علامه حسن زاده اهل مرید بازی نبود

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، آیت الله رضا استادی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در مراسم بزرگداشت علامه حسن زاده آملی گفت: گاهی سؤال می شود چه عواملی سبب شده حسن زاده به این جایگاه برسد و یک روحانی چگونه می تواند به این جایگاه برسد؟ قبل از هر چیز توفیق و عنایت الهی در این جایگاه بسیار تعیین کننده است.

وی در ادامه گفت: علاقه به تحصیل علم است که انسان را شکوفا می کند و انگیزه می دهد که سختی ها را پشت سر گذارد و هیچ جا از کسب علم خسته نشود؛ اگر استاد نباشد، کار لنگ می شود و استاد خوب از نعمت های بزرگ خداوند متعال است؛ علامه حسن زاده در نوشته هایش اساتید خود را در طول تحصیل معرفی کرده است و از آن جا که تحصیل را از آمل شروع کرده و 13 سال در آمل و پس از آن در تهران بوده و در آخر هم در قم به تحصیل پرداخته است و خدمت علامه طباطبایی بود؛ اساتید علامه گوهر های بی بدیلی بودند.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه تأکید کرد: اساتید علامه در آمل که مقداری از شرح لمعه و مکاسب را آن جا طی کرد از اعاظم علما و با اخلاص بوده و از شاگردان مرحوم آخوند بودند اما چون حوزه اقتضا نداشت مقدمات می گفتند و علامه حسن زاده در همان 7سال در آمل بار خود را بسته بود؛ مرحوم غروی و مرحوم طبرسی از اساتید ایشان در آمل شناخته شده بودند و توانایی داشتند که تأثیر فراوانی بر علمیت علامه داشته باشند.

وی با اشاره به میرزا احمد آشتیانی از اساتید تهران علامه حسن زاده گفت: من مرحوم آشتیانی را در 80 سالگی اش درک کردم و در آن سن دو ساعت به نماز مغرب و عشا با مقدمات و تعقیبات می پرداخت و در تدریس هم قانون ابن سینا را درس می داد که آیت الله حسن زاده آملی در محضر ایشان قانون خوانده است؛ میرزا احمد آشتیانی با اینکه بسیار عالم بود اما بسیار متواضع بود که علامه حسن زاده هم در حد مرجعیت قرار داشت اما تواضع فراوان داشت و اگر او در اخلاق این قدر پیشرفت کرده چنین اساتید بزرگی داشته است.

آیت الله استادی تأکید کرد: وقتی انسان تلاش های علمی و تحصیلی علامه حسن زاده را می شنود در مقایسه با خودش شرمنده می شود؛ علامه یک دوره تفسیر مجمع البیان را از اول تا آخر در طول چند سال در محضر علامه شعرانی خوانده است که نشان از همت بلند ایشان دارد؛ علامه شعرانی یکی از اسباب معرفی آیت الله حسن زاده به جامعه علمی بودند که داستانی دارد؛ شرح نهج البلاغه متعلق به آقای خویی به نام منهاج البلاغه در نجف بوده که مرحوم خویی نتوانسته کامل بنویسد و ناقص چاپ شده است.

وی ادامه داد: عده ای از علامه شعرانی خواستند که کتاب را کامل کند و پس از تکمله استاد شعرانی معلوم شد که این چند خط اضافه شده خیلی بهتر است چرا که نویسنده قصد طولانی کردن کلام را نداشته است؛ برای با کیفیت تر شدن کتاب از علامه شعرانی خواسته اند همه اش را بنویسد که او معذور شد و علامه حسن زاده را در حالی که هنوز 40 سال هم نداشته معرفی می کند؛ علامه حسن زاده چند سال وقت خود را به این کتاب اختصاص می دهند و چون جلد آخر طول کشید صبر ناشر سر آمد و این کتاب هم با اندکی نقص چاپ می شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه با ذکر نوشته ای از علامه شعرانی در تأیید تسلط علامه بر چند علم گفت: تصحیح کافی شریف و اعراب گزاری آن که عده ای خیال می کنند کار ساده ای است اما دو سال و نیم با شب بیداری و تمام انرژی به گفته خود علامه برایش وقت گذاشته که نشان از علاقه وافر علامه به اهل بیت دارد؛ عبارت ذوفنون در پیام رهبری تعارف نیست چرا که در علوم مختلف مسلط بودند که علامه شعرانی در نوشته هایشان بر این امر تأکید کردند.

