یادداشت؛
«مشروعیت‌خواهی» و «مقبولیت‌طلبی» آل‌سعود با نصب مجسمه آزادی در جده
آل‌سعود برای کاهش فشار افکار عمومی با نصب مجسمه آزادی در جده خود را حکومتی حامی دموکراسی معرّفی کرده تا بتواند مشروعیت و مقبولیت از دست رفته خود را بازپس‌گیرد.
به گزارش بین‌الملل خبرگزاری رسا، کمتر از یک هفته قبل، در بحبوحه رخدادهای مهم منطقه‌ای و جهانی و در سایه توجه افکار عمومی به موضوعات مهمی مانند برجام، توقف نفتکش ایرانی از سوی انگلستان، سقوط پهباد جاسوسی آمریکا از سوی سپاه و ... حادثه مهمی در عربستان رخ داد. استانداری جده در اقدامی عجیب، تمثال «مجسمه آزادی» را در این شهر نصب کرد و این اقدام واکنش مختلف مردم و گروه‌ها و جریان‌های داخلی و خارجی را به همراه داشت.
استانداری جده با افزایش دامنه انتقادات مردمی مبنی بر آنکه این اقدام، احیای دوباره سنت بت‌پرستی در عربستان است، در پاسخ به نقدهای افکار عمومی خاطر نشان کرد که «نصب مجسمه آزادی به صورت موقت و تنها برای نشان دادن تقارب فرهنگی عربستان ـ آمریکا به شرکت کنندگان برنامه موسم جده است و با پایان یافتن این برنامه، مجسمه آزادی نیز جمع آوری خواهد شد.»
هرچند برنامه موسم جده با خوانندگی زنان سلبرتی آمریکایی و اجرای کنسرت‌های شبانه و مانند آن، بخشی از طرح کلان محمد بن سلمان ولیعهد سعودی برای اصلاحات اجتماعی با هدف عبور از سنت به سوی مدرنیته است، اما پاسخ مسؤولان دولتی، نتوانست افکار عمومی عربستان را قانع کند و هر روز بر دامنه معترضان به نصب مجسمه آزادی در جده افزوده می‌شود.
با آنکه در فرصتی مناسب به تفصیل به موضوع اصلاحات اجتماعی بن‌سلمان و تاثیر آن بر جامعه دینی عربستان خواهیم پرداخت لکن آنچه که به اجمال باید گفت آن است که نصب مجسمه آزادی در کشوری که بیشترین میزان اعدام، سرکوب مخالفان و قلع و قمع مدافعان حقوق بشر و آزادی بیان را دارد، طنزی تلخ و پارادوکسی حل ناشدنی است از این رو اقدام استانداری عربستان از چند جهت حائز اهمیت است:
1. عربستان سعودی که در این سال‌ها با اقدامات نسنجیده شاهزادگان سعودی و در رأس آنان محمد بن سلمان، با شدیدترین انتقادات مواجه شده است، اکنون می‌خواهد با چنین اقدامی، ذهنیت مردم از حکومتی دیکتاتورمآبانه را شستشو داده و حکومت سعودی را در قالب حکومتی مدافع دموکراسی و حامی آزادی‌های سیاسی و اجتماعی نشان دهد. در کشوری که یک شهروند عربستانی به سادگی نمی‌تواند از حاکمیت انتقاد کرده و یا نسبت به ظلم و بی‌عدالتی شکوائیه‌ای علیه حکومت تنظیم کند، نصب مجسمه آزادی فریبی بیش برای انحراف افکار عمومی نیست.
2. نصب مجسمه آزادی همچنان حاکی از اوج نفوذ و سیطره فرهنگی ـ اجتماعی غرب و خاصّه آمریکا در عربستان است. رابطه نزدیک ترامپ و ولیعهد سعودی سبب شده تا محمد بن سلمان برای جلب رضایت بیشتر آمریکا، عربستان را مطابق با میل فرهنگی و خواسته آمریکا تزیین کند اما از آنجا که افکار عمومی و جامعه دینی عربستان گنجایش و ظرفیت سرعت تحولات را ندارند، لاجرم می‌بایست این اتفاقات در یک بازه زمانی مشخص و در یک پروسه زمانی نه چندان طولانی مدت عملیاتی شود. موسم جده یا نصب مجسمه آزادی بخش کوچکی از پروژه کلان نفوذ فرهنگی غرب در عربستان سعودی است و بن‌سلمان مجری این طرح از پیش تعریف شده است.
