حماسه عقل و عشق

رفتار عزاداران امام حسین علیه‌السلام در ایام عزاداری امسال گواه یک بلوغ فکری کم‌نظیر بود. صحنه‌های جالب عزاداری هیأتی‌ها با رعایت همه پروتکل‌های بهداشتی، تبدیل به الگویی برای برگزاری مراسم دینی نه‌تنها در سطح جهان تشیع، بلکه در سطح همه جوامع توحیدی خواهد شد. چند روزی مانده به شروع ایام محرم، عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان از شیعیان این کشور خواست عزاداری ماه محرم را با الگوی هیأت‌های ایرانی برگزار کنند. با آغاز ماه محرم، هیأت‌های ایرانی ثابت کردند که مدل رفتاری‌شان در تراز یک الگوی جهانی قابل تبعیت است. 

 

شاید قبل از ماه محرم برخی‌ها فکر می‌کردند که امسال به خاطر شیوع ویروس کرونا، عزای سیدالشهدا با شوکت و شور سال‌های قبل برگزار نخواهد شد و چراغ روضه‌ها سوت‌و‌کور خواهد ماند اما ایام محرم که شروع شد، پوچی این پیش‌بینی‌‌ها هم عیان شد. مردم ثابت کردند سر بدهند، عزای سیدالشهدا را از دست نمی‌دهند. آن هم نه عزایی که زبان شماتت دشمن را دراز کند و مایه وهن دین شود، بلکه عزایی که پروتکل‌های بهداشتی به دقیق‌ترین شکل ممکن در آن رعایت شد.

 

صحنه‌های عزاداری سیدالشهدا با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و رعایت نکات بهداشتی، هر بیننده‌ای را به اعجاب و تحسین وامی‌داشت. مسؤولان و خادمان هیأت‌های مختلف با تمام توان پای کار آمدند تا نشان دهند که برخلاف آنچه غربی‌ها بویژه بعد از رنسانس ادعا می‌کنند و دین را با تعقل و اندیشه‌ورزی در برابر هم قرار می‌دهند، در منظومه فکری شیعی به مدد عقلانیت اجتهادی، دوگانه‌ای به نام دین و عقل یا دین و علم وجود ندارد. در منظومه فکری شیعی، حکم عقل همان حکم دین است و این یک قاعده اصولی در فقه است که «کلما حکم به العقل حکم به الشرع»، «هر چه عقل به آن حکم کند، شرع هم به آن حکم می‌کند». 

 

از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور، عده‌ای سعی کردند این پدیده طبیعی را در تضاد با باورهای دینی نشان دهند و از آن برای تخریب باورهای دینی استفاده کنند، اگرچه در آن روزهای ابتدایی معدود رفتارهایی از سمت بخش بسیار کوچکی از افراد منتسب به طیف متدینان، بر این آتش فتنه دامن زد اما جریان غالب تفکر دینی و در رأس آن مرجعیت شیعه پیشرو برخورد عقلانی با این پدیده بود؛ پدیده‌ای که در بسیاری از جوامع غربی که ادعای تبعیت از علم آنها گوش فلک را کر کرده، شاهد آن نبودیم. اوج این عقلانیت انقلابی را با فرارسیدن ماه محرم شاهد بودیم. 

 

رهبر معظم انقلاب چندی قبل درباره لزوم توجه به رعایت پروتکل‌های بهداشتی ستاد ملی مبارزه با کرونا در عزاداری‌های ماه محرم فرمودند: بنده خودم شخصا هر چه را که آنها لازم بدانند مراعات خواهم کرد. ایشان در ادامه افزودند: عزاداری محرم باید بر اساس ضوابط ستاد ملی مبارزه با کرونا برگزار شود. در عزاداری‌ها معیار آن چیزی است که کارشناسان و ستاد ملی کرونا اعلام می‌کنند؛ بنده به توصیه این عزیزان عمل می‌کنم. توصیه من به مردم این است که ببینیم ستاد ملی کرونا چه می‌گوید و در مسأله عزاداری به گفته این ستاد عمل کنیم. اگر وضعیتی که داریم را شل بگیریم، فاجعه بزرگی رخ خواهد داد. 

 

این موضع رهبر معظم انقلاب، موضع تمام مرجعیت شیعه بود؛ موضعی که نشان داد عقلانیت دینی شیعی، برخلاف ادعای هیاهوگران نه‌تنها در برابر علم تجربی و عقلانیت علمی قرار ندارد، بلکه موید و مکمل این نوع نگاه است. 

 

باید اذعان داشت که در ماه‌های گذشته، با مدیریت و پیشگامی روحانیان تراز اول جوامع شیعی، رفتارهای دینی و مناسک عبادی به نحوی برگزار شد که سند افتخار آن در تاریخ ادیان جهان به نام جهان تشیع ثبت خواهد شد؛ رفتاری که نمونه آن را در ادیان دیگر شاهد نبودیم. 

 

امسال هیأتی‌ها همه نبوغ خود را به کار گرفتند تا با رعایت همه پروتکل‌های بهداشتی، علم عزای سیدالشهدا بر زمین نماند. خیلی از ایستگاه‌های صلواتی که در سال‌های قبل، چای و شربت و شیرینی پخش می‌کردند، تبدیل شدند به محل توزیع ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده. بانیان شام هیأت‌ها که تا همین سال قبل سفره اکرام‌شان پهن بود و عزاداران سیدالشهدا را اطعام می‌کردند، امسال غذاها را در بسته‌بندی‌های بهداشتی بین مردم و خانواده‌های نیازمند توزیع می‌کنند. 

