آموزش‌های غیرمستقیم در تفریحات
اشاره: اردو یکی از برنامه‌های تفریحی است که می‌تواند برای بسیاری از نوجوانان و جوانان جذابیت خاصی داشته باشد. با وجود شیوع ویروس کرونا بسیاری از سفرهای خانوادگی و اردوهای فرهنگی تعطیل شده است؛ اما به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین برنامه‌ها برای پر کردن اوقات فراغت باید برای آن برنامه‌ریزی و محتوای آموزشی غیرمستقیم تهیه کرد.
بدین جهت خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا در گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام سیدمحمود شریعتمداری، دبیر میز آموزش و پرورش قطب بنیادهای نظری و نظام متقن علوم انسانی به موضوع اردو و نسبت آن با اوقات فراغت پرداخت.
رسا ـ چگونه می‌توان سفرهای خانوادگی را با کیفیت بیشتر برگزار کرد؟
بحث سفرهای خانوادگی اثرات تربیتی بسیاری را در اعضای خانواده و فرزندان به‌دنبال خواهد داشت. آن زمانی که قرار است با خانواده به مسافرتی برویم اگر به خوبی بتوانیم برنامه‌ریزی داشته باشیم و تقسیم وظایف را به درستی انجام دهیم این سفر یکی از اثرات مثبتی که خواهد داشت؛ همبستگی بین اعضای خانواده است.
از طرفی ما دو نوع آموزش داریم؛ یکی آموزش رسمی است که در مدرسه و سر کلاس به صورتی خشک یاد می‌گیریم. آموزش دیگری نیز وجود دارد و همان آموزش غیر رسمی است که از طریق همین اردوها دنبال می‌شود و در آن اصلاً بحث درس، کتاب، معلم و دانش آموز مطرح نیست. البته تأثیرگذاری چنین آموزشی بیشتر و پر رنگ‌تر است.
خانواده‌ها به مکان‌های مختلفی که می‌خواهند بروند، پدر و مادرها کارهای مدیریت را برعهده بگیرند. پدر و مادرها هم حداقل از بچه‌ها بپرسند که به کجا برویم تا با این‌کار به آن‌ها فرصت فکر کردن و اعتماد به نفس می‌دهیم. ما خانواده‌هایی را داریم که وقتی می‌خواستند به مسافرتی بروند با هم برنامه‌ریزی می‌کردند، انتخاب مقصد می‌کردند، زمان حرکت را مشخص می‌کردند و همۀ اعضای خانواده مسؤولیتی را برعهده می‌گرفتند. این اتفاق واقعا می‌تواند در تربیت مثبت اعضا تأثیرگذار باشد.
با این کار هم مسؤولیت پذیری به‌طور غیر مستقیم به بچه‌ها آموخته می‌شود؛ هم این مسافرت برای بچه‌ها لذت‌بخش می‌شود و هم همبستگی اعضای خانواده بیشتر می‌شود. مسافرت خانگی به این شکل باعث می‌شود که در طول مسیر بر روی فرزندان اثرات زیاد و مثبتی گذاشته شود.
مسافرت‌های خانوادگی به‌نوعی تخلیه کننده انرژی‌های منفی یک خانواده است. وقتی خانواده‌ای به صورت طولانی مدت در خانه باشد و همه مشغول کارهای روزمره شوند، تنها مسافرت است که فضایی غیر رسمی را برای خانواده ایجاد می‌کند و نشاطی به اعضای خانواده تزریق می‌شود؛ مانند یک زنگ تفریحی برای همه است که بروند و استراحت و تفریحی کنند و برگردند.
رسا ـ اردوهای فرهنگی چه تأثیری دارند؟
درباره بحث برگزاری اردوهای تفریحی و فرهنگی بحث با سفرهای خانوادگی متفاوت است و نکات خیلی ظریف‌تر می‌شوند؛ چراکه حساسیت‌ها در این موضوع بیشتر است. مهم‌ترین نکته در بحث اردوهای تفریحی و فرهنگی این است که موضوع برای اردو مشخص باشد. اردوها انواع مختلفی دارند که ساده‌ترین نوع برگزاری اردو، اردوی تفریحی است.
در اردوی تفریحی قرار است تنها عده‌ای به جایی تفریحی بروند و فقط نیاز است یک مکان تفریحی مشخص شود تا به آن‌جا بروند؛ اما اگر یک اردو بخواهد با تمام قواعدش صورت بگیرد، باید ابتدا برای آن اردو هدفی مشخص شود، سپس آن هدف برای کسانی که می‌خواهند در این اردو شرکت کنند به خوبی تبیین شود و در نهایت برنامه‌ریزی صحیحی برای اردو صورت بگیرد که تمام جوانب اردو، چه جنبۀ تفریحی، چه جنبۀ آموزشی اردو دیده و سنجیده شود.
اردو اثرات زیادی دارد. یکی از اثرات استقلال پذیری بچه‌ها به تناسب سن خودشان از خانواده است. ما اردوهایی داشته‌ایم و بچه‌هایی را به اردو برده بودیم. یکی از بچه‌ها کلاس هفتم یا هشتم بود. ما متوجه شدیم که او آن‌قدر وابستگی خانوادگی دارد که ظرف‌هایش را نمی‌شست؛ چرا که می‌خواست وقتی برگردد ظرف‌ها را به مادرش بدهد تا برایش بشورد. در جنبۀ آموزشی این اردو به او یاد دادیم یک سری از کارهایش را خودش انجام بدهد. این یک نکتۀ مهم برای مربیان است.
اردو برای مربیان محلی است که بتوانند برنامه‌ای را برای بچه‌ها اجرا و پیاده کنند. از طرفی اردو برای شناسایی ویژگی‌های پنهان بچه‌ها است که بعد از شناسایی، برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری را صورت می‌دهند. در مرحلۀ بعد هدف‌های آموزشی را که دارند پیاده می‌کنند. بروز این موضوع می‌تواند نسبت به نوع و شرایط اردویی که برگزار می‌شود متفاوت باشد.
نکته‌ای که باید در این‌جا ملاحظه شود این است که قرار نیست اردوهای فرهنگی مانند یک سفر خانوادگی یا اردوهای عادی و یا خشک علمی، برگزار شود. مربی با آن هنری که دارد باید آن اردو را به نحوی برگزار کند که فضایی شاد، جذاب و با طراوات داشته باشد و بتواند آن اهداف و مسؤولیت‌هایش را در اردو نیز دنبال کند؛ یعنی بستر و زمینۀ مناسبی را برای این‌که خیلی از آموزش‌ها به صورت غیر رسمی برگزار شود را ایجاد کند./ت300/ف
