آیت الله مصباح؛ جامع علم، بصیرت و صفا

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، حجت الاسلام هادی حسین خانی رئیس موسسه روانشناسی امام خمینی (ره) در یادداشتی به ابعاد علمی و اخلاقی آیت الله مصباح یزدی پرداخت.

  علامه مصباح یزدی از معدود عالمان دینی است که پس از چشم فرو بستن از دنیا همچنان آماج توهین و افترا قرار دارد، شگفت‌آور آنکه این­گونه حملات گاه در پوشش انقلابیگری و ولایتمداری صورت می‌گیرد. آیا می‌توان ادعای ولایتمداری را با توهین و تخریب جمع کرد؟! مطالبی که در پی می‌آید، پاسخ این سؤال را دنبال می‌کند: ‌

1. رهبر انقلاب تعابیری را در مورد آیت­ الله مصباح و در زمان حیاتِ دنیوی ایشان به‌کار برده‌اند، که اگر نگوییم بی­ سابقه، حقیقتا کم ­سابقه است. تعابیری مانند:

• بنده هم به سهم خودم، قدر آقاي مصباح را مي‌دانم، واقعاً مي‌دانم كه ايشان در كشور و براي اسلام چه وزنه‌اي هستند و حقاً و انصافاً ما امروز نظير ايشان – حالا به اين تعبير بگوييم – خيلي نادر نظير آقاي مصباح ممكن است وجود داشته باشد. با اين وزانت و عمق علمي و احاطه و وسعت و با اين آگاهي و بينش و صفا.[1]
• ما شخصیت علمی، فکری، روشنفکری برجسته­ مثل آقای مصباح یزدی را در قم داریم؛ یا یک ملای برجستۀ­ قوی مثل آقای جوادی آملی را در قم داریم.... اینها عقبۀ تئوریک نظام هستند.[2]
• شخص جناب آقای مصباح حقیقتاً یکی از وجودهای مبارک و مغتنم در دوره­ی ما هستند؛ و منبع فکر و اندیشه­ی بی­غل و غش معارف اسلامی.[3]
• من ایشان را نزدیک به چهل­ سال است می‌شناسم و به ایشان ارادت قلبی دارم؛ فقیه، فیلسوف، متفکّر و صاحب‌نظر در مسائلِ اساسی اسلام، اگر خدای متعال به نسل کنونی ما این توفیق را نداد که از شخصیت­ هایی مثل مرحوم علّامه‌ی طباطبایی، یا مرحوم شهید مطهّری استفاده کند، بحمدللَّه این شخصیت عزیز و عظیم، خلاءِ آن عزیزان را در زمان ما پر می‌کنند. من حقیقتاً خدا را حمد و شکر می‌کنم که جامعه‌ی ما و ب­خصوص نسل جوان ما به ایشان خیلی علاقه دارند.[4]
• بنده از هرجا که کسب خبر کردم - در سرتاسر کشور - اطّلاع یافتم که نسل جوان ما به ایشان شدیداً علاقه‌مند و معتقد و قدردان است. این هم نعمت بزرگ خدا و دلیل سلامت این کار[5] است. وقتی انسان با روح و با هدف خدایی وارد میدان شد، همین‌طور می­شود.[6]
• از لحاظ معارف عقلانی و فلسفی اسلامی، ما امروز چه کسی را داریم؟ مثلاً آقای مصباح و آقای جوادی آملی را در قم داریم.[7]
• خوشبختانه یکی از موفقیت ­های آقای مصباح یزدی در قم این است که ایشان برخلاف خیلی از فضلای ما که فضلشان در خودشان منحصر مانده، فضلش در شاگردانِ خوب سرریز شده است.[8]
• از آقای مصباح دعوت کنید و اصرار هم بکنید.[9]
• اینکه کسى مثل جناب آقاى مصباح (ادام ا‌لله‌ بقائه و برکات وجوده) به این فکر بیفتند که بیایند این روال کار شما[10] را به وجود بیاورند، ناشى از این سؤالِ چندده‌ساله در حوزه است.[11]
• مرحوم شهید بهشتی ... گفت: «از آقای مصباح و آدم­ هایی مثل ایشان خیلی خوشم می‌آید.» از این آدم­های آرام و ملایم و تودار ایشان خیلی خوشش می‌آمد و ضمناً پُرکار.[12]
• خدا را شکرگزاریم که بحمدلله به جناب آقای مصباح که از چهره‌ها و شخصیت‌های برجسته و نادر­الوجود روحانیون امروز ما هستند، این توفیق را داده که مجموعه‌ای از برادران را جمع و تربیت کنند و آماده کنند برای کارهای مهم و مسؤلیت­های حساس. بنده هم شخصاً از جناب ایشان تشکر و سپاسگزاری می‌کنم. به عنوان یک مسلمانی که از دیدن طلاب و فضلای آگاه و وارد و صاحب­ دانش و بینش خوشحال می‌شود و احساس خشنودی می‌کند.[13]
• این حلقه‌ی میانۀ حوزه و دانشگاه به طور بنیانی جزو کارهای آقای مصباح است. ایشان در حقیقت با مجموع کارها، این حلقه‌ی میانه را که واقعا خلأ عمده‌ی زمان هست، دارند به وجود می‌آورند.[14]
• یکی از خصوصیات آقای مصباح پرداختن به کارهای بنیادی است. شما بدانید اگر می‌گفتید برای این کار می‌خواهیم سراغ آقای مصباح برویم، مشکل می‌دانستم ایشان قبول کنند، ولی بعد که شنیدم، واقعاً خدا را شکر کردم، کسی بهتر از ایشان را نمی‌تو‌انید پیدا کنید، ایشان هم از لحاظ علمی در سطح بالایی قرار دارند و هم از لحاظ معنوی. خیلی مهم است این وارستگی و صفای معنوی و خدا را شکر می­کنم که چنین جلوه‌هایی وجود دارد.[15]
• حضرت آقای مصباح (دامت برکاته) که واقعاً از مفاخر زمان ما وجود شریف ایشان است، از برکات خدا بر ملت ما و بر حوزه­ های ما و برجوان­ های ما یکی همین وجود شریف و پرخیر و برکت است...[16]
• از خدای متعال بسیار سپاسگزاریم به خاطر توفیقاتی که به شما داده، بسیار متشکریم از خدا به ­خاطر شما. هر سخنرانی که شما می­کنید و بنده اطلاع پیدا می­کنم و کتابی بیرون می­آید، خدا را شکر می­کنم و سپاس می­گویم خدا را.[17]
• جناب آقای مصباح حق و انصاف از حسنات و ذخایر حوزه­ اند، رحمت خدا بر آن اساتیدی که بر ایشان تاثیر گذاشته ­اند و ایشان را تربیت کرده ­اند و رحمت و تفضل خدا بر خود آقای مصباح که منشأ این همه برکات­اند![18]

