امروز مدیریت فضای مجازی مقدم بر فیلترینگ است

باورود گوشی همراه به جهان انسان ها علاوه بر گفتگوهای صوتی، تعاملات نوشتاری نیز پنجره ای تازه به روی افراد گشود با پیشرفت تکنولوژی و روی کار آمدن گوشی های همراه شرکت های مختلف در جهت تسهیل ارتباطات و اطلاع از اخبار جهان به فکر ایجاد ساخت اپلیکیشن ها در بستر فضای مجازی افتادند، این فضا به همراه خود محاسن و معایبی را به ارمغان آورد که به تدریج بر زندگی فردی و اجتماعی، حوزه اخلاق، اقتصاد و سیاست تاثیرگذار بود به همین مناسبت خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا  گفتگویی با مدیر گروه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی حجت الاسلام دکترحسن بوسلیکی انجام داده است که در ادامه می خوانید:

آیا تعبیر فضای مجازی و رسانه، تعبیر گویایی است؟

تعبیر فضای مجازی امروز تعبیر گویایی نیست چنانکه رسانه هم گویا نیست رسانه یعنی رساننده  پیام مثل یک پستچی به همین علت می گفتند رسانه امروز رسانه ها صرفاً نقل کننده نیستند بلکه تولید کننده اند اصحاب رسانه صرفاً رساننده نیست بلکه مدیریت می‌کنند پس رسانه  تولید کننده و مدیریت کننده ذهن ها است، فضای مجازی هم گویا نیست چون در مقابل حقیقت است و رفتارهای ما در آن محیط مجازی نیست بلکه حقیقت است و واقعیت های ما در آنجا شکل می‌گیرد، شخصیت واقعی ما همین جایی شکل می گیرد که به آن مجاز می گوییم.

اولین گام ما در مواجهه با فضای مجازی چیست؟

اولین گام ما در مواجه با این فضا، حقیقی بودن این فضاست در واقع زیست دوم است فکر نکنیم فضای مجازی مثل یک خواب است در فضای مجازی هم باید همین زیست مومنانه را به آنجا منتقل کنیم، در فضای حقیقی از دزدی اجتناب می شود در فضای مجازی هم باید اجتناب کرد دزدی در فضای مجازی همان کپی کردن نرم افزار ها و مکتوبات دیگران است با این تفاوت که در فضای مجازی هم شخص اصلی مالش را دارد و هم دزد صاحب مال شده است، درست است که ماهیتش با فضای حقیقی فرق می کند اما به هر حال دزدی دزدی است، نقض حریم خصوصی هم همینگونه است در هر دو فضا خدا حضور دارد و عالم مجازی هم محضر خداست در محضر خدا مواظب رفتار و گفتارمان باشیم.

مهم ترین مسئله ای که در فضای مجازی باید رعایت کرد، چه چیزی است؟

 در فضای مجازی چند نکته را باید رعایت کنیم اولین نکته این است که در این فضا اکثر افراد نقاب بر چهره می گذارند و هویت های جعلی برای خود درست می کنند از جنسیت گرفته تا تصاویر پروفایل ها، اولین نکته ای که باید در این فضا رعایت شود این موضوع است که نقاب را برداریم چرا که زمینه فریب دیگران وجود دارد، خودکنترلی را از دست می دهیم چون می دانیم کسی ما را نمی شناسد، پروفایل حقیقی از خود درست کنیم البته به این معنا نیست که ملاحظات جزئی قطعاً وجود نداشته باشد اشکالی ندارد تصویر ما پرسنلی باشد یا مخفف نام به همراه نام خانوادگی باشد یا اینکه بچه ها سن شان را ننویسند، فضای مجازی مثل فضای حقیقی به تدریج ما رابه سمتی می کشاند که از حرف های مخالف خودمان اجتناب کنیم و کم کم خودمان را از فضاهایی که با سلایق و اعتقادات ما همخوانی ندارد جدا می کنیم و وارد پیله می شویم و با کسانی همراه می شویم که همفکر و هم خط ما باشند و دیگران را نمی بینیم و این رفتار اخلاقی نیست باید حرف های دیگران هم شناخت و شنید به خصوص در مباحث سیاسی.

