لزوم بررسی محورهای بیانیه گام دوم با رویکرد قرآنی

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام‌والمسلمین نجف لک زایی در ششمین جلسه نشست بصیرت‌افزایی تاریخ تحلیلی و تطبیقی ایران معاصر که با حضور اساتید و طلاب جامعه‌الزهرا علیهاالسلام در تالار بیداری اسلامی برگزار شد، به ادامه موضوع «تبیین بیانیه گام دوم انقلاب» پرداخت و عنوان کرد: در ماه مبارک رمضان که ماه قرآن کریم است، قرار داریم و با رویکرد قرآنی به بیانیه گام دوم انقلاب می‌پردازیم تا در این ماه مبارک، از قرآن کریم برای لبیک به ندای رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی استقاده کنیم.

لزوم شناخت صحیح تاریخ اسلام و ایران

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار داشت: در بخش دستاوردهای بیانیه گام دوم انقلاب که رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی، دستاوردهای چهل ساله انقلاب را برشمردند، تذکر دادند که دشمن تلاش می‌کند دستاوردهای نظام را ناچیز جلوه دهد و تاریخ را به نحو نادرستی به ما گزارش دهد و اگر ما گذشته را نادرست بفهمیم برای گام دوم هم دچار مشکل می‌شویم.

وی ادامه داد: با توجه به تأکیدات رهبر فرزانه انقلاب مدظله‌العالی در این بیانیه، ما باید تلاش کنیم که گذشته را به درستی بشناسیم، همانطورکه یکی از ویژگی‌های بارز رهبر ما این است که هم به تاریخ اسلام و هم تاریخ ایران مسلط هستند؛ چنانچه ایشان با یک جمله راجع به دولت پهلوی، یک جلسه بحث ما را بیان کردند، ایشان فرمودند دولت پهلوی تنها دولتی بوده که از آغاز پیدایش دولت تا کنون با اتکا به بیگانگان تأسیس شده و بدترین دولت در ایران است که ناشی از اشراف ایشان به کل تاریخ ایران است.

معاون پژوهش دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به طلاب توصیه کرد: رویکرد تاریخی خود را تقویت کنید، جریان دوستان و دشمنان اسلام و ایران را در تاریخ مطالعه کنید، کارنامه چهار نیروی مؤثر در تاریخ ایران را مورد مطالعه قرار دهید و در این راستا می‌توانید از کتاب «تحولات سیاسی اجتماعی دنیای معاصر» بهره‌مند شوید.

توصیه به علم و پژوهش با رویکرد قرآنی

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لک زایی در ادامه با اشاره به قرآن کریم و گام دوم انقلاب، گفت: هفت توصیه که در بخش پایانی بیانیه گام دوم آمده معطوف به تحقق خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی است که این سه مورد با هفت توصیه رهبر معظم انقلاب در این بیانیه، زمینه‌ساز خورشید ولایت عظمی خواهد بود.

وی تصریح کرد: با توجه به اهمیت بیانیه، ما هر یک از این موارد را می‌توانیم از منظر قرآن کریم مورد توجه قرار دهیم. اولین توصیه رهبر معظم انقلاب در این بیانیه، توصیه به علم و پژوهش است که در قرآن کریم آیات زیادی درباره علم وجود دارد.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: آیه شریفه «هَلْ يَسْتَوِي الَّذينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَکَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ؛ آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند یکسانند؟ جز این نیست که تنها صاحبان خرد ناب متذکر می‌شوند» در سوره زمر، آیه شریفه «وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ؛ از آنچه به آن آگاهی نداری، پیروی مکن» در سوره اسراء و آیه شریفه «إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا؛ اگر شخص فاسقی خبری برای شما بیاورد، درباره آن تحقیق کنید» همگی اشاره به تحقیق و پژوهش دارند که همه آیات مربوط به علم را می‌توان در ذیل بحث علم و پژوهش طبقه‌بندی کرد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لک زایی تأکید کرد: علم از منظر قرآن کریم دارای اهمیت ویژه‌ای است، چنانچه حضرت موسی علیه‌السلام مکلف می‌شود که نزد بنده صالح خدا درس‌آموزی کند.