 

طبق مصوبه ستاد ملی کرونا، همه هیأت‌ها بخشی به نام همیاران سلامت داشتند که وظیفه‌شان نظارت و اجرای پروتکل‌های بهداشتی بود. در بسیاری از هیأت‌ها، همان دم‌ در برخی از این همیاران ایستاده بودند و با دادن ماسک به عزاداران، آنها را به داخل هیأت دعوت می‌کردند. در حین جلسه هم نظارت داشتند که کسی بدون ماسک نباشد و فاصله‌ها رعایت شود. 

 

خیلی از هیأت‌‌ها که امکانش را داشتند، مجالس‌شان را در فضای باز با رعایت کامل فاصله‌های اجتماعی برگزار کردند. صحن مسجد جمکران، امامزاده صالح بن موسی الکاظم و بسیاری از اماکن متبرکه شاهد برگزاری این هیئات در فضای باز بود. 

مهدی رسولی، مداح شهیر هیأت ثارالله زنجان چندی پیش در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشته بود: «میثاق محرم با پسر فاطمه: هم نمی‌گذاریم محرم از تب بیفتد و هم اجازه نمی‌دهیم عاشقی از عشاق سیدالشهدا(ع) تب کند». الحق‌و‌الانصاف باید اعتراف کرد که جامعه مداحان و هیأتی‌های کشور به این میثاق پایبند ماندند و صحنه‌های وفاداری به این عهد را در پیش چشم افکار عمومی مردم کشور و جهان به نمایش گذاشتند. 

 

با شروع دهه محرم، ایران به سوگ اباعبدالله نشست؛ سوگی که روز گذشته، نقطه اوج آن بود. مردم در همه جای ایران، پرچم عزای سیدالشهدا را به اهتزاز درآوردند. مشهد، قلب معنوی عزاداری سیدالشهدا در ایران بود. شب عاشورا آیین سنتی خطبه‌خوانی در حرم امام رضا با حضور حجت‌الاسلام مروی، تولیت آستان قدس رضوی و خادمان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی بعد از نماز مغرب و عشا در صحن انقلاب حرم مطهر رضوی برگزار شد. همزمان با سخنرانی در هر بخش از صحن انقلاب حرم مطهر رضوی، خادمان با در دست داشتن شمعدان‌ها با رعایت فاصله اجتماعی در صف‌های منظم ایستاده و برخی نیز در بخش‌هایی از صحن نشسته بودند. 

 

اما این تنها مشهد، تهران، قم، اصفهان، تبریز و سایر استان‌های شیعه‌نشین ایران نبود که رخت عزای اباعبدالله را بر تن کرد، بلکه مناطق سنی‌نشین ایران نیز شاهد عزاداری بر سبط رسول‌الله بود. مراسم عزاداری شب عاشورا در سنندج در جوار امامزاده بی‌بی هاجره‌خاتون، خواهر گرامی امام رضا(ع) با سخنرانی ماموستا معروف خالدی، از علمای اهل سنت و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد. 

 

اهل تسنن آستارا نیز همگام با شیعیان، در تاسوعا و عاشورای حسینی به عزاداری پرداختند. در مراسمی که همزمان با عاشورای حسینی در مناطق مختلف سنی‌‌نشین این شهرستان بویژه عنبران و شیخ‌محله بخش مرکزی آستارا برگزار شد، اهالی خونگرم و عاشق اهل‌بیت(ع) این روستاها که هنر عشق‌‌ورزی آنها به اهل‌بیت(ع) زبانزد عام و خاص است در یوم عاشورای حسینی، اجتماعی از سرسپردگی به خاندان عصمت و طهارت(ع) را نشان دادند. اهل سنت سیستان‌و‌بلوچستان نیز همراه با دیگر جوامع اهل سنت ایران، روز گذشته به اقامه عزا بر امام حسین(ع) پرداختند. 

 

روز گذشته سراسر ایران، روضه‌خانه سیدالشهدا بود؛ از شمال ایران تا جنوب و از شرق تا غرب. اما در این بین، کرمان حال و هوای دیگری داشت. این نخستین محرمی بود که سردار دل‌ها و سیدالشهدای مدافعان حرم در خاک آرمیده بود اما شعار او که «ما ملت امام حسینیم» همه جای ایران را پر کرده بود. 

 

حسینیه ثارالله یکی از مهم‌ترین مراکز مورد توجه حاج‌قاسم در مراسم امام حسین(ع) بود، این مکان از ابتدای تأسیس به مکانی برای تجمع رزمندگان دفاع‌مقدس تبدیل شد و ولایتمداران کرمانی در طول انقلاب به مناسبت‌های مختلف در این مکان حضور می‌یافتند؛ مردم خاطره‌های زیادی از این مکان دارند اما آنچه امسال برای مردم موجب حسرت شده بود، عدم حضور سردار شهید سلیمانی در سر در ورودی این حسینیه بود. هر سال حاج‌قاسم مقابل در این حسینیه دست به سینه می‌ایستاد و عزاداران را تکریم می‌کرد و بر مصیبت تاسوعا و عاشورا اشک می‌ریخت. 

 

امسال مردم ساعاتی از روز را در حسینیه ثارالله جمع می‌شدند و عزاداری امام حسین را برگزار می‌کردند و ساعاتی را نیز در گلزار شهدا حضور می‌یافتند و در میان این 2 مکان در حال رفت‌و‌آمد بودند. مزار حاج‌قاسم، خودش یک حسینیه شده بود. یک عزاخانه سیدالشهدا شده بود.