روایت علی زکریایی از تولید محتوا برای فضای مجازی؛
تولید محتوا در حوزه با برخی موانع فکری مواجه است
علی زکریایی گفت: وقتی در حوزه علمیه، تفکر به‌نحوی است که درس را اصل می‌داند و هرکاری غیر از آن را گناه می‌دانند، با مانع در تولید روبرو هستیم.
اشاره: در ابتدای سال تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها، سایت خامنه‌ای دات آی‌ار، مطالبی از دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب پیرامون شبکه ملی اطلاعات و وضعیت فعلی فضای مجازی در کشور را منتشر کرد که در همین مطلب، رهبر انقلاب به‌صراحت دستور ورود حوزه علمیه و بخشی از دانشگاهیان را به تولید محتوای مناسب در فضای مجازی فراخواندند. با وجود اینکه رهبر انقلاب این سخنان را در پایان سال ۱۳۹۶، در حالی که بیان کرده بودند که در ابتدای سال، فرمان مهم «آتش به اختیار» را صادر کرده بودند و آن را به‌خوبی تبیین کردند.
با این‌حال هنوز ضعف اساسی و عدم توجه نهادهای بالادستی و ایجاد مانع و عدم پشتیبانی‌های آن‌ها را درباره گروه‌های آتش به اختیار تولید محتوا وجود دارد و با این حال که رهبر معظم انقلاب اسلامی، صریحاً به حوزه علمیه فرمان ورود به حوزه تولید محتوا و تقویت این حوزه را برای فضای مجازی صادر فرموده‌اند؛ اما توجه و تحرکی در مرکز مدیریت حوزه علمیه برای این موضوع وجود ندارد.
ازاین‌رو علی زکریایی، فعال فرهنگی و سیاسی جبهه انقلاب اسلامی در فضای مجازی، در گفت‌وگویی با خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا به بررسی وضعیت ورود جبهه انقلاب اسلامی و به‌خصوص حوزه علمیه در حوزه تولید محتوا با محوریت شعار سال، یعنی تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها پرداخت.
رسا ـ پیش‌نیازهای دانشی برای تولید محتوا در فضای مجازی چیست؟
ما این پیش‌نیازها را می‌توانیم به دو سطح تقسیم کنیم؛ یکی سطح نخبگانی و دیگری سطح عامه مردم. خیلی وقت‌ها برای کار و فعالیت تولید محتوا، نیازی به پژوهش و تتبع دقیق علمی نیست. لزومی ندارد هر بار برای پاسخ دادن به یک شبهه، روشنگری، تثبیت جبهه و برنامه سازی و تولید محتوا، وقت و زمان بگذاریم تا یک پژوهش علمی کاملاً دقیق صورت بگیرد و سپس متوجه شویم که هم فرصت و هم مورد از بین رفته است.
بنابراین در بخش غیرنخبگانی که فضا به‌صورت عمومی می‌باشد، صرف اشراف به یک موضوع، برای پاسخ دادن کفایت میکند. در خیلی از جاها، استفاده از علم دیگران برای پاسخ به شبهات و اتفاقاتی که رخ داده و یا برخی از موضوعات، تحقیقات انجام شده و تنها کافیست آن تحقیقات و محتوای خام، توسط یک نویسنده خوش ذوق به متن مورد نیاز برای قالب رسانه‌ای تبدیل گردد.
محتوای خام موجود است؛ اما باید در ادبیات مخاطب رسانه بگنجد
اکنون به نظر من چیزی که برای تولید محتوا نیاز است، خود محتوا نیست؛ بلکه اکنون خلاء موجود، خلاء میان محتوای خام و آن قالب‌های رسانه‌ای است. برای مثال شما نمی‌توانید یک حدیث خشک را نمی‌توانید در رسانه مطرح کنید، جملات نهج‌البلاغه نمی‌تواند به آن شکلی که هست مطرح شود؛ چرا که اگر قرار باشد با مخاطب حرف بزنیم، باید با زبان و ادبیات امروز مخاطب گفت‌وگو کنیم.
