پایان هژمونی و نظام تحریمی دلار؟
رسانه دولتی چاینا دیلی گزارش داده است که ارز دیجیتال چین به‌صورت رسمی در سیستم مالی شهرهای نامبرده ادغام شده است و برخی کارمندان دولت حقوق ماه می(اردیبهشت) خود را درقالب این ارز دریافت خواهند کرد.
به گزارش خبرگزاري رسا، چهار دهه قبل، چینی‌ها موتور اقتصادشان را چراغ‌خاموش روشن کردند. آنها کار کردند، رشد کردند، کپی کردند و ساختند و رشدهای اقتصادی بی‌سابقه 10 درصدی را تجربه کردند. کارخانه‌های دنیا را به چین کشاندند و تکنولوژی‌های روز را آموختند و تبدیل به دومین اقتصاد دنیا شدند. این رشد بی‌سابقه اقتصادی اگر در هر کشور دیگری رخ می‌داد، تاثیر آن به‌راحتی در ادبیات جاه‌طلبانه مقامات آن کشورها قابل رویت بود، اما چینی‌ها با الگوی بی‌بدیل‌شان، بر سر دو مساله اتفاق‌نظر داشتند؛ یکی پرهیز از ادبیات جاه‌طلبانه و دیگری استفاده از نظم جهانی برای توسعه اقتصاد. چینی‌ها در این سال‌ها تلاش کردند در هیچ جنگی دخالت نکنند؛ با نظم جهانی درنیفتند و به‌جای نبرد نظامی، در سکوت، نبرد اقتصادی را پیش ببرند و پیروز این میدان باشند. بر همین اساس، برای کسانی که با چین آشنایی داشتند، مشخص بود که خبر حذف دلار از معاملات بورس کالا در چین، چیزی بیش از یک رویاپردازی جسورانه نیست و چینی‌ها تا از همه چیز مطمئن نباشند به این سرعت جنگ با آمریکا و اروپا را آغاز نخواهند کرد. خیلی طول نکشید که رسانه‌های غربی اعلام کردند خبر حذف دلار از معاملات بازار سهام پکن غیرواقعی و کذب است چراکه هیچ اطلاعیه رسمی در این مورد منتشر نشده است و بانک خلق چین(PBOC) - بانک مرکزی چین - هنوز هم نرخ ارز روزانه را مطابق با سیستم ارزی خود تنظیم می‌کند.
حذف دلار با ارز دیجیتال
چینی‌ها دلار را از بازار بورس خود حذف نکردند، اما براساس همان الگوی همیشگی با چراغ‌خاموش و در سکوت، گام‌های اساسی در این زمینه برداشته‌اند. با این وجود، چینی‌ها درگیری با اروپا و آمریکا را هنوز زود می‌دانند و براساس آنچه وزیر خارجه وقت چین به حسن روحانی گفته بود، حداقل چهار سال تا آن زمان فاصله هست. در کتاب خاطرات حسن روحانی به گفت‌وگوی خصوصی او با وزیر امورخارجه چین پیش از مذاکرات پاریس در سال 2004 اشاره شده است. در آن دیدار که در تهران برگزار شده است، وزیر خارجه چین با اشاره به تبادلات اقتصادی با اروپا و آمریکا به روحانی گفته بود که «اگر توقع دارید ما رودرروی آمریکا و اروپا بایستیم، ما این کار را دست‌کم تا 20 سال دیگر نمی‌توانیم انجام دهیم. ما نیاز به دوره‌ای از آرامش داریم تا از لحاظ اقتصادی و تکنولوژیکی به اهداف خود برسیم.»