اخلاق و معنویت در انسان باید صادقانه و عالمانه باشد

وی در ادامه عنوان کرد: محور دوم بیانیه، اخلاق و معنویت است و آیات زیادی درباره اخلاق و معنویت نازل شده؛ چنانچه در فلسفه ارسال رسل، هم علم و هم اخلاق و معنویت است؛ آنجا که خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ يُزَکِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ؛ و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد».

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: اخلاق و معنویت در انسان باید اخلاق و معنویت صادقانه و عالمانه باشد.

تأثیر ترک انفاق بر هلاکت انسان از منظر امام موسی صدر

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لک زایی با اشاره به اینکه بحث اقتصاد، سومین توصیه رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی در این بیانیه است، گفت: آیات فراوانی راجع به اقتصاد و اقتصاد مقاومتی که مورد تأکید رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی است، وجود دارد، از جمله اینکه اسراف نکنید و یا توصیه به انفاق یکی از وجوه اقتصاد مقاومتی است.

وی ادامه داد: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید اگر انفاق را ترک کنید، خود را به دست خودتان به هلاکت انداختید، مفسران درباره اینکه چگونه ترک انفاق باعث هلاکت انسان می‌شود بیاناتی داشتند، امام موسی صدر نیز در این‌باره می‌فرماید: وقتی انفاق ترک شود، شکاف‌های اجتماعی بیشتر می‌شود، تنفر فقرا از اغنیا زیاد می‌شود، ممکن است اغنیا از سوی فقرا آسیب ببینند و در نتیجه سبب افزایش آسیب‌های اجتماعی در جامعه می‌شود؛ اما اگر انفاق صورت بگیرد، محبت اغنیا به دل فقرا می‌نشیند و تهدیدها و آسیب‌های اجتماعی کمتر می‌شود.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: آیات فراوانی راجع خمس، زکات، انفاق، فی و مباحث اقتصادی در قرآن کریم آمده که با گردآوری آنها می‌توان به دستاوردهای مفیدی رسید.

جهاد کبیر، مبارزات فرهنگی با محوریت قرآن کریم است

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لک زایی در ادامه عنوان کرد: عدالت و مبارزه با فساد، محور چهارم بیانیه است، آیات زیادی درباره عدالت در قرآن کریم آمده همچنین آیاتی درباره ظلم و پرهیز از ظلم نازل شده است.

وی افزود: برخی آیات قرآن کریم به فلسفه ارسال رسل اشاره دارد از جمله خداوند می‌فرماید: «لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ؛ تا مردم قیام به عدالت کنند»، «اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ؛ عدالت کنید، که به پرهیزگاری نزدیکتر است» و یا «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ؛ خدا به شما فرمان مى‏ دهد كه سپرده ‏ها را به صاحبان آنها رد كنيد و چون ميان مردم داورى مى ‏كنيد به عدالت داورى كنيد»؛ بنابراین هنگام قرائت قرآن کریم، آیات مربوط به عدل و عدالت را می‌توانید استخراج کنید و مورد توجه قرار دهید.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی یادآور شد: همچنین آیات فراوانی درباره مبارزه با فساد داریم، از جمله برخی از آیات مربوط به امر به معروف و نهی از منکر به فساد مربوط است و یا در برخی آیات درباره جهاد سخن گفته است از جمله در آیه ۹ سوره تحریم می‌خوانیم: «جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ؛ با کفّار و منافقین پیکار کن و بر آنان سخت بگیر».

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لک زایی تصریح کرد: انواع و اقسام مبارزه در قرآن کریم وجود دارد، جهاد اکبر مبارزه علیه نفس است، جهاد افضل به مبارزات سیاسی گفته می‌شود، جهاد اصغر، مبارزات نظامی است و جهاد کبیر به مبارزات فرهنگی با محوریت قرآن کریم گفته شده است.