مهم‌ترین نیاز رسانه‌ای ما برای تولید محتوا، نیاز به نویسنده خوش‌ذوق، رسانه‌شناس و قالب‌شناسی داریم که محتوای خام در آن قالب‌ها شکل بگیرد و نیاز به مصداق‌یابی برای قالب‌های رسانه‌ای است؛ یعنی تبدیل به داستان، مثال و حالتی تبدیل شود که بتواند در آن قالب رسانه‌ای استفاده شود. امروز ابزارهای رسانه‌ای زیادی داریم؛ فتوشاپ، تدوین و ... که هر کدام یک نفری را می‌خواهد که محتوا را به یک قالب مورد نیاز تبدیل کند و منتشر کند.
رسا ـ درحال حاضر حوزه علمیه و تشکل‌های دانشجویی را در عرصه تولید محتوا مؤثر و مفید ارزیابی می‌کنید یا خیر؟
رهبر معظم انقلاب فرمان «آتش به اختیار» را بیان کردند که یعنی نهادهای فرهنگی تصمیم‌گیر به‌درستی عمل نمی‌کنند و خودتان باید تشخیص بدهید. این فرمان دو بخش دارد؛ یکی «آتش» و یکی «به‌اختیار». آتش به این معناست که باید وارد میدان شوید، اما فرمان «به‌اختیار» این است که هرجا دیدید کار بر زمین مانده، آن را ادامه دهید و منتظر نهادها نمانید. ولی در هر دو بخش دانشجویی و طلبگی، هیچ هماهنگی میان آن‌ها برای فعالیت‌های فرهنگی وجود ندارد.
هرکسی که اکنون در حال فعالیت رسانه‌ای است، کاریزمای شخصی و فردی خودش را نشان می‌دهد و تشکل‌های کوچک را دنبال میکند؛ یعنی درحال حاضر این فعالیت‌ها به‌صورت سیستماتیک پیش نمی‌روند و انفرادی فعالیت می‌کنند. صرف نظر از این که در بحث حوزه و طلاب که رهبر انقلاب فرمودند که حوزویان باید به‌پاسخگویی شبهات بپردازند، متأسفانه به‌تازگی از یکی از مدارس علمیه با من تماس گرفتند که من برای طلاب و مسؤولین مدرسه آن‌ها، در موضوع سواد رسانه‌ای، نه در این باب که چطور محتوا تولید کنیم و یا چطور فعالیت کنیم، بلکه در این باب که اصلاً ضرورت دارد که طلبه‌ها وارد فضای مجازی و این رسانه‌ها بشوند و یا خیر؟!
حوزه در گیرودار ضرورت سنجی ورود یا عدم ورود به فضای مجازی
من باید فریاد بزنم و از صبح که این موضوع را از من درخواست کرده‌اند، سردرد دارم! من تازه باید بروم با مسؤولین مدارس حوزه علمیه، از ضرورت ورود طلاب به این فضا صحبت کنم. متأسفانه مسأله درس محوری و اولویت درس را به‌گونه‌ای برای طلاب تعریف کرده‌اند که این انگاره وجود دارد اگر کسی بخواهد کار رسانه‌ای کند، در نظر بقیه افراد محکوم به گناه است! البته رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند که این کتاب‌ها باید بازنگری شوند که هنوز آن‌طور که باید، انجام نشده است.
این اتفاق مثل این می‌ماند که دشمن به محله ما حمله کرده است و هر کاری دارد انجام می‌دهد، بعد تازه جلسه‌ای بگذارند تا ببینند ضرورت دارند که طلاب وارد بشوند و دشمن را دور کنند و یا خیر! این یک داغ و غصه است که امیدوارم شما آن را منتشر کنید از من به فرهیختگان، بزرگان و اساتید حوزه علمیه که دارند جوان‌های ما را در فضای مجازی می‌برند و ریشه تفکر و اعتقادات آن‌ها را از بین برده‌اند. پس این دروس چه زمانی قرار است نتیجه بدهد و به درد بخورد؟
طلبه‌ای که ۲۴ ساعت در مدرسه حضور دارد و از جامعه خود دور شده است و نمی‌داند در چه فضایی در حال قدم زدن است، چه زمانی قرار است به درد جامعه بخورد؟ هرکسی درهرجایی در حوزه کار رسانه‌ای ورود کرده، شخصی بوده است. من افرادی را می‌شناسم که به‌خاطر انجام کارهای رسانه‌ای، از مدارسشان اخراج و یا توبیخ شده‌اند، برخی‌ها محکوم و برخی دیگر خلع لباس شده‌اند.