دونالد ترامپ با بررسی وضعیت روبه رشد چین و امکان تسلط این کشور بر اقتصاد دنیا و به‌مخاطره انداختن نظم آمریکایی، جنگ تجاری بی‌سابقه‌ای را علیه پکن به‌راه انداخت تا مانع تبدیل شدن این کشور به اقتصاد برتر دنیا شود. چینی‌ها هم از ابزارهای اقتصادی خود -البته با احتیاط- استفاده کردند و درحال حاضر یک آتش‌بس دوطرفه بین دو کشور حکمفرماست. اما چینی‌ها برنامه‌های توسعه‌طلبانه خود را آن هم در دورانی که بسیاری از اندیشمندان و تحلیلگران آن را دوره افول آمریکا می‌خوانند، کنار نگذاشته و می‌خواهند سلطه دلار بر بازار دنیا را به چالش بکشند. چین در این حوزه، دو دستور کار دارد؛ یکی استفاده از یوان در تجارت بین‌المللی به جای دلار و دیگری استفاده از ارز دیجیتال. گفته شده چین به‌دنبال آن است که استفاده از دلار را در تجارت بین‌المللی خود تا سال ۲۰۲۱ میلادی متوقف کند. اگر این اتفاق بیفتد با توجه به حجم صادرات چین، ارزی که بها و ارزش کالاها و خدمات را تعیین می‌کند، نه دلار آمریکا بلکه یوان چین است.
چین اعلام کرده است بیش از ۶۰ کشور و منطقه در سراسر جهان برای معاملات تجاری خود از ارز یوان (پول ملی چین) استفاده می‌کنند. البته این بدان معنا نیست که چین بخواهد یک درگیری بین یوان و دلار شکل بدهد چراکه چین و ایالات متحده در فوریه 2020 یک توافقنامه تجاری امضا کردند که حاوی ماده‌ای بود که چین را از ارزش رقابتی یوان ممنوع می‌کرد. به‌همین دلیل می‌توان گفت که فعلا درگیر شدن یوان با دلار آمریکا پس از امضای توافقنامه تجاری تقریبا غیرممکن است.
اما اقدام دیگر پکن، استقاده از ارز دیجیتالی است. براساس گزارش‌ها، بانک خلق چین تحقیق درباره توسعه پول دیجیتال خود را در سال ۲۰۱۴ آغاز کرد و شورای کشور در سال ۲۰۱۷ با اجرای این برنامه موافقت کرد. در چند ماه گذشته اما بانک مرکزی چین روند توسعه ارز دیجیتال حکومتی موسوم به «یوان الکترونیکی» یا e-RMB را سرعت بخشیده است. رسانه‌های چینی گزارش داده‌اند که پکن از هفته آینده استفاده آزمایشی از ارز دیجیتال دولتی را در چهار شهر بزرگ خود آغاز خواهد کرد. بنا‌به گزارش رسانه‌های داخلی چین، استفاده آزمایشی از ارز دیجیتال جدید در شهرهای شنزن، سوژو، چنگدو، جنوب پکن، شیونگان و مناطقی که قرار است میزبان بازی‌های المپیک زمستانی ۲۰۲۲ باشند، آغاز شده است.
رسانه دولتی چاینا دیلی گزارش داده است که ارز دیجیتال چین به‌صورت رسمی در سیستم مالی شهرهای نامبرده ادغام شده است و برخی کارمندان دولت حقوق ماه می(اردیبهشت) خود را درقالب این ارز دریافت خواهند کرد.
سینا نیوز، دیگر رسانه چینی گزارش می‌دهد که از ارز جدید در شهر سوژو برای سیستم حمل‌ونقل درون‌شهری استفاده می‌شود و در شیونگان تمرکز استفاده از این واحد مالی جدید روی غذا و خرده‌فروشی‌ها است. همچنین برخی گزارش‌ها ادعا دارند کسب‌وکارهایی ازجمله مک‌دونالد و استارباکس برای شرکت در طرح آزمایشی حکومت چین موافقت کرده‌اند؛ هرچند استارباکس در بیانیه‌ای که برای گاردین فرستاده، این گزارش‌ها را تکذیب کرده است. پلتفرم‌های پرداخت دیجیتال مانند علی‌پی (Alipay، متعلق به علی‌بابا) و وی‌چت پی (WeChat Pay متعلق به تنسنت) همین حالا هم در چین بسیار مشهور و متداولند، اما این روش‌های پرداخت هیچ‌کدام جایگزینی برای ارزهای سنتی نیستند.
