تاریخ تشیع زیر ذره بین آی فیلم
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، عاشورا در مقام تراژیک‌ترین واقعه جهان اسلام و حتی تاریخ بشریت، دارای ابعاد و زوایای متعددی است که برخی از آن‌ها با وجود گذشت ۱۴ قرن از این رویداد، همچنان نهان و ناگفته مانده. این حماسه عظیم تا به امروز دستمایه خلق آثار پُر شماری در حوزه‌های مختلف هنری قرار گرفته است؛ از ادبیات و نمایش گرفته تا موسیقی و نگارگری. تلویزیون هم کوشیده با ساخت آثار نمایشی جذاب با محوریت یا نگاهی به حماسه عاشورا به سهم خود و در حد مقدورات، نقشی در روشنگری و بیان عظمت و ماندگاری این واقعه داشته باشد. بی گمان شاخص‌ترین و قابل اعتناترین اثر نمایشی تلویزیون درباره واقعه عاشورا و مظلومیت آل مصطفی (ص) سریال «مختارنامه» به کارگردانی داوود میرباقری است. اثری که با گذشت بیش از یک دهه از تولید و نمایشش، همچنان در بازبخش‌ها هم پُر بیننده است و مخاطبان خاص خودش را دارد.
در واقعه عاشورا و حواشی پیش و پس از آن، افراد زیادی حضور داشته و تاثیرگذار بوده اند، چه در قالب اشقیا و چه اولیا. هر یک از یاران و دشمنان حسین (ع) سرگذشتی دارند شنیدنی و عبرت آموز؛ از آن‌ها که به یاری اش برخاستند تا کسانی که در مقابلش ایستادند و کمر به شهادتش بستند و البته توابین و نادمانی که بر آن شدند تا جبران مافات کرده و با گرفتن انتقام از اشیا، آبی بر آتش سوزان دل و جان خویش بریزند و بیش از این، در برابر تاریخ شرمنده و سرافکنده نباشند.
قیام مختار ثقفی یکی از وقایعی است که پس از بر سر نیزه شدن خورشید در دشت نینوا، به قصد خونخواهی و انتقام از قاتلان امام مظلوم شکل گرفت و قضا را ببین، بسیاری از اشقیا و ناکسان کربلا از دم تیغ مختار و یارانش گذشتند و کیفری دیدند سخت عبرت انگیز. سریال مختارنامه بر اساس همین قیام و بازتاب رخداد‌های آن سامان گرفته و البته نقبی هم می‌زند به روز عاشورا و آنچه بر مظلوم کربلا و یاران باوفایش رفته است. با وجودی که داوود میرباقری در کسوت کارگردان مختارنامه کوشیده که بخش قابل توجهی از سریالش را به اشقیای منفور شناخته شده و آشنا در فرهنگ عامه اختصاص دهد و حتی گا‌ها یک قسمت کامل از اثر ۴۰ قسمتی اش را به سرگذشت و پایان کار یکی از این اشقیا تخصیص داده، اما بسیاری از جزئیات مغفول مانده و فرصت پرداخت به آن‌ها دست نداده، برآمده از معذوریت‌های زمانی و محدودیت‌های مکانی.
فی المثل، در مختارنامه به بی مایه‌هایی همچون حرمله بن کاهل اسدی، سنان بن انس نخعی، خولی بن یزید اصبحی و ... و انتقام سختی که پس می‌دهند در مقطع زمانی‌ای که قیام مختار پیروز شده است پرداخته می‌شود. اشقیای دیگر همچون عمر بن سعد و شمربن ذی الجوشن البته نقش پررنگ‌تر و حضور بیشتری در سریال دارند، هر چند بسیاری از مقاطع زندگی آن‌ها هم ناگفته و تاریک می‌ماند. این قاعده درباره دوستداران و شیعیان امام حسین (ع) نیز جاری است و صدق می‌کند؛ چه آن‌هایی که در پیش از قیام مختار رویت می‌شوند، از جمله هانی بن عروه، میثم تمار، مسلم بن عوسجه و حبیب بن مظاهر و چه آن‌هایی که دست در دست مختار گذاشته و علیه قاتلان امام مظلوم پرچم انتقام فراز می‌کنند، مانند ابراهیم بن مالک اشتر نخعی و دیگر سرداران قیام. کاراکتر‌های دیگری همچون عبدالله ابن زبیر، مصعب بن زبیر، عبدالله بن مطیع و دیگران نیز مشمول چنین کلیتی هستند.
طبیعی است در قالب یک سریال نشود به زندگی و سرگذشت همه این شخصیت‌ها پرداخت که زندگی پر فراز و نشیب بعضی از آن‌ها به تنهایی می‌تواند بهانه ساخت سریالی مطول با قسمت‌های فراوان باشد. شبکه آی فیلم با لحاظ این کاستی و دغدغه و برای تنویر افکار عمومی و بیان ناگفته‌ها و مغفول مانده ها، همزمان با آغاز پخش سریال مختارنامه، اقدام به ساخت آنونس‌هایی با محوریت زندگی شخصیت‌های این مجموعه نمایشی فاخر و ماندگار کرده است. در قالب این کنش هنری هوشمندانه و به شکل موجز و مختصر، زندگینامه هر یک از شخصیت ها، اعم از اشقیا و اولیا، شامل خاستگاه، حضور و نقش شان در واقعه کربلا و قیام مختار و عاقبت و فرجام شان در این آنونس‌های چند دقیقه‌ای نه چندان مطول بیان می‌شود، آن هم بر روی سکانس‌ها و پلان‌هایی از سریال که با هر شخصیت مرتبط است و همخوانی دارد. برای مثال، در قالب یک آنونس، مختصری از زندگی، سوابق، مبارزات و نحوه شهادت میثم تمار به عنوان یکی از یاران باوفای امام علی (ع) و حامیان امام حسین (ع) در کوفه در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد، در حالی که سکانس‌هایی از سریال با حضور میثم تمار و متناسب با داده‌های ارائه شده، در حال پخش است.
این اقدام آی فیلم در عین حال که می‌تواند به برخی از پرسش‌های معطل مانده مخاطبان سریال مختارنامه پاسخ دهد، گامی است در جهت آشنایی بینندگان وطنی و فرامرزی این شبکه با تاریخ اسلام، تشیع، واقعه عاشورا و سرنوشت یاران و دشمنان خورشید کربلا./د102/ق