ظرفیت بازار بورس برای تأمین مالی طرح‌های اقتصادی و امور خیریه

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نشست احکام شرعی معاملات روز با محوریت بازار بورس امروز به صورت آنلاین و به همت مرکز آموزش های کاربردی دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.

حجت الاسلام جواد عبادی در این نشست مجازی به تبیین احکام شرعی مربوط به خرید و فروش سهام پرداخت و گفت: افراد از دو طریق سود سالانه و سود افزایش قیمت می توانند در بورس کسب درآمد داشته باشند؛ اگر چه سود بازار بورس ریسک دارد اما سود ریسکی به حلال بودن آن ضرری نمی رساند.

این کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد: سهم گردانی و دلالی در بازار بورس و همچنین استفاده از کدهای افراد دیگر برای خرید و فروش سهام به غیر از بستگان درجه یک، تخلف معاملاتی محسوب می شود؛ البته این اعمال، مشکل شرعی ندارد؛ استفاده از پول دیگران و فعالیت به عنوان واسطه در بازار بورس اشکالی ندارد؛ منتها باید افراد دقت داشته باشند که حکم این فعالیت ها، حکم مضاربه است و در قرارداد باید درصد درآمد و تقسیم سود باید معلوم باشد.

مدیر مؤسسه فقه اقتصادی طیبات اظهار داشت: گاهی افراد با دریافت رانت اطلاعات مخفی عده ای را به خرید یا فروش سهم خاصی می کشانند و ارزش آن را بالا یا پایین می برند؛ این کار از لحاظ قانونی در همه بازارهای دنیا، تخلف محسوب می شود؛ کشاندن افراد به سمت خرید یک سهم بدون اینکه آن سهم ارزش واقعی داشته باشد، موجب غرر سهامداران می شود؛ در همین اواخر ارزش سهم شرکتی را چندین برابر ارزش واقعی بالا بردند و خریداران دچار غبن شدند.

حجت الاسلام عبادی با بیان اینکه اگر بخشی از سرمایه یا درآمد شرکت حرام باشد، خرید و فروش سهام آن اشکال خواهد داشت، ابراز کرد: در خصوص سهام بانکی نیز اگر کسی اطلاع داشته باشد که قسمتی از معاملات بانک ها شرعی نیست، خرید و فروش، برای او اشکال خواهد داشت؛ اما اگر این یقین نداشته باشد، معاملات او بی اشکال خواهد بود.

این کارشناس مسائل اقتصادی خرید و فروش سهام ممتاز را در بورس نیز بدون اشکال دانست و ادامه داد: در بازار بورس علاوه بر سهام عادی، سهام ممتازی نیز وجود دارد که به فروش می رسد؛ سهام ممتاز سود تعیین شده دارد و برای جذب مشتری سود قعطی برای آن در نظر گرفته می شود و قبل از سود سهام عادی پرداخت می شود؛ تنها فرق سهم ممتاز با اوراق قرضه در این است که فقط در صورتی سود سهم ممتاز پرداخت می شود که شرکت سودی داشته باشد.

مدیر مؤسسه فقه اقتصادی طیبات افزود: بازار بورس در صورت طراحی اوراق متعدد و رعایت مسائل شرعی، از ظرفیت خوبی برای مشکل تأمین مالی اقتصاد کشور و امور خیریه را برخوردار است و مردم نیز می توانند در این بازار، بدون مشکل شرعی از اموال خود، سود ببرند که لازمه آن طراحی قوی و نظارت کافی شورای فقهی بورس است.

حجت الاسلام عبادی گفت: از چند سال پیش اوراق سکوک اسلامی در بورس های کشورهای اسلامی از جمله در کشور ایران مرسوم شده است؛ یک سری از این اوراق، ابزار غیر انتفاعی هستند مانند ابزار سکوک وقف؛ کسانی که می خواهد در امور خیر مشارکت کند، اما پول آن چنانی ندارد، می توانند از این امکان استفاده کنند.

این کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد: پس از محاسبه هزینه امر خیر مانند ساخت بیمارستان به مقدار لازم اوراق آن در بورس منتشر می شود و سهامداران با خرید اوراق به سازمان یا مرکز سازنده بیمارستان وکالت داده می دهند که پس از ساخت بیمارستان، آن را جهت اعلام شده، وقف کند؛ در بازار ثانویه هم کسانی که جا مانده اند، می توانند اوراق را از خیرین سابق بخرند و سبب سرپا شدن مؤسسات خیریه شوند؛ بازار بورس چند تجربه موفق این چنینی داشته که انتفاعی برای خریدار نداشته اما کار خیر در آن صورت گرفت.

مدیر مؤسسه فقه اقتصادی طیبات عرضه اوراق قرض الحسنه را یکی دیگر از مزایای بورس برای انجام امور خیریه دانست و اظهار داشت: در گذشته برای انجام امور خیریه روحانی محل از بازاریان دعوت و برای جمع آوری پول از آنها درخواست قرض می کرد؛ ولی افراد به راحتی ارقام بالا را قرض نمی دادند چرا که می خواستند پول آن ها در گردش باشد.

حجت الاسلام عبادی ابراز کرد: با عرضه و خرید اوراق قرض الحسنه، سرمایه سهامداران علاوه بر صرف در امور خیر در گردش باقی می ماند و مؤسسه منتشر کننده اوراق نیز می تواند با سرمایه جمع شده، نیازهای خود را بر طرف کنند و به تدریج با دست آوردن بودجه از طرق دیگر اوراق به فروش رفته را از سهامداران خریداری و جمع کند.

این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه در بورس علاوه بر عدم رکود سرمایه سهامداران مردم عادی نیز می توانند در این امور خیریه به میزان توانایی خود مشارکت کنند، گفت: حال اگر افراد زیادی برای دریافت پول خود مراجعه کنند، برای جلوگیری از فشار فروش می توان راه هایی را در نظر گرفت یکی از این راه تعیین جایزه در سال دوم عرضه است که باعث نگه داری اوراق در نزد سهامداران می شود؛ البته خرید اوراق نباید مشروط به جایزه باشد، چرا که در این صورت حکم ربا پیدا می کند.

مدیر مؤسسه فقه اقتصادی طیبات عنوان کرد: علاوه بر ابزار غیر انتفاعی، ابزارهای انتفاعی نیز در بورس پیش بینی شده، اوراق اجاره یکی از این ابزارهاست که گاهی برای تأمین سرمایه و گاهی برای بازخرید دارایی از آن استفاده می شود؛ شرکت برای خرید دستگاه های مورد احتیاج اعلام نیاز می کند؛ نیازی که برطرف کردن آن از طریق گرفتن وام از بانک به صرفه نیست؛ با تشکیل شرکت ناشر و عرضه اوراق در بورس دستگاه ها خریداری و از طرف مردم و به وکالت شرکت ناشر به شرکت اول اجاره داده شده و سود آن به سهامداران پرداخت می شود.

حجت الاسلام عبادی اظهار داشت: برای بازخرید دارایی های دولت نیز می توان اوراق مختلفی را عرضه کرد؛ به عنوان مثال دولت برای تأمین نیازهای خود نیروگاه یا ساختمان خود را پس از فروش به سهامداران، از آن ها اجاره می کند و صاحبان اوراق از سود اجاره بهره مند می شوند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا تخلفات قانونی در بازار بورس، اشکال شرعی دارد؟ گفت: نظر مراجع تقلید در این خصوص متفاوت است؛ برخی از آقایان تخلفات قانونی که موجب اختلال نظام شود را جایز نمی دانند؛ برخی دیگر نیز مخالفت با قوانین مصوب کشور را غیر جایز عنوان می کنند و البته عده ای از مراجع نیز تخلفی را که به دیگری ضرر برساند را دارای مشکل می دانند و هر کس باید به نظر مرجع تقلید خود مراجع کند.

گفتنی است، نشست دوم احکام شرعی معاملات روز با محوریت بازار بورس و ارز دیجیتال چهارشنبه ۳۰ مهرماه از ساعت ۱۰ صبح و به صورت آنلاین برگزار خواهد شد؛ علاقه‌مندان برای ثبت نام و شرکت در این نشست می توانند به نشانی www.balagh.ir مراجعه کنند./1350/ز504/ف