اصول یک مناظره سیاسی خانوادگی

به گزارش خبرگزاری رسا، با نزدیک شدن به ایام هر انتخاباتی در جامعه، بحثها و تبادل نظرهای سیاسی و اجتماعی بین اقشار مختلف جامعه فراگیر می‌شود. این موج از جمع‌های همکارانه و دوستانه به جمع خانواده هم کشیده می‌شود. درست است که آشنا بودن با آداب مباحثه و مناظره برای هر جمعی لازم است اما لزوم فراگیری آن برای خانواده ضروری‌تر است؛ چون افراد از جمع خانواده به لایه‌های دیگر اجتماع می‌روند.

کمتر از یک ماه دیگر سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری یعنی انتخابات 1400 در کشور برگزار خواهد شد. جدای از اینکه چه کسی در نهایت سکان هدایت کشور را در دست می‌گیرد و آیا آن شخص از نظر گرایش سیاسی مطلوب ما هست یا نه، این روزها بهترین فرصت است که اصول مناظره صحیح در چارچوب خانواده و اظهارنظر اعضای خانواده در برابر یکدیگر را تمرین کنیم. ایام قبل از انتخابات تمام خواهد شد، اما آنچه می‌تواند به عنوان یک درس خانوادگی باقی بماند موفقیت در مناظره و صحبت اصولی در چارچوب اعضای یک خانواده است.

انتظارات خود را محدود نکنید

خطاب این گذاره بیشتر با والدین است. معمولا والدین تا سن مشخصی، از نحوه نگرش و عقاید فرزندان خود آگاه هستند. اما با بزرگ شدن بچه‌ها و ورود بیشتر به اجتماع ممکن است آنها در برخی عقاید خود تجدیدنظر کنند. این تجدیدنظر گاهی موقتی و گاهی دائمی است. البته اگر این عقیده نادرست و خلاف ارزش‌های خانواده باشد، دائمی شدن یا نشدن آن ارتباط مستقیم با واکنش والدین به آن عقاید دارد.

از فرزند خود در سنین نوجوانی و جوانی انتظار شنیدن هر نظر و عقیده‌ای برخلاف نظر و عقیده خود را داشته باشید. خود را برای زیرسوال بردن عقاید خانوادگی آماده کنید و در این مسیر همیشه آگاه و به روز باشید تا بتوانید با فرزندان خود وارد یک مباحثه اصولی بشوید. « در خانه من از این حرفها نباشد»، «معلوم نیست جدیدا با چه کسانی می‌گردی!» و « این بچه‌ای نبود که من تربیت کردم» جملات سمی هستند که فضای مباحثه درون خانوادگی را آلوده می‌کنند.

نوجوان و جوان را با هیچ چیز به جز استدلال آن هم در چارچوب ارزش‌های خودش نمی‌توان قانع کرد. حتی اگر فرزند شما در لحظه هم حاضر به پذیرش استدلال شما نشد، مباحثه و صحبت را به زمان بهتر دیگری موکول کنید و به او اطمینان بدهید که با تمام اختلاف نظری که دارید، هنوز هم او را دوست دارید.

آرامش و دیگر هیچ

در یک مباحثه اصولی به خصوص در جمع خانواده، حفظ آرامش از هر مسئله دیگری مهمتر است. مباحث سیاسی و صحبت درباره آنها، گاهی به صورت ناخودآگاه باعث خشم و عصبانیت افراد درگیر در بحث می‌شود. در این مواقع یکی از اعضای خانواده باید مراقب این وضعیت باشد و افراد را به خویشتن‌داری و حفظ حرمت یکدیگر به خصوص، حفظ حرمت والدین دعوت کند.

این فضای سنگین و عصبانی را می‌توان با آوردن یک شربت خنک یا خوراکی موردعلاقه خانواده یا عوض کردن بحث با یادآوری یک خاطره خنده‌دار خانوادگی شکست. اما مهم است که بعد از این، دوباره مباحثه قبلی این بار با آرامش از سر گرفته بشود تا طرفین به نتیجه درستی در قبال حرفهای یکدیگر برسند.