شکست ابزار تحریمی آمریکا
پایگاه اینترنتی استار در مقاله‌ای به قلم «چاینا دیلی» نوشته که ناظران اعلام کرده‌اند توسعه و اجرای موفقیت‌آمیز این طرح [ارز دیجیتال] می‌تواند باعث کاهش وابستگی چین به نظام پرداخت مبتنی بر دلار آمریکا شود. وابستگی به پرداخت‌ها با استفاده از دلار، به آمریکا این امکان را می‌دهد تا تحریم‌ها و مجازات‌های یکجانبه‌ای را علیه شرکت‌ها از طریق تهدید به اخراج از سامانه سوییفت کند که مبتنی‌بر پرداخت با استفاده از دلار است. با این وجود، «ارز دیجیتال و پرداخت الکترونیک» به‌عنوان اقدامی دیگر در مسیر توسعه نظام پرداخت با استفاده از یوان، می‌تواند نقش مهمی را در آنچه استفاده تسلیحاتی از دلار آمریکا نامیده می‌شود، ایفا کند و مانع استفاده آمریکا از دلار به‌عنوان ابزار اعمال سیاست خارجی شود.
براساس مقاله مذکور، یک ارز دیجیتال مستقل باعث ایجاد جایگزینی کاربردی برای سامانه پرداخت از طریق دلار می‌شود و تاثیر هرگونه تحریم یا تهدید به خروج از سامانه‌های پرداخت را هم در سطح کشورها، و هم در سطح شرکت‌ها کاهش می‌دهد. این اقدام همچنین ممکن است به‌واسطه کاهش مخاطره ناشی از اختلال‌هایی که منشأ سیاسی دارند، باعث تسهیل ادغام در بازارهای جهانی ارز شود. در شبیه‌سازی انجام شده توسط مؤسسه فناوری ماساچوست که در حوزه ابتکارات مرتبط با ارزهای دیجیتالی انجام شده است، این نتیجه حاصل شده که راه‌اندازی یوان دیجیتال توسط چین یکی از موقعیت‌های پیش روی کره‌شمالی برای توسعه برنامه‌های موشکی خود برای افزایش برد آن تا آمریکا خواهد بود. یوان دیجیتال این موقعیت را در اختیار کره‌شمالی قرار می‌دهد که تحریم‌های مالی و بانکی آمریکا را بی‌اثر کند و از یک سیستم مالی موازی و جدید برای انجام معاملات فرامرزی خود بهره ببرد. به‌گفته نها نارولا، مدیر ابتکار ارز دیجیتالی مؤسسه فناوری ماساچوست، توسعه یوان دیجیتال یک تهدید امنیت ملی برای آمریکاست و نگرانی بزرگی محسوب می‌شود. وی گفته است تحریم‌های مالی ابزار بسیار مهمی برای آمریکاست و اگرچه ظهور ارز دیجیتالی چینی ممکن است به‌سرعت اتفاق نیفتد، اما باید خطر صدور یک ارز دیجیتالی توسط یک کشور دیگر و سهم بازار آن را مدنظر قرار داد که می‌تواند توانایی آمریکا در اعمال و اثرگذاری تحریم‌های خود را تحت‌تأثیر قرار دهد.
