تفاوت مکتب فقهی قم و نجف
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله ابوالقاسم علیدوست استاد درس خارج حوزه با بیان این که در فقه دو مکتب قم و نجف وجود دارد، مهم ترین تفاوت های این دو مکتب را شرح داده است.
مکتب قم، در استنباطات فقهی ـ بهویژه در بخش غیر عبادات ـ بهعرف و بنای عقلا توجه بیشتری میکند؛ به تاریخ صدور روایات و آیات نگاه جدیتر و مؤثرتری دارد؛ به اهل سنت در فقه و حدیث مقارن نیمنگاهی دارد؛ دادههای دانش تاریخ را در استنباط مطمح نظر قرار میدهد؛ به وثوقِ صدور، بیشتر از سندشناسی توجه میکند؛ کمتر بهصورت ریاضی فکر میکند؛ در استنباطاتش تجمیع_ظنون را در نظر میگیرد (آنها را در یک نظامی تنظیم میکند تا از به هم پیوستن همان اسناد نامعتبر دلیل معتبری آفریده شود)؛ به قرآن و مقاصد توجه میکند؛ نگاهش به شریعت اجتماعی است؛ از نصوصی که در موارد خُرد وارد شدهاند گاه میتواند به یک قاعده کلان برسد؛ شهرت را در نظر میگیرد و آن را جابر ضعف سند یا جابر ضعف دلالت میانگارد. این رویکرد خاص به فقه را من «مکتب قم» مینامم و معتقدم که بر قله آن نیز آیتالله بروجردی و شاگردان ایشان ایستادهاند.
در برابر این رویکرد، مکتب فقهی دیگری قرار میگیرد که میتوان آن را مکتب نجف نامید. این مکتب در همه مواردی که برای مکتب قم برشمردیم در نقطه مقابل قرار دارد؛ نصبسند است و برای یک مسأله دنبال یک روایت خاص است؛ نمیگویم عام را انکار میکند؛ ولی ترجیح میدهد دنبال روایت خاص باشد؛ بسیار ریاضیوار فکر میکند؛ اصول آن از حد لازم خیلی فربهتر شده است و فقه آن، در مواردی فقه کشف نیست؛ بلکه فقه عذر است (ابتنای بیشتری بر اصول عملیه دارد).
پی نوشت؛ نامگذاری مکتب قم و نجف، جغرافیایی نیست، بلکه ناظر به روش اجتهاد است، از این رو بسیاری از فقیهان حوزه علمیه قم پیرو مکتب فقهی نجف هستند (مانند آیت الله العظمی تبریزی ره) و بالعکس./924/ج
https://eitaa.com/ravesh_ejtehad