وی در ادامه اظهار داشت: علامه از روی علاقه فراوان به ائمه اطهار رساله ای در امامت را نوشته است و در عباراتی تقریبا تازه بیان می دارد که  شیعه برای اثبات خلافت بلافصل امیرالمؤمنین احتیاجی به کتاب های خودش ندارد و از همان کتب اهل سنت دلیل کافی بر این امر وجود دارد و حتی در جایی از این رساله تأکید می کند که معجزات قولی اهل بیت برای بیان کرامات آن ها کافی است و نیازی نیست به معجزات بیرونی برای حقانیت آن ها استناد شود.

آیت الله استادی با اشاره به اهمیت توسل در زندگی علامه طباطبایی و علامه  شعرانی گفت: آیت الله حسن زاده چنین اساتیدی داشته که توسل بی مثال به ائمه را از آن ها آموخته است؛ اگر علامه حسن زاده آملی در اخلاق و معنویات در اوج به خاطر این است که اساتید خوب داشته و خودش نیز آموختن را دنبال می کرده و قدردان اساتید بوده است که هر چه می توانسته استفاده کرده و چیزی که می شنیده را بلافاصله یادداشت می کرد.

وی افزود: میرزا مهدی قمشه ای یکی از اساتید علامه حسن زاده آملی بوده که احترام وی به استاد را که می بیند به او می گوید تو عاقبت به خیر می شوی؛ این امر مهم است چرا که متأسفانه نقل می شود احترام به اساتید در حوزه کمرنگ شده است و کسانی که به علمای بزرگ بی اعتنایی می کنند و کمترین آسیب آن این است که از علم این ها محروم می شوند؛ علامه شعرانی نیز انتقاد کرده از این رویکرد که چرا در بزرگان از علمای خودمان به دنبال نقطه ضعفی هستیم در حالی که جوامع به آن ها افتخار می کند و ما مثلا از ابن سینا کمتر به افتخار یاد می کنیم.

این استاد اخلاق حوزه های علمیه تصریح کرد: استفاده درست و فرصت را غنیمت شمردن و به خوبی دنبال کردن از ویژگی های مرحوم حسن زاده بود چرا که در جاهایی خواندم ایشان 190 تألیف دارد؛ وقتی علامه سال 42 پس از تحصیل در تهران به قم آمده 50 سال تدریس کرده و این همه تألیف داشته و از این استعداد ها استفاده کرده است؛ علامه پس از تحصیلات فراوان به قم می آید تا شاگردی کند و این نشان می دهد که نباید بزرگی احساس کند که دیگر به تحصیل نیاز ندارد.

وی اظهار داشت: انسان هر مقدار که بزرگ و بزرگوار باشد جزء معصومین که نیست و ممکن است که اشتباهاتی علمی نیز داشته باشد برای مثال ایشان به نظر خودش با قرائنی ثابت کرده که صاحب مسعودی شیعه بوده و یکی دیگر بزرگان شیعه ضد این مطلب را ثابت کرده و این مواجهه علمی همیشه در حوزه بوده و ممکن است نقطه ضعفی بیان شود اما باید همه احترام ها حفظ شود؛ علامه طباطبایی که تفسیر را نوشتند مقدماتی را طی کردند تا توفیق این امر نسیب شان شده و علامه حسن زاده هم از جانب خداوند توفیقات فراوان داشته است.

آیت الله استاد ضمن امیدواری به ظهور دوباره چنین افرادی در حوزه های علمیه گفت: از شاگردان می خواهم ترتیب کتب را بر اساس تاریخ انتشار تنظیم کنند تا مشخص شود اگر کسی اشکالی به علامه کرده آیا در کتابی دیگر جواب آن داده شده است یا خیر.

وی در پایان با ذکر یکی از محسنات بزرگ علامه به اینکه با همه بزرگواری یک مریدی نداشت، خاطرنشان کرد: علامه حسن زاده 50 سال در قم حضور داشتند و افراد و طلاب بسیاری شاگردی ایشان را کردند و خودشان هیچگاه اهل مرید جمع کردن نبودند و این طور نبود که دایره شاگردانش در چند نفر خلاصه شده و آن چند نفر خیال کنند کسی هستند و از مسیر دیگر بروند، او مرید نداشت اینطور که دورش جمع شوند بلکه ابا می کرد و حوزه ها باید مواظب باشند؛ البته به شاگردان ایشان بسیار نیاز داریم و لازم است از جامعیت ایشان به رشته های مختلف بپردازیم.