رسا ـ امکان دارد مصداقی‌تر بفرمایید؟
من معممی را سراغ دارم که تنها به این علت که از خود فیلمی گرفته است و در فضای مجازی منتشر کرده، از طرف مدرسه و از طرف کمیته انضباطی با او تماس گرفته‌اند که شما حق چنین کاری را ندارید و وظیفه شما این نیست. سپس او را تهدید کرده‌اند که اگر به این فعالیت‌ها ادامه بدهید، ناچار هستیم از شما خواهش کنیم تا لباس خود را در بیاورید. چرا؟ چون این فرد از ابزار روز، علیه جریان انحراف استفاده کرده است.
درحال‌حاضر همسر بنده در حوزه علمیه درحال خواندن درس خارج رهبر معظم انقلاب است. الآن به‌خاطر حضور در برنامه رادیویی مجازی جورینو که برای رفع شبهات زن و شوهرها و تبلیغ نگاه توحیدی درمیان همسران اقدام می‌کنیم و از ابزار روز استفاده می‌شود که لحن آن هیچ مشکل خاصی ندارد، از طرف حوزه علمیه تماس گرفته‌اند که شما باید این کارها را متوقف کنید. همسر بنده خودش مسؤول استفتاء است و مجوز استفتاء دارد. ولی با این برخوردها مواجه می‌شویم!
بیشتر طلاب در این فضا وارد نمی‌شوند
ما یک امام جمعه تبریزمان در بازار حضور پیدا میکند و با مردم ارتباط می‌گیرد در بوق و کرنا می‌کنیم، ولی ما امروز چند روحانی، نماینده ولی فقیه و معمم داریم که می‌تواند این‌گونه وارد شود؟ چرا این حضور نیست؟ هرکسی هم که وارد می‌شود، کار شخصی خود را انجام می‌دهد. انقدر سیاه نیست که بگویم اصلاً کاری وجود ندارد، کسانی هم که دارند فعالیت می‌کنند الحمدلله زیاد هستند، ولی همین تعداد، در مقابل تعدادی که وارد نشده‌اند، خیلی کم هستند.
الآن باید تمام حوزه علمیه لیست شبهات اعتقادی را در آورده باشند، دانه دانه پاسخ‌های مختلف بدهند و با ابزارهای مختلفی این پاسخ‌ها را به‌صورت رگباری در سطح جامعه پخش کنند و اجازه ندهند شبهه برای کسی باقی بماند. حضرت امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «شک محل عبور خوبی است ولی محل استقرار خوبی نیست.» شک اگر بماند ریشه می‌دواند و به یک انحراف و اعتقاد غلط تبدیل می‌شود.
درحال حاضر ما چند جلسه گفتمانی دانشجویی و حوزوی داریم؟ وحدت حوزه و دانشگاه چه زمانی قرار است به‌کار بیاید؟ چرا در این شرایط شبهه‌باران سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و چه حتی اعتقادی که تخصص خود حوزه علمیه است، میز و کانال گفت‌وگو و پاسخ به شبهات در سطح جامعه نداریم که مردم ببینند یک روحانی می‌تواند ارتباط بگیرد، حرف بزند و لبخند بزند. خوبی‌هایمان فقط برای خودمان باشد خوب نیست.
