آسیب های تخصصی شدن و تحول دانش و الزامات رسیدن به دانش جدید

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام محمدتقی سبحانی عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در نشست تخصصی با عنوان تخصص گرایی در علوم حوزوی آسیب ها و فرصت ها که به همت دبیرخانه شورای عالی حوزه علمیه خراسان امروز در مجتمع ولایت برگزار شد به آسیب شناسی نظام دانشی پرداخت.

رییس پژوهشکده کلام اهل بیت (ع) پژوهشگاه قرآن و حدیث با اشاره به آشفتگی در نظام دانشی حوزه های علمیه، گفت: برای تخصصی شدن باید این آشفتگی ها سامان بخشیده شود.

حجت الاسلام سبحانی ابراز کرد: در نظام دانشی حوزه علمیه برخی معتقد هستند که رویکرد قدیم باید حفظ و احیا شود و برخی معتقدند که باید رویکرد جدید را در پیش گرفت، ما نتوانسته ایم این دو نظر را با هم جمع کنیم که یکی از آفت ها است، حوزه باید بین نگاه به آینده و وضعیت موجود جمع کند در غیر این صورت آینده نامعلوم پیش رو گرفته و گذشته خود را نیز از بین برده است.

عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی نگاه میکانیکی به تحول دانش را از دیگر آسیب های نظام دانشی بیان و اظهار کرد: برخی تصور می کنند که دانش امکان بازسازی و نوسازی دارد و به عنوان مثال می توانند دانش اقتصاد اسلامی تولید کنند که این نادرست است و برخی نیز معتقدند امکان مدیریت دانش وجود ندارد و علم چنان سرکش است که به ما اجازه کنترل آن را در آینده نمی دهد که این نگاه نیز مورد قبول ما و دنیای دانش نیست، از سویی کسانی گمان می کنند که می توان دانشی را با مهندسی کامل از نو ساخت که این نظر نیز اشتباه است.

رییس قطب تعمیق باورهای دینی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ علمیه قم افزود: دانش حیات ارگانیک دارد و دارای اجزایی است که کارکردها و نقش های بهم پیوسته دارد، امکان کنترل پاره ای از شرایط علم وجود دارد که دنیا آن را مدیریت کرده و مدل تکامل آن متفاوت است.

وی نگاه جزئی داشتن به دانش را از دیگر آسیب ها در تحول دانش بیان و ابراز کرد: آفت دیگر در تحول دانش این است که نگاه ما به دانش نگاه جزئی است و برداشت سیستماتیک از دانش کمتر مورد توجه ما قرار می گیرد.

حجت الاسلام سبحانی بیان داشت: امروز علم شناسی در دنیا به پیوند بین دانش های مختلف توجه دارد که تمدن را می سازد و جمهوری اسلامی در ساحتی قرار گرفته است که به دنبال تأسیس مدنیت شیعی است و مدعی است که داشته های دیگران برای ما مطلوب نیست و از سویی معتقد هستیم که داشته های گذشته لازم است و کافی نیست و ما را به این التزام رسانده که دانش و نظام معرفتی دینی را بازبینی کرده و ساختاری از نو برای دانش به وجود آوریم.

وی به آفت ها در تخصص گرایی و الزام برای رسیدن به دانش جدید اشاره و بیان داشت: وضعیت دانشی ما در عصری برای ضرورت هایی بوده و امروز پاسخگو نیبست، اقتضائات زمانی و مکانی دانش در گذشته، حضور و نفوذ دانش غرب که با بنیادهای فکری ما قابل پذیرش نیست و تفاوت طبقه بندی دانش غربی با دانش ما از جمله الزاماتی است که نیاز است به دانش جدید برسیم.

حجت الاسلام سبحانی به اهمیت روش شناسی علم و طبقه بندی درست علوم اشاره و بیان داشت: وقتی از سیستم دانش صحبت می کنیم روشن است اما نکته مهم ارتباط موضوعی و ارتباط کارکردی دانش ها با هم است، باید مرز بین دانش ها و ارتباط موضوعی این ها با هم مشخص شود، اقتضائات هر دانش رعایت شود، روش طبقه بندی مشخص شده و به جامعیت دانش ها نیز توجه شود.

عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با تأکید بر این که هر علمی در طبقه بندی علوم جایگاه خود را داشته باشد، گفت: امروز مرز بین فلسفه و کلام مشخص نیست و این سوال مطرح می شود که آیا فلسفه و کلام هر کدام می تواند به تنهایی به همه پرسش ها پاسخ بدهد که در جواب باید گفت نه فلسفه به تنهایی و نه کلام به تنهایی می تواند پاسخ گوی همه نیازها باشد بلکه باید این دانش های اسلامی طبقه بندی شده و با روش شناسی مناسب هر کدام در جایگاه خود قرار گیرد./864/پ202/ب1