آداب خدمت به عزاداران حسینی

اشاره: یکی از اصلی‌ترین نیازهای انسان‌ها، معنویت می‌باشد که اگر جامعه اسلامی بخواهد با روش غرب نیاز انسان‌ها به معنویت را تأمین کند، چیزی جز انحطاط و افول را تجربه نخواهد کرد. ماه‌هایی مانند محرم و رمضان وجود دارد که دلسوزان و مسؤولان فرهنگی کشور می‌توانند بدون هزینۀ هنگفت، نیروی انسانی فراوان و... در ارتقای سطح فرهنگ و دین‌داری مردم تأثیر زیادی بگذارند. 

بدین جهت خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا با حجت الاسلام دکتر علی جداری‌ عالی عضو هیأت علمی فرهنگ و اندیشه اسلامی به گفت‌وگو پرداخت.

رسا ـ چگونه هیأت‌ها می‌تواند در ارتقای سطح اخلاق و دین‌داری جامعه تأثیرگذار باشند؟

هیأت‌ها تجلی اصحاب اباعبدالله الحسین(ع) و به نوعی نماینده آن حضرت در جوامع هستند. رفتار خود هیأت‌ها و افراد هیأتی در دید مردم به‌گونه‌ای است که منعکس کنندۀ ایده عاشورا و امام حسین(ع) می‌باشد؛ بنابراین افرادی که در هیأت‌ها فعالیت می‌کنند بایستی خود را هم‌رنگ یاران حضرت کنند و این یکی از کار‌های با اهمیت در هیأت است.

اگر یک عاشقی، عاشق یک محبوب شود طبیعی است که خود را هم‌رنگ محبوب می‌کند؛ بنابراین اعمال و رفتار هیأتی‌ها خیلی در دید مردم و زنده نگه‌داشتن اهداف و آرمان عاشورا مؤثر است. امام صادق(ع) فرمودند«کونوا لنا زینا ولا تکونوا علینا شینا»، هیأتی‌ها باید طوری رفتار کنند که حقیقتاً زینت و آرایش دهندۀ آرمان‌ها و اهداف اهل‌بیت(ع) و صفات امام حسین(ع) باشند و همچنین هیأتی‌ها باید خودشان را آراسته به ارزش‌ها و آرمان‌های اخلاقی اصحاب کربلا کنند و نباید رفتار‌های ناروا انجام دهند.

 

در ادامه بایستی گفت خود حادثۀ کربلا جوانب مختلفی دارد؛ آن شجاعت‌ها، شهامت‌ها، شهادت‌ها و آن روح توحیدی که در میان اصحاب اباعبدالله وجود داشت، یک جامعۀ توحیدی واقعی را تشکیل داد و بیانگر کامل توحید بود و نیز حادثه کربلا در کنار همین موارد صحنه نمایش اخلاق اسلامی هم است.

مروت و جوانمردی به‌عنوان یک ارزش اخلاقی در صحنۀ عاشورا بسیار خودنمایی می‌کند. زمانی که اباعبدالله الحسین(ع) با دشمنان مواجه شدند، همانند پدرشان امیرالمومنین(ع) که در جنگ صفین با وجود اینکه آب در دست امام وجود داشت؛ اما هیچ وقت اجازه بستن آب برروی دشمنان‌شان را نداند، اباعبدالله الحسین(ع) هم همان‌ گونه بودند.

 

 

می‌بینید که در همان اوایل ورود به کربلا امام دستور دادند، سربازان و حتی اسب‌های آنان را سیراب کنند. این‌ها همه مروت‌هایی است که به نمایش گذاشتند، حتی زمانی که بعضی از اصحاب پیشنهاد دادند که حمله ناگهانی به شمر بن ذی الجوشن شود، امام مخالفت کردند و فرمودند که ما هرگز شروع به جنگ نمی‌کنیم ولو که به نفع ما باشد.

در مورد از خود گذشتگی که به‌عنوان بالاترین ارزش اخلاقی و عاطفی است، همه ما روضۀ حضرت اباالفضل عباس(ع) را شنیده‌ایم و می‌شناسیم. ایشان بدون اینکه آب بنوشند از فرات بیرون می‌آیند و رجز‌هایی می‌خواندند که چگونه من آب بنوشم در حالی که در خیمه‌ها تشنه هستند، به خدا قسم رسم برادری چنین نیست و از این قبیل که شنیده‌ایم. این‌ها همه درس مساوات، برادری و برابری به ما می‌دهند که باید تعلیم بگیریم.