اصول اخلاقی را تمرین کنید

متاسفانه مباحث سیاسی و گاهی مباحثه در دیگر حوزه‌ها به بی‌اخلاقی‌های مثل فحاشی، تهمت و بدگویی منجر می‌شود. قبل از شروع هر مباحثه‌ای قانون بگذارید و در اجرای قانون ممنوع بودن توهین به دیگران مصمم باشید. حتی اگر طرف مورد بحث کسی باشد که همگی بر قبول نداشتن وی اتفاق نظر دارند.

احترام به مخالف یک درس عملی برای بچه‌های کوچکتر خانه و یک یادآوری برای بزرگترهاست که صرف مخالفت با هیچکس دلیل بر توهین و فحاشی به او نیست. در مراحل بالاتر خوب است که از یکدیگر بخواهیم برای هر شنیده‌ای که درباره یک کاندیدای انتخاباتی نقل می‌کند، سند و منبع معتبری هم داشته باشد. این کار تمرینی برای دامن نزدن افراد به شایعات در آشفته بازار اخبار غیررسمی این روزها و مشق احتیاط در نقل قول از دیگران برای جلوگیری از تهمت زدن است.

یکی از کارهای مفید قبل از شروع هر بحثی در خانواده، نقل یک حدیث از امام معصوم(ع) و یا آیات قرآن درباره عقوبت تهمت و فحاشی است.

دنبال برنده و بازنده نباشید

نوع شخصیت برخی افراد اینطور است که دوست دارند هرطور هست حرف خود را اثبات کنند. اول اینکه اگر همچین فردی در خانه داریم باید این پیش فرض را درباره او بدانیم و به هیچ وجه ما هم سعی در اثبات حرف خود در برابر او نداشته باشیم. چرا که این وضعیت حتما مباحثه و مناظره را از حالت آرام و صلح‌آمیز خارج خواهد کرد.

اصولا بهتر است در مباحث خانوادگی و حتی خارج از خانواده وقتی نتیجه بحث، برای هیچ‌کس سود سیاسی و منفعت انتخاباتی ندارد از تلاش برای اقناع طرف مقابل به هر طریقی خودداری کنیم و به دنبال تعیین یک برنده و یک بازنده نباشیم.

در یک مباحثه اصولی ما فقط عقاید، ارزش‌ها و استدلال‌های خود را ارائه می‌دهیم و براساس همان‌ها ارزش‌ها و استدلال‌های طرف مقابل را در کمال احترام نقد می‌کنیم. این فرصتی است که دقیقا باید به طرف مقابل هم داده بشود. اما جایی هست که حس می‌کنیم این مباحثه در دام اقناع‌گری به هر طریق و تلاش برای پذیرش بی قید و شرط نظر یکی از طرفین افتاده است. در این شرایط بهترین کار دعوت به خویشتن‌داری، دعوت به تفکر درباره استدلال‌های ارائه شده در خلوت و پایان مناظره است.

راه مباحثه خانواگی را نبندید

تجربیات تلخ قبلی شاید به مانعی برای یک مباحثه درست و اصولی در یک خانواده تبدیل شده باشد. وقتی آخرین بحث منجر به از بین رفتن یک رابطه خانوادگی شده باشد یا افراد خانواده برای مدت طولانی از هم دلخور شده باشند.

این اتفاقات احتمالا به خاطر آشنا نبودن اعضای خانواده با همین اصولی که گفته شد اتفاق افتاده است. مباحثه و مناظره و تمرین آن در چارچوب خانواده یک کار عملی خوب برای زمانی است که همین موقعیت را در جامعه و در جمع‌های بزرگتر تجربه می‌کنیم. اگر هر بحث در خانواده قرار باشد با جملات « بحث سیاسی ممنوع» و «دوباره شروع نکنید!» در همان ابتدای کار پایان بگیرد، این فرصت فوق‌العاده تربیتی برای فرزندان خانواده و فرصت خودسازی دوباره در مباحثه برای بزرگترها از بین خواهد رفت.