رسا ـ حال که بحث آتش به اختیار را فرمودید، بعضی از سازمان‌های کلان فرهنگی، در ابتدای صدور این فرمان، به بررسی این فرمان می‌پرداختند و خودشان را از تبعات این فرمان و آسیب شناسی آن مبری می‌دانستند، در حالی که رهبر معظم انقلاب، اشاره‌شان به فشل بودن همین سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی و اجتماعی بود، نظر شما درباره این قصه چیست؟
فرمان آتش به اختیار را رهبر انقلاب و فرمانده کل قوا مطرح میکند. شما چند نهاد فرهنگی دارید؛ مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد، حوزه‌های عملیه، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی و ... را که نگاه میکند، می‌بیند آبی گرم نمی‌شود. این که چرا به اینجا رسیده‌ایم، بحث مفصلی است که از حوصله این مصاحبه خارج است. برای مثال درباره شورای عالی فرهنگی باید ببینیم افراد آن چه کسانی هستند؟ چه مقدار جلسات آن برگزار شده است؟ به قول آقای رحیم پورازغدی، در جلسات اصلاً نهادهای مربوطه شرکت می‌کردند یا خیر؟ جلسات را کلاً نادیده گرفته‌اند و یا خیر؟
بعد از بررسی این مسائل در شورای عالی انقلاب فرهنگی باید ببینیم که ظرفیت‌های برخورد قانونی با افرادی که در این جلسات شرکت نداشته‌اند که یکی از آن افراد رئیس جمهور محترم است چیست؟ این یک بحث طولانی است که پیگیری آن نیز از عهده ما خارج است. ولی آن چیزی که مسلم است، فرمان آتش به اختیار یک ولی، به تک تک افراد جامعه ولایت دارد. وقتی ولی این فرمان را می‌دهد؛ یعنی من و شما باید احساس وظیفه و تکلیف کنیم، ولو اثر گذاری بر یک نفر. لازم نیست همه چیز را ملی ببینیم. وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ برای همین زمان است.
رسا ـ در بحث تولید محتوا، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها چطور در این فضا می‌تواند شکل بگیرد؟
ما این بحث را می‌توانیم به چند بخش تقسیم کنیم. یک بخش آن، موضوع این است که شیطان هیچ‌وقت بیکار نیست. وسوسه‌های شیطانی وجود دارد و حضور در این فضا، قدم زدن در مرز میان گناه و ثواب است. چه در فضای مجازی و چه در فضای حقیقی نیز، ما باید خودمان و خانواده خودمان را از گناه و آتش جهنم دور کنیم. هر فضایی نیز اقتضائات خاص خود را دارد. برای مثال در خیابان حضور پیدا کنید زنان نامحرم وجود دارند، ممکن است بی‌توجهی کنید و با عابر پیاده‌ای تصادف کنید و ...؛ یعنی همیشه خطراتی وجود دارد.
باید مراقب اقتضائات فضای مجازی بود
قطعاً در فضای مجازی نیز اقتضائات خاصی وجود دارد. آلوده شدن به گناه و دسترسی به گناه‌های اخلاقی، غیبت و تهمت نیز وجود دارد که توضیح این بحث نیز از حوصله بحث خارج است. من همه کسانی که قصد دارند در این فضا کار کنند را به تقوای الهی دعوت می‌کنم.
درباره موانع در این مسیر اگر بخواهیم از دید حوزوی نگاه کنیم، یک بخشی از موانع، تفکراتی است که توسط برخی افراد القاء می‌شود. تفکراتی که می‌گوید همه چیز درس است و هر چیزی جز درس، حرام است. خوب این یکی از موانع فکری است که نیاز به برطرف شدن و فرهنگ سازی دارد. ابتدائاً باید مدیران حوزه را روشن کنند تا به آن‌ها وضعیت جامعه را نشان دهند. یک بار اساتید حوزه را به شمال شهر تهران ببرند تا در کافه‌ها وضعیت را ببینند، جامعه را ببینند که فقط قم نیست. فقط صفائیه، زنبیل آباد، اطراف حرم و فیضیه نیست.