 

همه رفتار‌ها نشانگر این است که حادثۀ کربلا مظهر و صحنۀ نمایش اخلاق بوده که همگی از جمله هیأتی‌ها آن‌ها را خوب بشناسیم تا بتوانیم خودمان را مزین به این خلقیات کنیم. یک نکته‌ای هم باید به یاد داشته باشیم که تنها در محرم و عاشورا این چنین نباشیم بلکه در طول سال رفتار‌های حسینی از خود نشان دهیم.

 

رفتار‌ها طوری باشد که وقتی دیگران یک فرد هیأتی را می‌بینند، عنوان نمایش اخلاق اسلامی را مشاهده کنند و برای مردم و جامعه، آموزگار باشند که این باعث ارتقای اخلاق و سطح دین‌داری در بین مردم می‌شود. براساس آمار‌های رسمی در ماه‌های محرم و رمضان جنایت‌ها معمولاً کاهش پیدا می‌کنند و این بیانگر آن است که زمانی عزاداری می‌کنیم، متأثر می‌شویم و همین تأثر، سرایت می‌کند به کل جامعه؛ بنابراین کار‌های غیر اخلاقی در جامعه کاهش پیدا می‌کند.

یک نکته‌ای را باید مدنظر داشت که بچه هیأتی پیش از اینکه نسبت به مردم توجه کند باید با خدا معامله کند. واقعاً یک فرد هیأتی زحمات زیادی می‌کشد، همین افراد هستند که مراسمات و سوگواری‌ها را زنده نگه‌داشتند؛ اما اگر بخواهند کارهای‌شان دارای نتیجه باشد باید ویژگی اخلاص را سرلوحه خود قرار دهند و هر کاری که می‌خواهند انجام دهند به خاطر کسب رضایت خداوند متعال باشد.

همچنان که اباعبدالله الحسین(ع) خود را فدای آرمان‌های الهی کرد و یک عمر به غیر از خدا به هیچ کس دیگری فکر نکردند، ما هم در حد توان سعی کنیم در اخلاص مانند اباعبدالله الحسین(ع) باشیم. خود همین کسی که با نیت اخلاص فعالیت می‌کند، باعث جذابیت در بین مردم می‌شود. شما اگر دقت کنید به شهدایی مثل شهید باقری، باکری، همت و... یا شهدای مدافع حرم، بدون شک اینکه مردم آنقدر به این‌ها عشق می‌ورزند و برای این‌ها گریه می‌کنند به خاطره اخلاص آنان بوده است.

 

مردم را که در تشیع پیکر شهید قاسم سلیمانی دیدید، چرا همۀ مردم از جمله ایران، عراق، لبنان، هند و... برای بدرقه کردن این شهید بزرگوار راهی می‌شدند و عزاداری برپا کردند؟ حتی شهر‌هایی که قرار نبود تشیع شود، ولی باز هم مملو از جمعیت شده بود. واقعا علت چیست؟ این همه آدم جمع شدند به‌ خاطر مهارت‌های نظامی شهید سلیمانی یا به خاطر مقامی که داشتند؟ مطمئن باشید که اخلاص آنان این اتفاقات را رقم می‌زند، فقط به دلیل اخلاصی که این شهیدان عالی‌قدر در خود پرورش داده بودند به چنین مقام و عظمتی می‌رسند.

زمانی که بچه‌های زحمت‌کش هیأت برای فلان سخنران یا برای فلان مداح یا هر چیز دیگری در هیأت نوکری می‌کنند، طبیعی است که نتیجه نمی‌گیرند. اگر بین بچه‌های هیأتی اخلاص دو چندان شود طبیعی است که رفتار‌های او نیز خدایی می‌شود و زمانی که مردم آنان را مشاهده کنند قطعاً رفتار آنان هم مهربان‌تر خواهد شد؛ البته این موردی که بنده عرض کردم کلیشه است و رفتار‌های اخلاقی دیگر نیز باید رعایت شود که انصافاً هیأتی‌ها رعایت می‌کنند./404/ف