یوم الزینه، جشن غلبه بر مستکبران

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، چهار ذی الحجه بنابر آنچه در تقویم وقایع الایام و توضیح المقاصد ( تاریخ ایام قمری) به نقل از شیخ بهایی نگاشته شده روز زینت می باشد، روز زینت روزی است که حضرت موسی علیه السلام بوسیله معجزه بر سحر ساحران غلبه کرد، به همین مناسبت با سیری در کتب تفسیری و تاریخی  به آیه 59 سوره طه پرداخته و یوم الزینه بررسی می شود.

تاریخ مبارزه انبیاء و اولیاء الهی در برابر مستکبران و زورگویان، فرعونیان و نمرود صفتان نشان داده است، هرگاه منطق معجزات بر بی پایه بودن استدلال های مستکبران عالم فزونی یافته است متهم به سحر و ساحری شده اند، نمونه چنین تهمتی هایی را قرآن برای حضرت موسی (ع) و پیامبر خاتم(ص) مثال زده است که به اتهام سحر و جادوگری مردم را از هدایت و راه صحیح منحرف کرده و زحمتی برای اولیاء الهی در مسیر هدایت بوده اند.

سوره طه یکی از سوره هایی است که در آیات 58 و 59 به این موضوع پرداخته است، " قالَ أَ جِئْتَنا لِتُخْرِجَنا مِنْ أَرْضِنا بِسِحْرِكَ يا مُوسى‏" فرعون، حضرت موسی علیه السلام را متهم به سحر و ساحری کرد تا مجبور به تصدیق معجزات این پیامبر اولوالعزم نشود، البته برای اینکه بتواند با حیله و شایعه ای دیگر مردم را برعلیه موسی (ع) بشوراند متوسل به یک حربه و دروغ پراکنی سیاسی نیز شد، فرعون به مردم اعلام کرد که موسی می خواهد نژاد قبط را از سرزمينشان كه همان سرزمين مصر است بيرون كند، ، و اين تهمت تهمتى است سياسى تا بدان وسيله افكار عمومى را عليه او بشوراند، و او را دشمن ملت معرفى كند، دشمنى كه مى‏خواهد با نقشه‏هايش آنان را از وطن و آب و خاكشان بيرون بريزد و معلوم است كسى كه وطن ندارد زندگى ندارد.

" فَلَنَأْتِيَنَّكَ بِسِحْرٍ مِثْلِهِ فَاجْعَلْ بَيْنَنا وَ بَيْنَكَ مَوْعِداً لا نُخْلِفُهُ نَحْنُ وَ لا أَنْتَ مَكاناً سُوىً" به شهادت آیه بین فرعون و حضرت موسی بنابر آنچه در تفاسیر از کلمات موعد و سوی بیان شده است قرار بر این تحقق یافت که در یک زمان و مکان مشخص با حضور مردم گرد آیند و ادعای یکدیگر را در مقابل دیدگان همگان باطل کنند و مشخص شود چه کسی راستگفتار است.

علامه در المیزان می نویسد" مکان سوی " به معناى مكانى است كه در وسط مسافت و يا در نقطه مسطح و بدون پستى و بلندى باشد" و این مطلب نشان می دهد ماجرا از اهمیت مهمی برای دو طرف واقعه برخوردار بوده است که حتی نوع زمان و مکان را هم با دقت مشخص کرده اند و باید طرفین برای صدق ادعای خود هر چه داشتند را به نمایش می گذاشتند.

" قالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَ أَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى" ، موسی علیه السلام در اين جمله روز ميعاد را معين كرد كه روز زينت باشد، از سياق هم بر مى‏آيد كه" روز زينت" در ميان مصريان روزى بوده كه‏ همچون روز عيد خود را زينت مى‏كردند، و بازارها را آذين مى‏بستند.

"و حشر ناس" به طورى كه راغب در مفردات بیان کرده است، به معناى بيرون كردن مردم از مقرشان و بسيج دادن اجبارى براى جنگ و امثال آن است و كلمه" ضحى" به معناى وقت پراكنده شدن نور آفتاب در روز است، در واقع حضرت موسی برای واقع شدن جریان شرط می گذارد، اولاً در یک مکان مسطح که همه بتوانند شاهد ماجرا باشد، ثانیاً در روز عید باشد که همه مردم برای تفریح در آن منطقه حضور یابند، ثالثاًً حضور اجباری باشد به صورتی که دولت همه را گرد هم آورد و رابعاً در روشنایی آفتاب ( چاشت، نیمروز) باشد که کسی بهانه تاریکی را پیش نکشد که ما شاهد ماجرا نبودیم.