در فضای مجازی مجرایی برای شنیدن حرف‌های دیگران هم بگذاریم

در فضای مجازی مجرایی برای شنیدن حرف‌های دیگران هم بگذاریم از ویژگی فضای مجازی این است که به راحتی می توان هر مطلبی را انتشار داد و از طرفی عطش انسان ها به حرف های جدید و غریب و انتشار آن باعث می‌شود سرعت نشر افزایش یابد و به دنبال سند و قطعیت آن نباشیم، قرآن می فرمایند: یا اَیُّهَا الَّذینَ ءامَنُوا اِتَّقُوا اللهَ وَ قولوا قَولًا سَدیدًا حرف محکم و مستند بزنید.

برای رسیدن به زیست مومنانه در فضای مجازی، رعایت چه مواردی ضروری است؟

در این فضا باید حال محرومان را مراعات کنیم محروم به معنای عامش محروم مالی محروم جسمی جنسی و...

مثل محبت پدر به فرزندش و انتشار آن در فضای مجازی در حالی که شاید کسی فرزند یتیم باشد یا فرزند نداشته باشد،  به رخ کشیدن زندگی های لاکچری در حالیکه عموم جامعه در سطح متوسط مالی می باشند و شاید آرزوی داشتن چنین زندگی های مرفه ای را درد دل می پرورانند، حفظ آبروی افراد در این فضا جزء واجبات می باشد خصوصاً در ایام خاصی مثل انتخابات به سرعت کلیپی می آید که مثلاً پسر فلانی در مراسم آنچنانی حضور داشت یا دختر فلان مسئول با پوشش آنچنانی کنار دریا بود بعدا تکذیب می‌شود امّا توجه کنیم که تکذیبیه را همه نمی بینند و اگر هم ببینند آثار آن پس از تکذیب هم باقی می ماند، مومنانه نیست آبروی افراد را در معرض خطر قرار دهیم، متاسفانه اعتماد بنفس کاذبی وجود دارد که فکر می کنیم شبهات روی ما تاثیر ندارد و در فضای مجازی خود را در معرض آن قرار می دهیم بالاخره از صد مورد دو مورد اثر خود را می گذارد و استحکام ما را تا حدودی از بین میبرد.

چند مورد از معایب فضای مجازی که بیشتر در جامعه ما رواج دارد را بیان فرمایید؟

افراد بیش از حد نیاز و اعتدال برای فضای مجازی وقت می گذارند و معمولاً هم وبگردی و کانال گردی است که مفید هم نمی باشد و تنها اتلاف عمر است، گاهی به دنبال مطلب مشخص و مهمی می باشیم قرار است شبهه ای از ذهن ما بزداید امّا بیشتر اوقات بدون هدف به دنبال مطلب الف می رویم با دیدن مطلب ب به سراغ آن و سپس ج و به همین ترتیب بدون هدف در این فضا سرگردانیم، اینکه ما بدانیم فلان سلبریتی در خانه از چه پنیری استفاده میکند چه دردی از ما دوا می کند، متاسفانه عده ای از نشریات و سایت های زرد نیز به این فضا دامن می زنند از طرفی فضای مجازی ارتباط درون خانگی را هم دستخوش تغییر قرار داده است، وقت گذاشتن  نامنظم در این فضا هم معضل دیگری است که انسان ها از کارهای اصلی باز میدارد.

محدوده حریم خصوصی در فضای مجازی کجاست؟

حفظ حریم خصوصی فقط اطلاعات پنهان نیست حتی چیدمان‌خانه هم حریم خصوصی است باید حواسمان به حریم دیگران و خودمان باشد نیاز نیست اطلاعاتمان را به اشتراک بگذاریم به مالکیت خصوصی دیگران احترام بگذاریم برای مالکیت معنوی نیز ارزش قائل شویم بدون اجازه از کسی عکس نگیریم صوتی را پخش نکنیم نکته مهم اینجاست یک کارکرد مهم فضای مجازی افشاگری است مثل بدرفتاری یک مسئول با یک مامور این کارکرد مهم و عالی این فضاست اما در انتشار و افشاگری باید جانب احتیاط را رعایت کنیم بعضی کلیپ ها بسیار ماهرانه مونتاژ کرده اند، در افشاگری احتیاط کنیم اما جدی باشیم اگر مطمئن شدیم بدرفتاری صورت گرفته آن وقت با جدیت آن را منتشر کنیم.