وی افزود: خداوند در آیه ۵۲ سوره فرقان می‌فرماید: «فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا؛ بنابر این از کافران اطاعت مکن، و به وسیله آن [= قرآن‌] با آنان جهاد بزرگی بنما» که در این آیه آمده با محوریت قرآن کریم مبارزه کنید که به جهاد کبیر نامگذاری شده که همان مبارزه فرهنگی و همه جانبه است.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان داشت: با توجه به آیات قرآن کریم، جهاد و مبارزه در همه سطوح از جمله سطح مبارزه با فساد نباید تعطیل شود، در غیر این صورت جامعه اسلامی دچار مخاطره می‌شود.

رسالت انقلاب اسلامی، ادامه رسالت انبیای الهی است

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لک زایی در ادامه به محور پنجم بیانیه که استقلال و آزادی است، اشاره کرد و گفت: اگر به فرهنگ قرآن کریم را ببینیم و دائره المعارف قرآن کریم به استقلال و آزادی اشاره دارد، شما طلاب هم می‌توانید در آیات تدبر کنید.

وی اظهار کرد: تمام آیاتی که مربوط به نجات مردم از دست طاغوت‌ها است که توسط انبیای الهی مطرح شده، مربوط به حوزه آزادی سیاسی و معنوی است، بنابراین هر جا اصطلاح و واژه «نَجَّيْنَا» در آیات قرآن کریم آمده، نجات از دست طاغوت‌ها است.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تأکید کرد: اگر این توصیه رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی مورد توجه قرار بگیرد، ملت ایران و امت اسلام وظیفه‌ای پیدا می‌کند که مردم دنیا را از شر طاغوتی مانند آمریکا، نظام سلطه و استکبار نجات دهد چون این رسالت، ادامه رسالت انبیای الهی است و ولایت فقیه استمرار حرکت انبیای نظام الهی است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لک زایی عنوان کرد: ما باید آزادی را به این صورت فهم کنیم، نه این که تنها به عنوان آزادی داخلی در نظر بگیریم، چنانچه یکی از برکات انقلاب اسلامی، نعمت آزادی برای جهانیان است تا همه مردم جهان خود را از شر طاغوت نجات دهند.

وی ادامه داد: مفهوم استقلال روشن و به معنای این است که به کفر و بیگانه متکی نباشیم؛ خداوند در آیات سوره ممتحنه به این موضوع اشاره دارد که چرا نباید به کفاری که با ما بر سر دین ما می‌جنگند و نسبت به سرزمین‌های اسلامی اشغالگر هستند، مراوده، اتکا و ارتباط داشت.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به آیه ۱۴۱ سوره نساء «وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا؛ و خداوند هرگز کافران را بر مؤمنان تسلّطی نداده است»، تصریح کرد: خداوند متعال هیچ راه سلطه و نفوذی را قرار نداده و رهبران و دولت‌های اسلامی هم نباید قرار دهند؛ بحث استقلال، نفوذ و وابستگی در اینجا مطرح می‌شود، بنابراین تمام آیاتی که سفارش می‌کند که به دشمن تکیه نکنیم و دشمنان را برای ما مشخص می‌کنند در ذیل حوزه استقلال و عزت ملی هستند.

عزت ملی و روابط خارجی و مرزبندی با دشمنان؛ محور ششم بیانیه

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لک زایی به محور ششم که عزت ملی و روابط خارجی و مرزبندی با دشمنان است، اشاره کرد و افزود: اینکه ما از عزت ملی دفاع کنیم، ما آیات فراوانی راجع به عزت داریم و واژه «عزت» در قرآن کریم فراوان است.

وی ادامه داد: یکی از صفات خداوند متعال «عزیز» به معنای «نفوذناپذیر» است و خداوند در آیه ۸ سوره منافقون می‌فرماید: «وَلِلَّهِ العِزَّةُ وَلِرَسولِهِ وَلِلمُؤمِنينَ وَلٰكِنَّ المُنافِقينَ لا يَعلَمونَ؛ عزت مخصوص خدا و رسول او و مؤمنان است ولی منافقان نمی‌دانند»؛ یعنی وقتی کسی به درجه ایمان می‌رسد، شیطان و استکبار و طاغوت نمی‌تواند با حیله و نیرنگ، رشوه، طمع و وسوسه نفوذ کند.