" فَتَوَلَّى فِرْعَوْنُ فَجَمَعَ كَيْدَهُ ثُمَّ أَتى‏" علامه طباطبایی در المیزان می نویسد: مراد از جمع كيد، جمع سحره است كه در پياده كردن نقشه‏اش به آنان محتاج است و همچنين فراهم آوردن ساير وسائلى كه براى عوام‏فريبى و دوز و كلك خود بدانها نيازمند است و ممكن هم هست مراد از جمع آورى كيد، جمع آورى" ذوى كيد" يعنى صاحبان كيد باشد، و در نهایت قرآن ماجرا را با معجزه الهی که تبدیل شدن عصای حضرت موسی به مار اژدها صفت و حیرت همگان و ایمان آوردن ساحران به پایان می رساند.

با مراجعه به تفسیر نور حجت الاسلام و المسلمین قرائتی معلم قرآن با بیان شیوایش به نکاتی برمی خوریم که قابل ذکر و توجه مخاطبین می باشد.

-يكى از بهترين كارهاى حضرت موسى عليه السلام اين بود كه از عيد ملى، يك روز و يك اجتماع هدفدار و متعالى ساخت و چنان كرد كه در آن روز، همۀ ساحران با ديدن معجزه او تغيير فكر و عقيده دادند و این نکته بسیار دقیق و مهمی برای مبلغین راه اسلام می باشد که تبلیغ منحصر به محرم و رمضان و ایام شهادات نیست بلکه می توان از ایام نوروز و جشن و شادی بهترین استفاده و نتیجه را کسب کرد.

-تحقير و تهمت و عادى‏سازى جريان‏هاى مهم، شيوه‏ى طاغوت‏ها و فرعون صفتان می باشد که برای پیشبرد اهداف خود به هر خدعه ای حتی تهمت و تحقیر چنگ می زنند «فَلَنَأْتِيَنَّكَ بِسِحْرٍ مِثْلِهِ»، نمونه آن را می توانید در گفت و گوها و مناظرات سیاسی ببینید، چه بسا عده ای با تحقیر رقیب خود به دنبال کسب قدرت و ثروت باشند.

-از ايام فراغت به بهترين نحو بهره بردارى كنيد. «مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ»،  اگر ارشاد، با زيبايى و زينت و دلخوشى مردم همراه باشد، داراى اثر بيشترى است. «مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ»،  بحث‏هاى منطقى وآزاد بايد در حضور مردم باشد. «أَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى»  در تبليغ از عنصر زمان ومكان غفلت نشود. يَوْمُ الزِّينَةِ ... ضُحًى ... مَكاناً سُوىً (هم فراغت مردم، «يَوْمُ الزِّينَةِ»، هم دسترسى مردم، «مَكاناً سُوىً» و هم روشنايى و لطافت هوا، «ضُحًى» همه در تبليغات موسى جمع شده بود.)

مسئولان و حاكمان، نقش مهمى در اعتقادات مردم دارند. همان‏گونه كه فرعون در آيه 57 به موسى گفت: تو با سحر، ما را از سرزمينمان خارج مى‏كنى، در اين آيه طرفداران او نيز همان حرف را مى‏زنند، این مسأله مختص یک زمان خاص نبوده و قاعده کلی است اگر به دولت های کشور خودمان هم بیندیشیم همین گونه است هرگاه دولت ها همت خود را مصروف تعالی و رشد فرهنگ دینی کرده باشند، مردم نیز دیندارتر و خداباور تر خواهند بود و هرگاه فرهنگ غربی را رواج داده کشور به سمت دین گریزی و اشاعه فرهنگ غیر خدایی سوق پیدا کرده است، پس دولت ها در افکار و اندیشه ملت نقش بسیار پر رنگ و موثری دارند که نباید از آن غافل شد.

در پایان باید یادآور شد که یوم الزینه روز جشن مسلمانان و پیروان راه الهی است چرا که؛ حضرت موسی علیه السلام با منطق قوی و امداد الهی بر فرعون و فرعون صفتان پیروز شد و توانست در یوم الزینه نقش موثری را در هدایت ملت ایفا کند.

حمیدرضا شاکر