با توجه به روایت امیرالمومنین الرَّاضِي بِفِعْلِ قَوْمٍ كَالدَّاخِلِ فِيهِ مَعَهُمْ، نحوه برخورد با سلبریتی ها در فضای مجازی باید چگونه باشد؟

سلبریتی ها عده ای هنرمند ورزشکار و عده‌ای فقط سلبریتی فضای مجازی هستند که بنده به آنها رسانه‌ای می‌گویم در لایک و داغ کردن بازار این افراد باید جانب تقوا را رعایت کنید با هر جستجو که می‌کنیم بدانید و آگاه باشید که یک امتیاز مثبت به  او داده اید و اگر آن شخص متقی و صالح نباشند در واقع به ضریب نفوذ او کمک می شود، مواظب باشیم چه کسی را سلبریتی می‌کنیم.

ورود کودکان به فضای مجازی را چگونه ارزیابی می کنید؟

جزء قربانیان مظلومانه فضای مجازی کودکان و نوجوانان هستند به این علت که شناخت پایینی دارند بر اساس پروفایل ها تصمیم می گیرند متوجه نیستند بعضی چیزها کار ربات است کودکان مشکلات شناختی دارند مثل قضیه  بازی مومو جدا از تصویر بصری از او اطلاعات کمی بود که به ترسناک کردن این موضوع کمک می کرد، مراقب رفتار فرزندانمان در فضای مجازی فرزندان باشیم خیلی از اطلاعات اولیه را هم ندارند آگاهی‌بخشی و سواد آنان را بالا ببریم از طرفی عدم کنترل هیجانی کودکان و نوجوانان است آن ها نمی توانند هیجانات را کنترل کنند و این مسأله بر تعقل آنان تاثیر گذار است به عنوان پدر دو فرزند عاجزانه خواهش دارم وقتی کودکی را عضو گروهی می کنیم یا می شود و به صلاحش نیست او را قربانی لاک نکنیم آنان را اخراج کنیم در عضو کردنشان عطش نداشته باشیم و برایشان توضیح بدهیم که به چه دلیل از عضو کردنشان معذوریم 

فضای مجازی پاک نداریم

ما فضای مجازی پاک نداریم متاسفانه امکانات و پلتفرمهایی که معرفی می شوند نیز کارایی ندارند چند وقت پیش سیم کارتی به نام انارستان معرفی کردند که قرار بود فضای پاک و امنیت را برای کودکان فراهم کند به عنوان یک پدر که برای فرزندم تهیه کردم شاهد بودم که هیچ گونه کنترلی بر این سیم کارت ها وجود ندارد در واقع کاری کردند که مدیریت فرزندانمان را از دست بدهیم مواظب باشیم بچه ها را در فضای مجازی مستقل نکنیم تحت نظارت والدین وارد فضاها و گروه ها گردند، فضای خصوصی دغدغه والدین است.

عملکرد شورای عالی فضای مجازی را چگونه می بینید؟

در فضای مجازی محدودیت نداریم یک بخشی از نظارت با والدین است اما مگر چه قدر می توانند؟ این امر نیازمند قوانین سخت و تاثیر گذار هست خصوصاً برای افراد زیر هجده سال باید احراز هویت گردند چرا باید کودکی با سلبریتی آنچنانی لایو بگذارد این جا پای شورای عالی فضای مجازی و نظارت آنها و عملکرد شان پیش می آید این شورا باید معماری انتخاب را اجرایی کند معماری انتخاب یعنی گزینه ها را بر نمی دارم اما به گونه ای مهرها را میچینم که اتوماتیک وار مخاطبم آن را که می خواهم انتخاب کنند، مثلاً سایت هایی را معرفی کنند که سانسور فیلم هایشان معتدل است و ذائقه جوانان را ارضا می کند و به طور کلی رضایت بخش آنان باشد طوری سانسور نکنیم که نوجوانان و جوانان ما به سمت فیلم های زبان اصلی کشیده شوند این همان معماری انتخاب است

فیلترینگ جوابگو نیست اما مدیریت لازم است

 امروز دیگر فیلترینگ جوابگو نیست اما مدیریت لازم است، انتظار می رود شورای عالی فضای مجازی وارد این فضا بشود کل بحث ما روی فیلترینگ رفته است الان همه فیلترشکن دارند باید سوادرسانه مدیریت کاربران و معماری انتخاب عملی بشود، تا فضا متشنج تر نشده است باید  به داد کودکان و نوجوانان رسید.