علم کلام مدافع و پاسخگوی شبهات در حوزه عقاید دینی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، همایش ملی فلسفه علم کلام به مناسبت سالروز جهانی فلسفه پیش از ظهر امروز در سالن اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین علی ربانی گلپایگانی استاد برجسته فلسفه و کلام در این همایش با اشاره به روش شناسی فلسفه علم اظهار داشت: فلسفه چه مطلق و چه مضافش علمی عقلی است، علم عقلی نیز گاهی انتزاعی تجریدی است مثل ریاضیات و فلسفه اولی و گاهی عقل انضمامی و ترکیبی است و صرف عقلانیت محض و مجرد نیست بلکه جنبه حسی و تجربی و گزارشی هم دارد.

عضو هيأت علمى مؤسسه امام صادق(ع) افزود: اجملا در حوزه علوم روش های بسیطی داریم که چهار تا است؛ عقلی، نقلی، تجربی، سلوکی شهودی یعنی عرفانی، ولی متناسب با علوم مختلف پیوند می‌ خورد و ترکیبی می‌ شود مثل علم کلام که عقلی نقلی سلوکی است یا فقه که عقلی نقلی است.

وی اضافه کرد: فلسفه علم هم در مقام "هست" است و هم در مقام "باید"، آن جا که در مقام هست است روشش است نقلی است و آن جا که درمقام باید است روشش عقلی است.

حجت الاسلام والمسلمین ربانی گلپایگانی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که فلسفه علم کلام پژوهش فیلسوفانه در مورد علم کلام است، ابراز داشت: علم کلام تعیین عقاید دینی و تبیین و اثبات و دفاع از آن است و در واقع علم کلام را باید مدافع و پاسخگوی به شبهات در حوزه عقاید دینی برشمرد و در فلسفه علم کلام 11 مسأله ای که در فلسفه علم هست مورد پژوهش قرار می‌ گیرد.

وی در ادامه در ارتباط با پیشینه فلسفه علم کلام خاطرنشان کرد: این علم به اصطلاح خودش با این اسم یک علم جدید است ولی اگر مراد پرداختن به مسائل فلسفه علم کلام باشد بخش عظیمی از آنها را مرحوم لاهیجی در گوهر مراد دارد که واقعا کتاب ارزشمندی است و بعد از ایشان در بین معاصرین مرحوم شهید مطهری که در مجموعه راجع به علوم اسلامی راجع به فلسفه علم کلام نیز قلم زده اند.

عضو هيأت علمى مؤسسه امام صادق(ع) تأکید کرد: اگر بخواهیم محدود تر نگاه کنیم فلسفه علم کلام سابقه کهنی دارد و متکلمان متقدم از شیعه و اهل سنت در این باب قلم زده اند که از اهل سنت می‌ توانیم به ابن خلدون اشاره کنیم یا در بین شیعه خواجه نصیر الدین، ابن میثم بحرانی، فاضل مقداد و مرحوم لاهیجی از قدما در این باب کتاب های ارزشمندی دارند.

وی ادامه داد: جا دارد که از حضرت آیت الله سبحانی نیز یاد کنیم که ایشان هرچند تألیف مستقلی در فلسفه علم کلام ندارند ولی در چند مورد مباحث را مطرح کرده اند و مطالب ارزشمندی را در حوزه فلسفه علم کلام مطرح کرده اند که می‌ تواند مورد استفاده قرار بگیرد./1330/پ۲۰۲/ب۱