صدا و سیما دست از چندگانگی بردارد

اشاره: رسانه همیشه در تصویرسازی و ایجاد فضای ذهنی برای مخاطبان نقش مهمی دارد. امروز داستان حجاب، روایتی به بلندای فعالیت بزرگترین رسانه ایران یعنی صداوسیما دارد. آثار سریالی، سینمایی، خبری و مستندهایی که رسانه ملی تولید کرده است، امروز گواه بر این است که چرا اتفاقات امروز حجاب به اینجا کشیده شده است.

از این رو خبرنگار خبرگزاری رسا در گفت‌وگو با حجت الاسلام و المسلمین مهدی بیاتی، رئیس موسسه حجاب طهورا به موضوع حجاب و صداوسیما پرداخت. متن زیر بخش اول از این گفت و گو است که تقدیم مخاطبان محترم می‌شود.

رسا- نظر شما درباره سیاست‌های کلی صداوسیما در حوزه ترویج حجاب در جامعه چیست؟

 ماجرای صداوسیما به دلیل اینکه رسانه ملی است و باید وجهه سیاسی نظام را هم مدنظر داشته باشد، امکان دارد در جاهایی سیاست را بر بحث فرهنگ مقدم کند. فرض کنید که انتخابات یا 22 بهمن ماه مصلحت اندیشی می‌کنند و افرادی را که دارای حجاب استانداردی از نظر شرعی نیستند، با یک غرض سیاسی نشان می‌دهند.

وقتی رسانه‌های غربی علیه حجاب در ایران هم قسم می‌شوند و تلاش می‌کنند تا هیمنه حجاب را در افکار عمومی خدشه دار کنند.

برای این مسئله توجیه هم دارند و می‌گویند که وظیفه من در این مقطع این است که مردم را در حرکت به انتخابات تشویق کنم و اگر تک جمعیتی کار کنم و فقط برای یک دسته از مردم کار کردم و دسته دیگر خودش را از من نمی‌داند و امکان دارد که مشارکت پائین بیاید.

رفتارهای دوگانه در حوزه اجتماعی همیشه سوال برانگیز است

این کار سیاسی به چه معنا است؟ فردا همین خانم توسط گشت ارشاد دستگیر می‌شود و بخشی از نظام از آن تقدیر می‌کنند که صداوسیما است و بخش دیگر نظام او را تنبیه می‌کنند و اینجا تناقض احساس می‌شود و امکان دارد که پایه‌های تصمیم جدی نظام در حوزه حجاب شرعی را متزلزل کند. پس اینکه شما فرمودید آن تصمیم خود مجموعه صداوسیما در ترویج حجاب چیست، با یک رفتار دوگانه مواجه شدیم.

یک وجه آن سیاسی است و وجه دیگر اقتضائات هنری و بازی فیلم و کارهای سینمایی و سریالی است. در سریال فردی را می‌بینید که حجاب شرعی دارد و همه خانم‌ها حجابشان را رعایت می‌کنند؛ اما همین خانم که در فیلم حجاب کامل دارد نقش یک فرد فاسد و لاابالی را بازی می‌کند و طبیعتا در عالم واقعی آدم‌های لاابالی اینقدر مقید به حجاب نیستند.

رسا- دلیل این نوع حرکت‌ها چیست و چه نتیجه‌ای را به دنبال خواهد داشت؟

قانون کلی می‌گذارند که در چارچوب تلویزیون هر کسی فیلم بازی می‌کند یا به دنبال کار سینمایی و سریال است، باید حجاب شرعی را رعایت کند و اتفاقا وجه نمادین حجاب نسبت به عفت و حیا را رعایت می‌کند؛ ولی دیگر نمی‌توانیم بگوییم که ظاهر علامت باطن است یا اینکه این مسئله به صورت نمادین است ولی وقتی دماسنج را در یک محیطی قرار بدهید، دمای محیط را نشان می‌دهد که دقیقا چند درجه است.