2. ممکن است گفته شود کسی منکر فضایل علمی فرهنگی آیت ­الله مصباح نیست، اما ورود ایشان در عرصۀ سیاست اساساً ناروا و موجب خدشه­ دار شدن وجهۀ ایشان شده است، برای روشن ­شدن موضوع، خوب است نگاهی به تعابیر رهبر معظم انقلاب در زمینه ابعاد سیاسی علامه مصباح بیندازیم:

• خدمات ایشان ... در حضور انقلابی در همۀ میدان ­هایی که احساس نیاز به حضور ایشان می‌شد، حقاً و انصافاً کم‌نظیر است.[19]
• اين سه جهت در ايشان جمع است؛ هم علم، هم بصيرت به معناي حقيقي كلمه و هم صفا. اين سه تا با هم در وجود ايشان خيلي ارزش‌مند است. خداوند متعال ان­شاء‌‌الله وجود ایشان را برای ما و انقلاب محفوظ بدارد و وجود ایشان را سالم بدارد تا همه بتوانند از برکات ایشان استفاده نمایند.[20]
• امثال جناب آقای یزدی یا جناب آقای مصباح، کسانی هستند که وقتی در مجلس خبرگان حضور داشته ‌باشند، مجلس وزانت بیشتری پیدا می­ کند، نبودن این ها در مجلس خبرگان، به این ها هیچ‌گونه ضرری نمی‌زند، بله برای مجلس خبرگان نبودن اینها خسارت است.[21]

3. اگر ادعا شود که سخنان رهبر معظم انقلاب مربوط به سال‌ها پیش است و ایشان در این اواخر تمجیدی از آیت­ الله مصباح نداشته‌‌اند، توجه به موارد زیر روشنگر است:

• حجت‌الاسلام­ و المسلمین محمدی ‌گلپایگانی در عیادت از آیت ­الله مصباح گفت: رهبر انقلاب اسلامی فرمودند سلام مرا به آیت‌الله مصباح برسانید و بگویید من هر شب ایشان را دعا می‌کنم.[22]
• با تأسف و تأثر فراوان خبر درگذشت عالم ربانی، فقیه و حکیم مجاهد، آیت­الله آقای حاج شیخ محمدتقی مصباح یزدی را دریافت کردم این، خسارتی برای حوزه‌ی علمیه و حوزۀ معارف اسلامی است. ایشان متفکری برجسته، مدیری شایسته، دارای زبان گویائی در اظهار حق و پای با استقامتی در صراط مستقیم بودند، خدمات ایشان در تولید اندیشه‌ی دینی و نگارش کتب راه‌گشا و در تربیت شاگردان ممتاز و اثرگذار، و در حضور انقلابی در همه‌ی میدان ­هایی که احساس نیاز به حضور ایشان می شد، حقاً و انصافاً کم‌نظیر است. پارسائی و پرهیزگاری خصلت همیشگی ایشان از دوران جوانی تا آخر عمر بود و توفیق سلوک در طریق معرفت توحیدی، پاداش بزرگ الهی به این مجاهدت بلند مدت است. اینجانب که خود سوگوار این برادر قدیمی و عزیز می­باشم...[23]
• تکرار سه باره­ی «اَللّهُمَّ إنِّا لا نَعلَمُ مِنهُ إلّا خَیراً» بر پیکر آیت­الله مصباح توسط رهبر انقلاب.[24]
• ما دو چهره‌ی بزرگ علمی را در این اواخر از دست دادیم: یکی شهید فخری‌زاده بود، یکی جناب آقای آیت‌الله مصباح بود؛ هر دوی این ها چهره‌های علمی برجسته‌ای بودند، هر کدام در منطقه‌ی خودشان و کار خودشان، و از هر دو هم میراث‌های ارزشمندی در دستگاهی که تحت نظرشان بود باقی مانده که بایستی با قوّت ان‌شاءالله و به بهترین وجهی ادامه پیدا کند.[25]
• موسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی رحمة‌الله‌علیه یادگار ارزنده و پر برکت عالم فقیه و مجاهد مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی است.[26]

4. از آنچه نقل شد، کوچکترین تردیدی باقی نمی‌ماند که علامه مصباح، هم از جهات علمی و معنوی و هم از ابعاد سیاسی و اجتماعی همواره مورد تأیید صریح رهبر انقلاب بوده‌اند، اما سؤال اینجاست که این عالم مجاهد چرا حتی پس از عروج ملکوتی‌اش، از موج توهین و افترا در امان نیست، پاسخ این سؤال از بیان رهبر عظیم الشأن انقلاب خواندنی است:

• شما می‌بینید این هجوم‌های تبلیغاتی را که به شخصیت‌های برجسته، به انسان‌های والا و با اخلاق‌های برجسته می‌کنند؟ اینها همه‌اش نشان­دهندۀ اهداف و نیات ‌دشمن است، وقتی یک نفر مثل جناب آقای مصباح که حقیقتاً این شخصیت عزیز، جزو شخصیت‌هایی است که همۀ دلسوزان اسلام و معارف اسلامی بایستی از اعماق دل قدردان و سپاسگزار این مرد عزیز باشند، مورد هجوم تبلیغاتی قرار می‌گیرد، می‌بینید که همین «وَ هُم يَنهَونَ عَنهُ وَ وَيَنۡـَٔوۡنَ عَنه»[27] حرف رسا و نافذ، منطق قوی و مستحکم، هر جایی که باشد، دشمن آنجا را زود تشخیص می‌دهد؛ چون حسابگر است. دشمن - همان‌طور که گفتم - آنجا را می‌شناسد و به مقابله‌اش می‌آید، با مرحوم شهید مطهری نیز همین‌گونه برخورد کردند. امروز شهید مطهری در دنیا نیست، البته امروز هم بعضی کسان شهید مطهری را رها نمی‌کنند؛ امروز هم حتی به او تهاجم می‌کنند؛ لیکن آن روزی که زنده بود، کسانی که بوده‌اند و دیده‌اند، می‌دانند که با آن شهید عزیز چه کردند؛ چه اهانت‌ها، چه ناشایست‌ها و ناسزاها که به آن چهره‌ی مطهّر و منوّر زده شد.[28]

5. سؤال پایانی آنکه وظیفه کسانی که دل در گرو انقلاب دارند، در برابر این هجمه‌ها چیست؟ و تکلیف حاکمیت اسلامی در مواجهه با بد‌‌اخلاقی‌ها‌ نسبت به اسطوره اخلاق کدام است؟ رهبر انقلاب پاسخ می‌دهند:

• در همۀ سطوح ممکن است چنین چیزی پیش بیاید، نسبت به اشخاص هم ممکن است پیش بیاید؛ اما بایستی راه درست را، شیوه‌ی درست را و ابزار درست را، با این چیزها از دست نداد. باید اثرگذاری داشته باشد. دو چیز در کنار هم باید باشد: اول تصمیم قاطع و جدّی و هوشیارانه برای مقابله با ترفند دشمن؛ دوم، به‌کارگیری ابزار صحیح و اثرگذار که بهانه‌ای به دست دشمن ندهد که بتواند یک عدّه بی­خبر و غافل را با آن گمراه کند.[29]