3. خاندان آل‌سعود به شدت با بحران مشروعیت و مقبولیت در سطح داخلی و بین‌المللی دست و پنجه نرم می‌کند. مقامات آل سعود با آنکه شعار «زنده باد مخالف من» سر می‌دهند اما در بالاترین سطح به انتقادات پاسخ می‌دهند. بازداشت ده‌ها تن از فعالان سیاسی، اعدام آیت الله شیخ باقر النمر و سایر شیعیان قطیف، قتل جمال خاشقچی خبرنگار منتقد عربستانی و از همه مهمتر، ورود به جنگ فرسایشی یمن و کشتار هزاران نفر از مردم بیگناه، شبه عقلانیت موجود در میان مقامات عربستانی را با چالش مواجه کرده است از این رو خاندان آل‌سعود برای فرار از فشار افکار عمومی باید به سوی انجام اقدامات صوری و ظاهری با هدف فریب مردم پیش رفته است و نصب مجسمه آزادی نیز تنها راهی برای بازگشت مقبولیت و مشروعیت از دست رفته است.
4. سکوت علمای درباری و شخصیت‌های دینی نزدیک به خاندان سلطنتی، بیانگر آن است که دین به ابزاری برای توجیه و تئوریزه سازی اهداف و خواسته‌های آل‌سعود تبدیل شده است. کاربران شبکه‌های اجتماعی نصب مجسمه آزادی در عربستان را نماد بازگشت به دوران انحطاط اخلاقی، فکری و عقیدتی عربستان یعنی دوران جاهلیت می‌دانند با اینحال عالمان وهابی به دلیل ترس از جان یا به خطر افتادن منافع مالی خود، در برابر چنین رفتاری سکوت اختیار کردند. این امر بدین معناست که در لایه‌ها و سطوح مختلف جامعه عربستان، این سیاست است که بر دیانت حاکم است و نه بالعکس
فعالان حقوقی و مدافعان آزادی بیان که اکنون در زندان‌های عربستان، دوران محکومیت ناعادلانه خود را سپری می‌کنند، قطعا با شنیدن خبر نصب مجسمه آزادی در جده و نیز از دروغگویی سیستماتیک خاندان سعودی دچار حیرت خواهند شد. آزادی بیان و اندیشه، احترام به مخالف، نقدپذیری و مانند آن، شعاری میان‌تهی با هدف بهره‌برداری سیاسی از آموزه‌های اجتماعی و قوانین حقوق بشری است.
حاکمان سعودی با نصب مجسمه آزادی و یا اقدامات نمایشی، درصددند تا از خود چهره‌ای فرهنگی به نمایش بگذارند اما آنان نمی‌توانند آزادی را در قالب اقدامات شعاری و رفتارهای هیجانی زودگذر ترویج دهند. مقامات عربستانی اگر در ادعای خود صادقند بهتر است که با سلب احکام زندانیان بیگناهی که تنها به دلیل انتقاد به فضای دیکتاتوری حاکم بر عربستان در زندان به سر می‌برند، حسن نیت خود را نشان دهند و اولین گام برای اعتمادسازی، آزادی فعالان حقوقی و مدافعان آزادی بیان و اندیشه است که سال‌ها روشنایی روز را به چشمان خود ندیده‌اند. ال‌سعود باید بداند که با ژست حقوق بشری نمی‌توان حقوق شهروندی را به مردم بازگرداند.
محمد رایجی پژوهشگر مسائل جهان اسلام
ارسال نظرات
نظرات بینندگان
وهابیت اساسا دموکراسی غرب را قبول نداره.