حالا که شبکه‌های اجتماعی جولانگاه طرفداران کشف حجاب شده است، از این دست تصاویر را می‌توان در پیج‌های اینستاگرامی به خصوص مصی علینژاد دید. گفته می‌شود وی از درآمد کمپین نه به حجاب یه خانه چند ده میلیون دلاری در بهترین جای آمریکا خریداری کرده است.

حجاب دماسنج عفاف است و باید به صورت طبیعی پوشش این خانم یا آقا خبر از میزان تقید او بدهد و ناخودآگاه این کار را هم انجام می‌دهد و قرار نیست که کسی تصمیم بگیرد که وقتی این را خراب می‌کنید، در یک فیلم حساسیت فرد را نسبت به وجه نمادین حجاب از بین می‌برید و می‌گویید که این پوشش حتما لازمه خوب بودن یک فرد نیست.

از بین بردن ذهنیت درست از حجاب

مهمتر از همه اینکه وجه فرهنگی حجاب را از بین می‌برد. مثلا نشان دادن فیلم‌های خارجی که بسیار اخلاقی ساخته شده‌اند، مثل پزشک دهکده یا پرستاران و این مدل‌ها، می‌بینیم که زنان با اخلاق بالا بسیار فداکار اند و آدم‌هایی صبور و باشخصیت هستند.

اینجا باز یک ضربه به وجه نمادین می‌زنیم و نشان می‌دهیم که فردی که اصلا حجاب شرعی را رعایت نمی‌کند، قواعد اخلاقی دارد و خروجی او می‌تواند مهربانی باشد و در حوزه کنترل شهوات می‌بینیم که اینجا حجاب وجه نمادین موضوع نیست.

در سیاست‌های کلی صداوسیما و در ترویج مسئله حجاب چندگانگی و اختلال وجود دارد. یعنی وجه سیاسی پخش برنامه‌های خارجی و قانون کردن رعایت حجاب برای همه کسانی که نقش غلط بازی می‌کنند، آن برکت حجاب را از بین می‌برد و همین مسئله بر فهم ناخودآگاه اجتماع تاثیر می‌گذارد. حجاب و عفاف باعث مصونیت می‌شود.

رسا- یعنی معتقدید که مصونیت ایجاد شده توسط این کارها نابود می‌شود؟ نتیجه این اتفاق چیست؟

اگر مصونیت حجاب و عفاف را از بین ببریم و نابود کنیم، اینجا هر کسی که از حجاب بخواهد دفاع کند، سه مدل تعامل معکوس وجود دارد و همه حرف‌های فنی و علمی به باد هوا است و اثرش از بین می‌رود.

آزاده نامداری به مجری با حجاب معروف است اما بعد از داستان کشف حجاب او در یکی از کشورهای اروپایی کمی ماجرا متفاوت شد و نگاه مردم را به حجاب نیز خراب کرد. گفته می‌شود وی از حامیان سرسخت اصلاحات و محمدخاتمی است.

پس اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم که سیاست‌های صداوسیما در مسئله ترویج حجاب دچار اختلال‌های چند وجهی است، یعنی دوگانه‌هایی دارد که هنگام برخورد با آن دوگانه حجاب را قربانی می‌کنند و در جاهایی انضباط می‌خواهی ایجاد کنی که به یک معنا افراطی می‌شود و جاهای دیگر مثل پخش فیلم‌های خارجی تفریط می‌کنی.

سیاست کلی برای دفاع از مسئله حجاب و وجه نمادینش این مسئله مهم است که عفت فرد دچار مشکل خواهد شد و دیگر شما خانم‌های زیادی را در جامعه می‌بینید که می‌گویند آنچه مهم است، دل است و اصلا ظاهر مهم نیست که می‌خواهی محجبه باشی، فاسد باشی و می‌توانید بی حجاب باشید ولی با اخلاق باشید یعنی تمام انگاره‌های تو در یک برنامه گفتگو محور را با این کار از بین بردی. /882/گ402/س

خبرنگار: امیررضا سلیمانی