همه‌چیز به‌جز دلار
بانک مرکزی چین سال گذشته اعلام کرد یوآن به‌تدریج درحال تبدیل‌شدن به یک ارز بین‌المللی کامل است. در سال 2016، از یوآن در بخش‌های مرزی چین برای مبادلات تجاری به‌میزان هزار و ۴۹۰ میلیارد دلار استفاده شده است. اتحادیه اروپا ۵۰۰ میلیون یورو از پول‌های خود را به‌صورت یوآن مورد مبادلات تجاری قرار می‌دهد. علاوه‌بر این نزدیک به 300 هزار شرکت در داخل چین برای بسیاری از مبادلات تجاری خارجی خود از یوآن استفاده می‌کنند. توسعه استفاده از ارزهای دیگر به‌جای دلار و به‌ویژه یوآن، پس از تحریم‌های بی‌ضابطه آمریکا علیه چین و سایر کشورها توسعه پیدا کرده است. در حال حاضر ۷۲ درصد معاملات تجاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا بدون دلار انجام می‌شود؛ ایران، روسیه، ترکیه، پاکستان و عراق بخشی از تبادلات تجاری بین‌المللی خود را با ارزهای غیردلاری انجام می‌دهند. پیش‌بینی می‌شود بریکس گروهی به‌رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای‌جنوبی) نیز به توافقنامه حذف دلار بپیوندد. در ادامه به بررسی چند کشوری که مبادلات تجاری خود را با یوآن یا هر ارز دیگری غیر از دلار انجام می‌دهند، پرداخته شده است.
چین- روسیه
روسیه به‌دلیل درگیری ژئوپلیتیک با محور اروپا-آمریکا یکی از اصلی‌ترین کشورهایی است که تحت‌فشار بلوک غرب قرار دارد. استفاده واشنگتن از تسلطش بر بازارهای مالی جهان برای فشار بر مسکو باعث شده کاخ کرملین به‌دنبال ابزارهایی برای دور زدن سیستم‌های مالی جهانی مبتنی‌بر دلار باشد. حرکت روسیه به سمت دلارزدایی از روابط اقتصادی دلایلی دارد که به این شرح است:
1. روسیه در سال 2014 پس از توطئه غرب در اوکراین و سقوط دولت قانونی کی‌یف در این کشور با محور متحدان غرب وارد درگیری‌های سیاسی-نظامی شد و به همین دلیل از همان سال مورد تحریم‌های شدید قرار گرفت. تاثیرات این تحریم درکنار کاهش قیمت نفت باعث شد مسکو اصلاحات اقتصادی جدیدی را به اجرا دربیاورد که یکی از فازهای اصلی آن جدایی از سیستم مالی غربی است، 2. تهدید غرب به تحریم روسیه از سیستم‌های مالی مانند سوئیفت، مسکو را به‌سمت طراحی و راه‌اندازی یک سیستم پرداخت داخلی به‌عنوان جایگزینی برای سوئیفت، ویزا و مسترکارت سوق داد و 3. تحریم شرکت‌های تسلیحاتی روسیه و خریداران سلاح از این کشور باعث شده مسکو و طرف‌های خریدار سلاح‌های روسیه برای پرداخت هزینه تسلیحات مبادله‌شده به سمت دور زدن دلار و استفاده از ارزهای داخلی بروند.
بر همین اساس، آنتون سیلوانف، وزیر دارایی روسیه سال گذشته در حاشیه اجلاس صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی اعلام کرد کشورش به‌منظور دوری بیشتر از دلار آمریکا قصد دارد از یوآن و یورو به‌عنوان ارزهایی برای اوراق قرضه اروپا در سال 2020 استفاده کند. او همچنین دراین‌باره گفت روسیه پس از تحریم‌های آمریکا در چند سال اخیر درحال ایجاد زیرساخت‌هایی برای استفاده از ارز چین برای وام‌گیری بوده است. روسیه و چین دو کشور از سال ۲۰۱۷ برای استفاده از یوآن در برخی حوزه‌های اقتصادی به توافق رسیدند. در سال‌های گذشته ۱۴ درصد پرداخت‌های بین روسیه و چین برحسب یوآن و حدود ۸ درصد برحسب روبل بوده است. روسیه بزرگ‌ترین دارنده ذخایر ارزی یوآن در جهان است. یوآن پس از یورو، دلار و ین به‌عنوان چهارمین ارز برتر در ذخایر بانک مرکزی روسیه محسوب می‌شود. روند دلارزدایی در ذخایر ارزی روسیه به‌حدی بوده که طی سه‌سال اخیر سهم دلار از نزدیک به 50 درصد به حدود 20 درصد رسیده است. بانک مرکزی روسیه تنها در شش‌ماهه نخست سال ۲۰۱۸، ۱۰۰ میلیارد دلار از ذخایر خود را به ارزهای دیگری همچون یورو، یوآن چین و ین ژاپن تبدیل کرد.
