حلقه مفقوده فرهنگ در راه رسیدن به تمدن نوین اسلامی
حجتالاسلام یوسف حسین نژاد، عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم در گفتوگو با خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، درباره فرهنگ و اهمیت مدیریت فرهنگی در انقلاب اسلامی و تمدن اسلامی گفت: بهترین و سریعترین مسیر برای رسیدن به تمدن اسلامی این است که گفتمان رهبر معظم انقلاب و امام راحل را درباره این موضوع بررسی کنیم.
وی ادامه داد: در گفتمان امام خمینی(ره) فرهنگ جایگاه ویژهای دارد بهگونهای که ایشان میفرمایند که اگر ما انحرافی در فرهنگمان داشته باشیم ولو اینکه مسؤولین نظام از فعالیتهای اجتماعی قصد اصلاحات مسائل اجتماعی را داشته باشند، بلایی به سر انقلاب خودمان خواهیم آورد که در دوره طاغوت، چنین بلایی بر سر اسلام و مسلمین نیامده بود.
فرهنگ مانند هوا لازمه زندگی است
عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی با اشاره به تأکیدات فراوان رهبر انقلاب در حوزه فرهنگ ابراز داشت: ایشان قریب به مضمون، فرهنگ را مانند هوایی میدانند که ما در آن تنفس میکنیم و بدون استفاده از این هوا اساساً نمیتوانیم در این جامعه زندگی کنیم.
وی افزود: در عرصه جهانی هم، شما میبینید که ما دو جریان فرهنگی داریم که فعالیت دارند؛ یک جریان انگلیسیزبانها یا آنگلوساکسونها هستند که اینها مدیریت فرهنگی را در چرخه تولید، توزیع و مصرف کالا و خدمات فرهنگی خلاصه میکنند و فرهنگ را به یک امر بخشی تقلیل میدهند؛ یعنی ما در جامعه بخشهای مختلفی مانند سیاست، اقتصاد و جامعه داریم و در کنار اینها ما مسائلی مانند مسائل فرهنگی داریم.
جریان فرهنگ جهانی در پایگاه مارکسیستها
حجتالاسلام حسین نژاد جریان انتقادی یا مارکسیستها را جریان دوم فرهنگی در جهان دانست و توضیح داد: جریان مارکسیستها یا جریان قارهای جریان دیگری هستند که در این جریان مقدار بیشتری به فرهنگ اهمیت میدهند و فرهنگ را بعدی از مسائل جامعه میبینند، بهگونهای که در برنامههای یونسکو، در الگوی توسعه فرهنگی اساساً به فرهنگ یک نگاه بعدی دارند؛ نه نگاه بخشی.
وی ادامه داد: آنها فرهنگ را بعدی از تمام مسائل جامعه، اعم از سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تلقی میکنند و حتی ما بین الگوهای پنجگانه توسعه که اول، الگوی نوسازی و سپس دوم، الگوی نظریه وابستگی یا نظریهای که مارکسیستها میگویند ما نباید به نظام سرمایه داری وابسته باشیم؛ سوم، الگوی توسعۀ جهانی شدن والرشتاین؛ چهارم، الگوی توسعۀ فرهنگی و پنجم نیز الگوی توسعه حکمرانی خوب است.
رویارویی جریانهای فرهنگی
عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم با اشاره به پنج الگوی توسعه عنوان کرد: یکی از این الگوهای توسعه که مروج آن یونسکو است، اساساً توسعه فرهنگی نام دارد. بهگونهای که یک دهه از برنامهاش را تحت این عنوان نامگذاری کرد و این هم بحث جریان جهانی بحث توسعه فرهنگی است که ما در جهان دو لشکر داریم که در مقابل همدیگر ایستادهاند و از یک طرف، جریان فرهنگ نظام سرمایه داری است و از طرف دیگر، لشکر مارکسیستها و منتقدین به نظام سرمایه داری و فرهنگ سرمایه داری هستند.
وی افزود: ما به عنوان لشکر سوم که میخواهیم مروج فرهنگ قرآنی و فرهنگ اسلامی باشیم و به فرمایش حضرت امام، مروج فرهنگ اسلام ناب محمدی(ص) باشیم، طبعاً مبتنی بر گفتمان امام و رهبری و قانون اساسیمان و مکتبمان؛ یعنی معارف غنی قرآن و معارف غنی در سنت؛ یعنی فعل، قول و تقریر معصوم، باید یک فرهنگ جدیدی را به دنیا معرفی کنیم.
فرهنگ؛ دغدغه حل نشدۀ مسؤولان
حجتالاسلام حسین نژاد سر دادن شعار انقلاب فرهنگی را از ابتدای انقلاب بیانگر توجه مسؤولان به این امر دانست و اظهار داشت: قطعاً ما مشکلاتی در عرصه فرهنگ داریم و همانطور که رهبر انقلاب در دیدار با شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره اشکالاتی که میگیرند بیانگر این است که ما هنوز با چالشها و مسائلی در عرصه فرهنگی در کشور مواجه هستیم که این مسائل و مشکلات را باید حل کنیم و گرنه در آن مراحلی که رهبر انقلاب برای گامهای تحقق تمدن نوین اسلامی دچار مشکل خواهیم شد.
وی ادامه داد: ما گام انقلاب اسلامی را برداشتهایم، گام نظام اسلامی را برداشتهایم و در گام دولت اسلامی قطعاً دچار مشکل هستیم. اگر ما نتوانیم فرهنگ اسلام ناب محمدی(ص) را آن هم نه با نگاه بخشی، بلکه با نگاه بعدی که فرهنگ را بعدی از ابعاد تمام مسائل اجتماعی و فردی معرفی کنیم، طبعاً ما با یک چالش بزرگ روبرو هستیم.
نقطۀ آسیبپذیر تحقق تمدن نوین اسلامی
عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم مهمترین چالش را فرهنگ الگوهای توسعه اجتماعی دانست و گفت: فرهنگ الگوهای توسعه اجتماعی یا به تعبیر رهبر انقلاب، فرهنگ الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت در مقابل آن پنج الگوی توسعه که بیان کردم، اگر این مبتنی بر جهانبینی اسلامی و پارادایم و مکتب اسلامی و شیعی و مبانی قرآن و روایات نباشد، ما طبعاً نمیتوانیم یک تمدن اسلامی داشته باشیم و تداوم گام دوم انقلاب دچار مشکل خواهد شد.
وی ادامه داد: عمدهترین مسأله فرهنگ بر روی میز کسانی است که متولیان فرهنگ جامعه هستند، از جمله مسؤولین دولتی، مؤسسات فرهنگی حوزوی، علما و دانشمندان دانشگاهی و گروههای فرهنگی در دانشگاه و حتی نخبگان اجرایی نظام اجرایی ما و گروهها و افراد فعال فرهنگی کشور؛ چه دولتی و چه مردمی، آن مسألۀ مهم فعالان فرهنگی، مسأله فرهنگ حاکم بر توسعه اجتماعی یا فرهنگ حاکم بر توسعه اجتماعی یا فرهنگ حاکم بر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است که آن فرهنگ باید در تمام قواعد، قوانین، راه حلها و سیاستهایی که ما برای حل مشکلات جامعه خودمان مطرح میکنیم رسوخ کند.