توصیه به بررسی محورهای بیانیه گام دوم با رویکرد قرآن کریم

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه هفتمین و آخرین محور، سبک زندگی است، گفت: به تعبیر امام خمینی(ره)، قرآن کریم، نقشه زندگی است، کتابی است که آمده تا سبک زندگی ما را در عرصه فردی و اجتماعی بیان کند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لک زایی با اشاره به سبک زندگی در عرصه فردی، افزود: خداوند متعال در آیاتی چون «التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ» و «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ» ویژگی‌های مؤمنان را بیان می‌کند و سبک زندگی ایمانی را نشان می‌دهد.

وی اظهار داشت: ما در عرصه‌های مختلف از جمله سبک زندگی خانوادگی، سیاسی و اقتصادی می‌توانیم مباحث مربوط به حوزه سبک زندگی را از آیات قرآن کریم استخراج کنیم و ببینیم که سبک زندگی کنونی ما با سبک زندگی که در قرآن کریم مطرح شده، چه مقدار فاصله دارد.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پایان پیشنهاد داد: فراخوان مقاله‌نویسی با موضوع محورهای بیانیه گام دوم انقلاب با رویکرد قرآن کریم و یا مرتبط با سه فرایند خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی و ارتباط اینها با زمینه‌سازی ظهور حضرت ولیّ عصر عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ارائه و در نهایت به صورت کتاب و مجموعه مقالات گردآوری شود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لک زایی تصریح کرد: ما با تدبر و تأمل در قرآن کریم و تدوین و تألیف مقاله در این راستا، زندگی معنوی تری در ماه مبارک رمضان خواهیم داشت.

پاسخ به سؤال یکی از طلاب درباره روابط آیت الله کاشانی و دکتر مصدق

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی پس از سخنان خود به سؤال یکی از طلاب درباره نقش روحانیت در دوران پهلوی و روابط آیت‌الله کاشانی و دکتر مصدق پاسخ داد که مشروح آن به شرح ذیل است:

روابط آیت‌الله کاشانی و دکتر مصدق دو مرحله دارد که مرحله اول با هم همکاری می‌کنند و عنصر مشترک، بحث ملی کردن صنعت نفت است؛ در این دوره آیت‌الله کاشانی حامی دکتر مصدق است و از نخست وزیری ایشان حمایت می‌کند و به طور خاص در قیام سی تیر سال ۱۳۳۱ است که شاه ، دکتر مصدق را عزل می‌کند و قوام را به عنوان نخست وزیر منصوب می‌کند، ایشان اعلامیه صادر می‌کند و کفن بر تن می‌کند و قیام ۱۳۳۱ رخ می دهد و شاه مجبور می‌شود که دکتر مصدق را برگرداند.

در مرحله دوم دکتر مصدق آمد و از مجلس خواست که اختیار قانونگذاری را داشته باشد، رئیس مجلس در آن زمان، آیت‌الله کاشانی بود که با توجه به این که نظر مثبتی به دکتر مصدق داشت، این اختیار را به ایشان داد اما نهایتا منجر به تعطیلی مجلس شد و مملکت به دست قوه مجریه افتاد. اینجا تنها قدرتی که می توانست از مصدق در برابر محمدرضا پهلوی دفاع کند، از بین رفت و در اینجا آیت‌الله کاشانی با دکتر مصدق دچار اختلاف شدند.

اینها برای جلوگیری از نخست وزیری قوام دست به قیام سی تیر زدند و از طریق قیام عمومی اقدام کردند؛ همچنین اختلاف دوم سر تکیه به آمریکا بود، نظر دکتر مصدق این بود که ما می توانیم با اتکا به آمریکا در برابر انگلستان بایستیم.

