نسخه ایران را در سوریه اجرا کردند

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، علی‌ صدری‌نیا در نشست خبری مستند جدیدش؛ «تهران، دمشق» که در هفتمین روز اکران‌‌های مرکزی جشنواره مردمی فیلم عمار در سینمافلسطین به نمایش درآمد، در پاسخ به سوالی درباره نریتور بودن خودش در مستند گفت: چون در جاهایی از فیلم خودم جلوی دوربین حاضر می‌شدم و توضیحاتی می‌دادم، گزینۀ دیگری نداشتیم. البته تلاش کردم روایت را به گونه‌ای بیان کنم که روی کار بنشیند.

وی در ادامه دربارۀ مراحل فیلمبرداری مستند «تهران، دمشق» عنوان کرد: فیلم‌برداری این مستند در سال 96 انجام شد و یک ماه طول کشید. ناگهان در حین ساخت این مستند، متوجه شدیم که می‌توانیم به مدت دو هفته در سوریه نیز حضور داشته باشیم. برای همین زمان کافی نداشتیم که به طور خاص بتوانیم به سوژه‌ای بپردازیم.

صدری‌نیا افزود: در مستندهایی که درباره سوریه ساخته می‌شوند عمدتاً با کارهایی مواجه هستیم که به موضوع جنگ، خط مقدم، عملیات‌ها و مدافعان حرم پرداخته می‌شود. اما کمتر کسی به پشت صحنه این جنگ و جامعه سوریه در زمان جنگ پرداخته است. در این نوع کارها ثبت تاریخی بسیار مهم است. پیش از جنگ شکاف‌هایی در جامعه سوریه ایجاد شده بود که باید زودتر از این‌ها بیان می شد. البته اتفاقات دی ماه 96 که در ایران رخ داد نیز موجب شد که بخش دوم سناریوی ما شکل بگیرد و ما بتوانیم بخشی از مستند را در ایران فیلمبرداری کنیم.

صدری‌نیا در پاسخ به سوال دیگری دربارۀ عدم استفاده از وقایع فتنه88 در مستندش عنوان کرد: ماجرای فتنه جنس دیگری از اختلافات در جامعه ما بود که به نظرم در این مستند نباید گنجانده می‌شد. باید دید چه اتفاقاتی در جامعه رقم زده شده و به لحاظ دین‌داری، نگاه مردم به هم، به جامعه و به مذهب چه تغییری کرده‌اند. اگر به اتفاقات سال 88 دقت کنیم، می‌بینیم که در آن سال، سلبریتی‌ها، هنرمندان و چهره‌های ورزشی و... در ستادهای مختلف انتخاباتی پراکنده و توزیع شده بودند. اما در انتخابات سال 92 این‌گونه نبود. ما با یک جامعۀ دو قطبی مواجه شدیم که برخی جناح‌های سیاسی هم در این میان از این اختلاف‌ها سواستفاده می‌کنند. در این مستند قصد نداشتیم از سال 88 بگوییم، می‌خواستیم از منظر دیگری نگاه کنیم؛ به این معنی که مشکلات جامعۀ ما برخاسته از مشکلات معیشتی مردم است.

این کارگردان با اشاره به نقش اصلی مشکلات معیشتی در شکل‌گیری جنگ سوریه خاطرنشان کرد: برخی از مترجم‌های ما در سوریه می‌گفتند که ما در سال 88 در ایران درس می‌خواندیم و معتقدیم کاری را که در سال 88 نتوانستند در کشور ایران پیاده کنند، در سوریه اجرا و تمام کردند. در «تهران، دمشق» با نگاه نقش مشکلات معیشتی در ایجاد شکاف بین مردم پیش رفتیم و می‌خواستیم نشان دهیم که پیش از جنگ، چگونه توانستند مردم سوریه را مقابل یکدیگر قرار دهند. شاید اگر بیشتر در سوریه می‌ماندیم می‌توانستیم سوژه‌ای هم برای شکل‌گیری داستان پیدا کنیم.

صدری‌نیا با اشاره به ویرانی‌های داعش در سوریه تصریح کرد: ما تصویری از جنگ‌های داخلی در ذهن نداریم. شاید نسل ما و پیش از ما تصویر متفاوت‌تری از جنگ عراق داشته باشند؛ اما کاش می‌شد مردم ما می‌توانستند یک ساعت در خیابان‌های حلب یا حمص راه می‌رفتند، در این صورت متعجب می‌شوند که در سوریه چه اتفاقاتی افتاده است. گویا خانه‌به‌خانه جنگیده‌اند و شهر را نابود کرده‌اند؛ در شهر به‌سختی موجود زنده‌ای پیدا می‌شود. این اتفاق در سوریه افتاده و ما تصوری نداریم و در بیشتر مواقع، دوربین‌های ما به سمت خط مقدم جنگ است.

این مستندساز بیان کرد: متاسفانه برای ما نگفته‌اند که در سوریه چه اتفاقاتی افتاده است. در آنجا مردم کنار هم زندگی می‌کردند تا این‌که جامعه‌شان تبدیل به جامعۀ دو قطبی شد. این موضوع باید صریح بیان می‌شد که اگر در قالب داستان روایت می‌شد این هشدار منعقد نمی‌شد. درحال حاضر با بخش‌های مختلف جامعه، کاری می‌کنند که اختلاف‌ها تبدیل به کینه شود. به‌جای این‌که مردم در فضای مدنی گفت‌وگو کنند، آن‌ها را مقابل هم قرار داده‌اند. ما در کنار هم هستیم؛ ولی می‌خواهند بین ما تفرقه بیاندازند. هر مشکل معیشتی، قومی و... داریم باید فضای گفت‌وگوی مدنی را برای مردم فراهم کنیم.

صدری‌نیا با اشاره به حضور دو هفته‌ای در سوریه برای ساخت این مستند عنوان کرد: در شرایط کنونی و بعد از جنگ سوریه، مردم این کشور دربارۀ مسائل اظهارنظر نمی‌کنند یا اگر هم جلوی دوربین حاضر می‌شدند خودسانسوری می‌کردند. شرایط کنونی به مردم سوریه اجازه نمی‌دهد به راحتی اظهار نظر کنند.

وی در بخش دیگری از این نشست خبری توضیح داد: سعی کرده‌ایم در این فیلم به یک تذکر عمومی بسنده کنیم. مستند ما حرف بزرگ‌تر و ملی‌تری دارد و ما تلاش کرد‌ه‌ایم کلیات روایت را بگوییم.

صدری‌نیا اضافه کرد: در این مستند می‌خواستیم بگوییم منشأ همه اختلافات خارجی نیست و گاهی هم داخلی است. البته اگر ما وارد مصادیق می‌شدیم سریع‌ترین فکری که به ذهن مخاطب خطور می‌کرد این بود که کارگردان می‌خواسته فلان شخصیت سیاسی را بکوبد. ما حرف‌های بزرگ‌تری در این مستند داریم به این معنی که دشمن، وقتی ‌می‌بیند اگر امکان براندازی حکومت را ندارد، می‌خواهد کشور را تضعیف کنند تا مردم با خودشان درگیر شوند./829/ت303/س