چین- ونزوئلا
ونزوئلا بزرگ‌ترین دارنده نفت در جهان است اما به‌دلیل مخالفت‌های آمریکا با تحریم این کشور، التهابات داخلی، احتمال کودتا و خطر جنگ مواجه است. تمامی خطرات ذکرشده به‌نوعی با دلار مرتبط هستند. انسداد خطوط مالی ونزوئلا توسط آمریکا باعث کاهش شدید نرخ ارز داخلی، افزایش نارضایتی‌های مردمی، سوءاستفاده دشمنان و تضعیف این کشور شده است. کاراکاس به همین دلیل اقداماتی را برای استفاده از ارزهای جایگزین برای فروش نفت خود و همچنین خریدهای بین‌المللی انجام داده است. ارز دیجیتالی «پترو» یکی از این اقدامات بوده است. پشتوانه فیزیکی این ارز نفت، گاز، طلا و الماس‌های ونزوئلاست. راهکار دیگر ونزوئلا فروش بخشی از نفت تولیدی خود با یوآن است.
شرکت ملی نفت ونزوئلا(PDVSA) سال گذشته میلادی اعلام کرد با هدف مقابله با تحریم‌های آمریکا معاملات خود را با مشتریان چینی بر پایه یوآن انجام می‌دهد. انجام معامله بر پایه یوآن باعث می‌شود کاراکاس بتواند با کاهش فشارهای آمریکا به مبادلات تجاری خود با چین ادامه دهد. سال 2019 بانک مرکزی این کشور که دارای حسابی قدیمی با موجودی ۷۰۰ میلیون یوآن در چین بود سعی کرد از این حساب به‌عنوان پشتوانه شرکت‌های ونزوئلایی استفاده کند. ونزوئلا چنین روابطی را با روسیه نیز در دستورکار خود دارد و برای واردات کالاهای زیرساختی و سلاح از این کشور به سوییفت روسی پیوسته است. استفاده از فلزات گرانبها در مبالات جهانی دیگر حربه کاراکاس برای دور زدن تحریم‌ها بوده است. ترکیه که در سال‌های اخیر به یکی از شرکای بزرگ تجاری ونزوئلا تبدیل شده و کالاهای اساسی این کشور را تامین می‌کند به‌جای دلار دست به دریافت طلا از این کشور می‌زند. عمده محصولات وارداتی ترکیه از ونزوئلا شامل سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، فلزات گرانبها، مرواریدها، جواهرات مصنوعی، سکه و همچنین سوخت‌های معدنی هستند.
چین- ترکیه
بسیاری از شرکای تجاری ترکیه که روابط آنکارا با آنها به‌نوعی امنیتی نیز تعریف می‌شود مورد تحریم‌های غرب قرار دارند. چین، روسیه، ایران و ونزوئلا به‌عنوان کشورهایی هستند که مقصد صادراتی و وارداتی بسیاری از کالاهای ترکیه به حساب می‌آیند. روابط ترکیه با روسیه و ایران وابسته به انرژی و نگرانی‌های امنیتی ترکیه نیز است. آنکارا بخش اعظم گاز و نیز نفت خود را از این دو کشور وارد می‌کند و با روسیه در موارد بسیار مهمی همانند خرید سلاح‌های راهبردی و ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای قرارداد دارد. این دو کشور همچنین دو واردکننده بزرگ کالاهای تولیدی ترکیه هستند و هرگونه اخلال در روابط با آنها می‌تواند به نابودی صدها هزار شغل در این کشور منجر شود. به‌جز این موارد، ترکیه خود نیز با تهدید تحریم مواجه شده است. ترکیه پس از بررسی سرنخ‌های کودتای سال 2016 در این کشور متوجه وجود طرف‌های غربی در این توطئه شده و بر همین اساس سعی کرد برای واکنش به این اقدام به میزانی از محور غربی و ناتو فاصله بگیرد. اما مقابله اقتصادی غرب با این کشور که در برهه‌ای لیر را با سقوط آزاد مواجه کرد باعث شد آنکارا در اقدامی سطح بالاتر به‌سمت کنار گذاشتن بیشتر دلار حرکت کند. ترکیه تاکنون حذف دلار بر پایه پیمان‌های پولی دوجانبه را تاکنون در روابط تجاری با کشورهایی مانند چین، روسیه، قطر و ایران تجربه کرده است.
