دیده می‌شود که دولت افغانستان برخلاف گذشته که بر دنباله‌روی از یک سیاست خارجی بی‌طرف و همکاری‌های چندجانبه منطقه‌ای تأکید می‌کرد، بیش از هر زمانی تحت تأثیر سیاست خارجی و برنامه‌های منطقه‌ای ایالات متحده امریکا عمل می‌کند و نوع برخورد و تعامل این دولت با روسیه، ثابت‌کننده این مضوع است.
آنچه مشخص است، نشست مسکو برای صلح افغانستان، نه تنها به باور آگاهان یک مانور و برگ برنده برای طالبان بود، بلکه توانایی و تأثیرگذاری جبهه شرقی در محور روسیه را نیز در حوزه جنگ و صلح افغانستان برجسته ساخت. این نشست نشان داد که امریکا و دولت افغانستان نمی‌توانند نقش و تأثیرگذاری این کشور‌ها را نادیده گرفته و انکار کنند، بلکه روند یکجانبه تلاش‌ها برای صلح در افغانستان، باید به یک مکانیزم همه‌جانبه منطقه‌ای و بین‌المللی تغییر جهت دهد. در این میان، تجربه یک دهه گذشته دولت افغانستان، به خصوص تلاش‌های اخیر دولت این کشور به رهبری محمد اشرف غنی به خوبی ثابت کرده که با صرف شعار دادن اینکه مذاکرات صلح افغانستان باید با مالکیت دولت و مردم این کشور باشد، نمی‌توان طالبان را به پای میز مذاکرات کشاند. این در حالی است که کشور‌های منطقه با مالکیت دولت و مردم افغانستان با مذاکرات صلح مخالفتی ندارند، اما این دولت به تنهایی و با پشتوانه امریکا قادر نخواهد بود زمینه مذاکرات رو در رو با طالبان را فراهم سازد./۹۶۹//۱۰۲/خ
منبع: روزنامه جوان