آمریکا از قبل مدافع ایرانی ها بودند و برای ملی کردن صنعت نفت مشوق ایران بودند، آنها در سال ۱۳۲۷، اولین برنامه توسعه ایران را نوشتند، وقتی این برنامه را می‌نویسند، در مجلس این سوال مطرح می‌شود که بودجه آن از کجا تأمین شود؟ که در جواب می‌گویند از طریق نفت، اما از آنجا که نفت ایران تحت انحصار انگلستان بود و ایران سهم کمی از آن داشت، آمریکا پیشنهاد می‌کند ایران نفت خود را ملی کند، اما ماجرا چیز دیگری است.

اصل قضیه این بود که آمریکا پشت صحنه با انگلستان سر مشارکت با نفت ایران اختلاف داشتند و آمریکا از انگلستان می‌خواست که در نفت ایران سهم داشته باشد، اما انگلیسی‌ها خواسته آمریکایی‌ها را اجابت نمی‌کنند و آمریکا هم از این مسیر این کار را می‌کند، با ملی شدن صنعت نفت، رابطه ایران و انگلستان قطع می‌شود و انگلستان در دادگاه لاهه از ایران شکایت می‌کند، اما ایران پیروز می‌شود.

دوره ریاست جمهوری ترومن که دموکرات بود، تمام شد و آیزنهاور رئیس جمهور آمریکا شد، انگلستان طی مذاکراتی با رئیس جمهور وقت آمریکا برای تصاحب نفت ایران برنامه ریزی می‌کنند، انگلستان نقشه کودتای ۲۸ مرداد را طراحی و آمریکا علیه دکتر مصدق اجرا می‌کند.

حضرت امام خمینی (ره) راجع به این موضوع به دو نکته مهم اشاره کردند، از جمله می فرمایند که آیت‌الله کاشانی نباید به عنوان یک چهره سیاسی صِرف وارد قضیه می شد، توضیح مطلب این است که کل جایگاه خود را از حیثیت ریاست مجلس گرفت و خود را در عرض دکتر مصدق قرار داد.

وقتی اختیارات را از پارلمان گرفت و پارلمان تعطیل شد، عملا آیت‌الله کاشانی را به عنوان رئیس مجلس کنار زد، اما آیت‌الله کاشانی باید جایگاه رهبری دینی را حفظ می کرد و بحث ولایت فقیه باید حفظ می شد.

نکته دوم این است که مردم هم درا ین قضیه به درستی رهبری نشدند؛ بحث این بود که نفت را ملی کنند اما امام می فرمایند اشتباه این بود که گفتند بیایید می خواهیم نفت را ملی کنیم بلکه باید می گفتند بیایید تا اسلام را اجرا کنیم.

حضرت امام خمینی (ره) فرمودند هر گاه به شما گفتند می‌خواهیم نفت را ملی کنیم شما بگویید اسلام را می‌خواهیم اگر اسلام حاکم شد نفت هم ملی می‌شود»؛ این توصیه کلی است که هر گاه شما را به چیزی دعوت کردند که مشترک بین اسلام و غیراسلام است، اسلام را انتخاب کنید؛ به عنوان مثال اگر به شما بخواهند رفاه بدهند بگوییم ما اسلام را می‌خواهیم.

وقتی بحث نفت بود، بسیار ادعای رهبری می کردند، اما اگر ادعای اسلام بود، نشان می داد که رهبری دینی باید به عهده عناصر دینی و فقیه باشد نه عناصر سیاسی. اسلام که باشد آزادی هم می آید، اسلام که باشد استقلال هم می آید، به همین خاطر وقتی اوایل انقلاب پیشنهاد شد که جمهوری دموکراتیک اسلامی باشد، امام فرمودند فقط جمهوری اسلامی نه یک کلمه کمتر و نه یک کلمه بیشتر.

درسی که از این ماجرا می گیریم، دو چیز است، اینکه از جایگاه ولایت و امامت نباید تنزل شود، دوم اینکه خواسته ها و مطالبات پیوسته باید در چارچوب اسلام باشد. اگر امامت و ولایت مورد توجه و عنایت بود، بحث دوم که اسلام خواهی است، به طور طبیعی اتفاق می افتد. /924/ج