نخستین ردپای یوآن در مبادلات تجاری ترکیه با چین در سال 2018 دیده شد. ترکیه که آن زمان برسر آزادسازی یک کشیش آمریکایی متهم به جاسوسی تحت‌فشار بود، رسما اعلام کرد درحال دریافت وامی از پکن در قالب یوآن، نه دلار است. این نخستین استفاده ترکیه از یوآن بود که باعث شد بخشی از مبادلات تجاری خود با چین را در قالب واحد پولی یوآن انجام دهد. در همین سال توافقات دیگری نیز میان دو کشور صورت گرفت که براساس آن ترکیه و چین توافق کردند در تجارت دوجانبه از یوآن به‌عنوان پول ملی چین و لیره به‌عنوان پول ترکیه استفاده شود. ترکیه در سال 2018 با چین برای ساخت سه نیروگاه هسته‌ای به توافقی اولیه دست یافت و قرار شد هزینه این سه پروژه پرداخت شود. به‌جز امور حساس نظامی و تکنولوژیک که مورد اختلال آمریکا قرار می‌گیرد و ترکیه باید برای گریز از آن به‌سمت ارز غیردلاری می‌رفت دلیل دیگری نیز باعث کشیده شدن ترکیه به یوآن شد. این دلیل جذب گردشگران انبوه چینی بود که در پرداخت‌های خود اغلب از یوآن استفاده می‌کردند. طبق یکی از توافقات میان دو کشور، گردشگران چینی با استفاده از خدمات اپلیکیشن چینی وی‌چت، از خدمات گردشگری ترکیه استفاده کرده و هزینه‌های خود را با پول ملی یوآن چین می‌پردازند.
چین- ایران
ایران طی دو دهه گذشته شاهد اعمال شدیدترین رژیم‌های تحریمی تاریخ ازسوی کشورهای غربی به رهبری آمریکا بوده است. تهران در ابتدای تحریم‌های هسته‌ای سعی داشت با استفاده از تاکتیک دور زدن تحریم‌ها همچنان از سیستم مالی دلار استفاده کند اما طولانی شدن زمان اعمال تحریم‌ها، این کشور را به فکر استفاده از راه‌های بهتری انداخت. دریافت ارزهای محلی از خریداران نفت ایران، انعقاد پیمان‌های دوجانبه با شرکای تجاری و استفاده از طلا و فلزات گرانبها در تعاملات اقتصادی راهکارهای تهران برای مقابله با تحریم‌های دلاری بوده‌اند. ایران در سال‌های اخیر مورد نخست را در فروش نفت خود به سه کشور بزرگ امتحان کرده است.
