حرکت متضاد سینمای هند و ایران در مبارزه با "استعمار"

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، چند شب گذشته شبکه نمایش فیلم هندی «قیام» را پخش کرد، قبل‌تر نیز، فیلم سینمایی هندی «باج» و در ایام نوروز هم فیلم سینمایی «قاتلان هندوستان». وجه مشترک تمام این فیلم‌ها، همکاری فعال یکی از سه «خان» معروف سینمای بالیوود، یعنی عامرخان است که نقش اولی آن‌ها را برعهده دارد و یا در کنار آن، تهیه‌کننده نیز هست. اما علاوه بر این، وجه اشتراک دیگری نیز وجود دارد.

فیلم «باج» محصول سال ۲۰۰۱، جزو پرفروش‌ترین فیلم‌های آن سال و علاوه بر نامزدی اسکار، برنده تعداد قابل توجهی از جوایز داخلی و خارجی شد، داستان زندگی مردم یک روستا در دوران حکومت بریتانیا بر هند را روایت می‌کند که به خراج سنگین انگلیسی‌ها اعتراض می‌کنند و با شرط‌بندی زندگی خود در مسابقه کریکت در مقابل آزادی از خراج، آرام‌آرام به خودباوری می‌رسند و با تلاش از جان و دل، رقیب را شکست می‌دهند. فیلم «قیام» محصول ۲۰۰۵ نیز، روایت‌گر زندگی مانگال پاندی یک سرباز هندی است که به روشن‌کننده جرقه جنش‌های استقلال طلبی سال ۱۸۵۷ میلادی در هند علیه بریتانیا شناخته می‌شود.

فیلم «قاتلان هندوستان»، اما داغ داغ است. محصول ۲۰۱۸؛ با نقش اولی دو ستاره بی‌رقیب بالیوود یعنی آمیتاب باجان و عامرخان. روایت گروهی مبارز خودجوش هندی علیه استعمارگران بریتانیایی. تهیه کنندگان فیلم از آن به عنوان گران‌ترین و پرخرج‌ترین محصول تاریخ سینمای هند تا این لحظه اسم بردند.

این‌ها مشتی از نمونه خروار محصولات بالیوود است و نشان می‌دهد، ساخت فیلم‌هایی با موضوع مبارزان استقلال‌طلبی هند هنوز هم به عنوان یکی از مهمترین سوژه‌ها در سینمای هند زنده است و مخاطب دارد. فیلم‌هایی که می‌کوشند در کنار روایت ظلم استعمار، روح خودباوری و مبارزه را در مخاطب احیا کنند و آفات و نابه‌سامانی‌های استعمار و استثمار را در ذهنیت تاریخی مردم زنده نگه دارند.

این جدیت بالیوود نسبت به تاریخ و دوران استعمار خود، ما ایرانی‌ها را ناخودآگاه به فکر وامی‌دارد. ما چند فیلم درباره‌ی استعمار و مبارزان استقلال‌طلبی تاریخ خود ساخته‌ایم؟ در سبد سینمای ایران غیر از «یتیم‌خانه‌ی ایران» ساخته ابوالقاسم طالبی، چه فیلم قابل‌توجه و حتی غیرقابل‌توجهی باقی می‌ماند؟! آیا یکی از دلایلی که برخی مسئولین، در مسیر چشم‌امیدبستن به غرب و بیگانگان، مردم را هم فکر و همراه خود می‌بینند و مردم نیز احیانا تعامل با بیگانه را راه‌حل مسائل کشور بپندارند، مخدوش شدن حافظه‌ی تاریخی ملت نیست؟

به‌نظر می‌رسد سینما در بازتولید روایت‌های جذاب و حفظ حافظه تاریخی ملت از تجربیات دردناک استعمار و استثمار و ذلت‌بار خود، وظیفه‌ی سنگینی به دوش دارد. چنانکه مقام معظم رهبری نیز در دیدار با سینماگران فرمودند: «ما بایستی تصویر درستی از رژیم طاغوت، رژیم گذشته را به جوان امروز نشان بدهیم؛ این کار نشده، به خوبی انجام نگرفته. راجع به انقلاب باید صحبت بکنیم، راجع به دفاع مقدس باید کار کنیم، راجع به مسئله‌ی خانواده باید کار کنیم؛ خانواده‌ی ایرانی، هویت ایرانی، فرهنگ ایرانی، گذشته‌ی ایرانی، تاریخ ایرانی.»/918/ی703/س

علی ابراهیم پور