ایشان تکلیف حکومت‌ها را نیز در ستیز با کانون‌‌های ضد اخلاق و معنویت- و نه لزوما مهره‌ها- اساسی دانسته و در بیانیۀ گام دوم بر آن تأکید می‌کنند:

• حکومت‌ها نمی‌توانند آن(اخلاق و معنویت) را با قدرت قاهره ایجاد کنند، امّا ...با «کانون‌های ضدّ معنویّت و اخلاق»، «به شیوه‌ی معقول» «بستیزند» و خلاصه اجازه ندهند که جهنّمی‌ها مردم را با زور و فریب، جهنّمی کنند.[30]

[1]. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامي با حضور در منزل آیت­الله مصباح یزدی، 20/11/89

[2]. بیانات در دیدار مسئولان دفتر تبلیغات اسلامی، 28/6/1384؛ نرم افزار حوزه و روحانیت، ص1186

[3]. دیدار جمعی از شرکت‌کنندگان در دوره­ی «طرح ولایت» با رهبر انقلاب، 17/5/1381

[4]. بیانات در دیدار دانشجویان و دانش‌آموزان بسیجی «طرح ولایت»، 13/06/1378

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=24658

[5]. طرح ولایت

[6]. بیانات در دیدار دانشجویان و دانش‌آموزان بسیجی «طرح ولایت»، 13/06/1378

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=24658

[7]. بیانات در دیدار اعضای گروه ویژه و گروه معارف اسلامی صدای جمهوری اسلامی ایران‌، 13/12/1370

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2603

[8]. بیانات در دیدار اعضای گروه ویژه و گروه معارف اسلامی صدای جمهوری اسلامی ایران‌، 13/12/1370

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2603

[9]. بیانات در دیدار اعضای گروه ویژه و گروه معارف اسلامی صدای جمهوری اسلامی ایران‌، 13/12/1370

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2603

[10] تأسیس بنیاد باقرالعلوم علیه السلام

[11].  بیانات در دیدار مسئولان، اساتید و طلّاب بنیاد فرهنگى باقرالعلوم علیه­السّلام، 01/11/1368

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2253

[12] . در مصاحبه با روزنامه جمهوری اسلامی، 16/03/1364

[13]. بیانات در دیدار طلّاب بنیاد فرهنگى باقرالعلوم ^{علیه­السلام} بورسیه به خارج از کشور، 17/02/1371

[14]. بیانات در دیدار اعضای دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، 12/11/1371

[15]. بیانات در دیدار شورای سیاست­گذاری «طرح ولایت»، 20/06/1375  

[16]. بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان بسیجی، 25/9/1377

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=24653

[17]. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامي با حضور در منزل آیت­الله مصباح یزدی، 06/04/1379

[18]. بیانات در دیدار اعضای مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 03/08/1389

[19]. پیام تسلیت در پی درگذشت آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی، 13/10/1399

https://farsi.khamenei.ir/photo-album?id=47024

[20]. بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامي با حضور در منزل آیت الله مصباح یزدی، 20/11/89

[21]. بیانات در دیدار رئیس و اعضاى مجلس خبرگان رهبرى، 20/12/1394

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=32587

[22]. https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=46992

[23]. پیام تسلیت در پی درگذشت آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی، 13/10/1399

https://farsi.khamenei.ir/photo-album?id=47024

[24]. ر.ک:

https://farsi.khamenei.ir/video-content?id=47027

[25]. بیانات در سخنرانی تلویزیونی در سالروز قیام ۱۹ دی، 19/10/1399

[26]. حکم انتصاب مدیر و اعضای هیئت امنای مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=47365

[27]. أنعام/ 26: وَهُم يَنهَونَ عَنهُ و وَيَنۡـَٔوۡنَ عَنهُ وَإِن يُهلِكُونَ إِلَّا أَنفُسَهُم وَمَا يَشعُرُونَ؛ وآنان ديگران را [از توجه به قرآن] بازمى­دارند و خود نيز از آن دور مى­شوند، اينان جز خود را به هلاكت نمى­اندازند، و [اين خطر را] درك نمى­كنند(ترجمه قرآن حسین انصاریان، ص130؛ https://quran.inoor.ir.

[28]. بیانات در دیدار دانشجویان بسیجی «طرح ولایت»، 10/6/1379

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=24659

[29]. بیانات در دیدار دانشجویان بسیجی «طرح ولایت»، 10/6/1379

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=24659

[30] .https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=41673