فروش نفت به چین با یوآن، فروش نفت به هند با روپیه-یورو و انتقال نفت به روسیه درقبال دریافت روبل-یورو ازجمله این اقدامات بوده است. در حوزه پیمان‌های پولی ایران توافقاتی با چندین کشور داشته است اما دو نمونه برجسته آن پیمان‌های پولی با پاکستان و ترکیه بوده اما تاکنون تنها مورد دوم عملی شده است. در حوزه سوم نیز تهران در سالیان پیش پرداخت طلا و فلزات گرانبها را با کشورهایی مانند امارات و ترکیه پیگیری کرده و در سال‌های اخیر ونزوئلا نیز به آن افزوده شده است. ایران درقبال صدور کالاهای فنی و مهندسی به ونزوئلا در حوزه‌های نفت، برق و معادن از این کشور فلزات گرانبها شامل طلا دریافت می‌کند. ایران از اواخر سال گذشته میلادی برای واردات کالا از چین به‌طور کامل از یوآن استفاده می‌کند. تهران همچنین به برخی از طرف‌های تجاری خود همانند مالزی اعلام کرده از این پس در تعاملات تجاری و بانکی با این کشور از یوآن یا حتی ین استفاده خواهد کرد.
چین- پاکستان
سال 2018 بانک مرکزی پاکستان اعلام کرد از این پس یوآن مانند ارزهای دیگر مانند دلار، یورو و ین ژاپن می‌تواند در مبادلات تجاری مورد استفاده قرار گیرد. پکن در سالیان گذشته بزرگ‌ترین شریک اقتصادی اسلام‌آباد بوده و در راستای طرح «یک کمربند-یک جاده» قرار است طی پروژه‌هایی به ارزش 46 میلیارد دلار در پاکستان سرمایه‌گذاری کند که پس از تکمیل باعث شکوفایی بیشتر روابط میان دو کشور می‌شود. هم‌اکنون حداقل 22 پروژه بزرگ بین پاکستان و چین درحال انجام است که باعث تراکنش ماهانه میلیون‌ها دلار بین دو کشور می‌شود. استفاده از یوآن برای پیگیری این طرح‌ها اثرگذاری دلار را در پاکستان به‌شدت کاهش می‌دهد.
چین- عراق
پس از حمله آمریکا به عراق در سال 2003، بانک مرکزی عراق یک حساب در بانک مرکزی آمریکا (فدرال‌رزرو) ایجاد کرد. برپایه قطعنامه 1483 سازمان‌ملل که پایان‌دهنده تحریم‌های جهانی ضدصنعت نفت عراق بود، تمام درآمدهای نفتی عراق باید به حساب یادشده در بانک مرکزی آمریکا واریز شوند. بغداد مجبور است از مجرای این حساب، پرداخت‌های مالی خود را انجام دهد. این حساب به‌عنوان ابزاری در دست آمریکاست و واشنگتن از آن برای اعمال فشار و جلوگیری از قراردادهای دولت بغداد استفاده می‌کند. به همین دلیل دولت عراق در زمان نخست‌وزیری عادل عبدالمهدی به‌سمت دور زدن استفاده از دلار از طریق قرارداد با چین رفت. در این قرارداد اساسا پولی رد و بدل نمی‌شود. پکن برای بغداد در چین یک حساب نفتی باز می‌کند که براین اساس عراق پس از آنکه نفت به این حساب واریز کرد، اقدام به خرید از شرکت‌های چینی می‌کند و دولت این کشور به‌اندازه موجودی حساب نفتی، تعهدات عراق به شرکت‌های چینی را با یوآن پرداخت می‌کند.
عراق از این طریق بدون آنکه دلاری در کار باشد تسلط آمریکا بر مبادلات تجاری خود را بی اثر می‌کند. یکی از اصلی‌ترین دلایل آشوب‌های اخیر عراق که واشنگتن نیز در آن دخالت داشت این قرارداد است. بغداد با قرارداد خود با چین به‌دنبال بازسازی گسترده زیرساخت‌های خود است که در درگیری‌های 40 سال اخیر این کشور تخریب شده‌اند. بغداد همچنین به‌دنبال خرید سلاح از کشورهایی مانند روسیه، چین و اوکراین با پرداخت مستقیم نفت است. زیرا واشنگتن با اعمال نفوذ مانع خریدهای تسلیحاتی گسترده توسط عراق بوده است./1360/
منبع: فرهیختگان
ارسال نظرات