رسا ـ متأسفانه بعضی مناطقی که نام بردید نیز دست کمی از شمال تهران ندارد.
تقوا؛ پشتیبانی خوب در برابر شیطان
درست است، باید بروند در جامعه و ببینند به‌خاطر کم کاری من و شما، این اتفاقات رخ داده است. زمان رضا پهلوی که دین‌داری ممنوع بود، مردم در منازل به چه بدبختی دین‌داری خود را حفظ می‌کردند. الآن که دین‌داری آزاد شده است، همه چیز را رها کرده‌ایم و فکر کرده‌ایم که ماشین دین‌داری مردم بدون نیاز به بنزین، تا آخر مسیر خواهد رفت، در حالی که ایستگاه به ایستگاه باید بنزین می‌زدیم و این کار را نکردیم.
موانع فکری در حوزه علمیه باید اصلاح شود
ما باید برخی موانع فکری برخی بزرگان حوزه را اصلاح کنیم تا این تفکر را به لایه‌های پایین حوزه و طلاب انتقال ندهند. خیلی وقت‌ها طلبه‌ها و کوچک‌ترها خیلی بهتر از اساتید و بزرگان تشخیص می‌دهند. گاهی اوقات دیده‌ایم که یک جوان سیزده و یا چهارده ساله در خانواده تشخیص می‌دهد که باید به حرف امام گوش بدهد و وارد جبهه شود، در حالی که پدر او به این تشخیص نمی‌رسد!
علاوه بر این موانع فکری، موانع دیگری به‌وجود می‌آید. برای مثال تا مدتی در بعضی از مدارس علمیه، همراه داشتن گوشی تلفن همراه و کامپیوتر ممنوع بود.
رسا ـ همین الآن ما می‌شنویم که در بعضی از مدارس همراه داشتن و یا استفاده غیر درسی از تلفن هوشمند ممنوع و حرام است.
و این یعنی اوج تحجر! من مدارسی را می‌شناسم که حتی طلبه‌ای لباسی با رنگ روشن زرد و صورتی پوشیده است و به او گیر داده‌اند. این‌ها فقط فکر نیست و وارد مرحله عملیاتی شده است و در راستای همان مانع فکری است. با این جریان مقابله می‌شود. برای مثال کسی که می‌خواهد وارد حوزه تولید محتوا بشود، حوزه علمیه به‌جای حمایت و تهیه آموزش‌های مناسب عمومی که وارد فضای مجازی شوند و تبلیغ کنند، درحالی که نائب امام زمان(عج) فرمان داده‌اند که وارد شوید و صریحاً فرموده‌اند که اگر رهبر نبودم، مدیریت فضای مجازی را برعهده می‌گرفتم. بعد ما طلاب و سربازان امام زمان(عج) سر جای خود نیستیم.
ورود به فضای مجازی، فرمان نائب امام زمان(عج) به ارتش اوست
مردم عادی خودشان با دست خالی درحال دفاع کردن هستند، در حالی که ارتش امام زمان(عج) در پادگان اسلحه را بر روی زمین گذاشته است. مانع زدایی به این معناست و این جنس تفکر باید اصلاح شود. البته این حرف تازه‌ای نیست. به قول یکی از بزرگان حوزه علمیه، حوزه شبیه یک کشتی خسته است که نه ناخدای آن این کشتی را مسیر دهی میکند و نه فرد دیگری، بلکه یک سری بادبان دارد که معلوم نیست به کجا حرکت می‌کنند.
ما هنوز کیلومترها با مسأله تولید محتوا فاصله داریم. حتی محتوا تولید می‌شود و بودجه هم وجود دارد ولی با آن مقابله می‌شود و این مقابله شدن خیلی بد است.
رسا ـ ممنون از این که وقت خودتان را در اختیار ما قرار دادید.
خبرنگار: محمدحسین کتابی
ارسال نظرات
نظرات بینندگان
شما معتاد باش دختربازی کن اصلا لائیک باش
باز میتونی طلبه باشی و با ظاهرفریبی از امتیازات حوزه کمال استفاده رو بکنی