آیت اللهِ توحیدی

به گزارش گروه استان های خبرگزاری رسا، حسین ثالث مؤید: سیّد محمّد باقر دُرچه‌ای (درگذشت ۱۳۴۲ق) از فقهای شیعه قرن سیزدهم و چهاردهم قمری و از اساتید حوزه علمیه اصفهان است و پس از درگذشت سید اسماعیل صدر برخی از مردم اصفهان و شهر‌های دیگر از او تقلید می‌کردند؛ آیت الله دُرچه‌ای در نجف، نزد میرزای شیرازی و میرزا حبیب الله رشتی و در اصفهان، نزد محمد باقر خوانساری شاگردی کرد و خود نیز شاگردانی را تربیت کرد که از شاگردان وی می‌توان به آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی، آیت الله حاج آقا حسین بروجردی، آیت الله سید حسن مدرس اشاره کرد.

آیت الله دُرچه‌ای می‌کوشید تا اهمیت توحید را به همگان گوشزد کند و هرگاه می‌خواست درباره اهمیت موقعیت ائمه(ع) سخن بگوید ابتدا از توحید سخن به میان می‌آورده است.

موارد متعددی از مواضع توحیدی آیت الله دُرچه‌ای وجود دارد که ایشان در عقیده توحیدی خویش، بسیار حساس بوده و مراعات می‌کردند و حاضر نبودند کلمه‌ای به زبان آورده و یا از زبان کسی شنیده شود که توهم الوهیّت نسبت به غیر خدا و ائمه (ع) و فرزندان آنان داده شود.

آیت الله سید حسن مدرّس که یکی از شاگردان آیت الله دُرچه‌ای بود می‌گوید: وقتی از استاد درباره مقام اهل بیت (ع) سوال پرسیدم در جواب گفت: شب قدر در این باره در منبر مطالبی خواهم گفت. آن شب ابتدا درباره توحید به تفصیل سخن گفت و از آنجا بود که سخن را به مقام ائمه (ع) رساند.

به عقیده آیت الله دُرچه‌ای محبت به اهل بیت(ع) در سایه توحید معنا پیدا می‌کند و قصد ایشان از این عقید این نبود که مقام محبت به ائمه اطهار (ع) را ذره‌ای کم رنگ جلوه نماید بلکه تأکید می‌کرد که عقیده به محبت اهل بیت (ع) باید خیلی مستدل، عمیق و خالصانه باشد؛ بعد از سخن ایشان، توجه من نیز به مسئله توحید قوی‌تر شد.

آیت الله مدرس می‌گوید: در بعضی مواقع که گوینده‌ای کمتر از توحید سخن به میان می‌آورد و بیشترین تکیه و توجهش به ائمه (ع) می‌شد، آیت الله درچه‌ای می‌‎گفت: بابا یک چیزی هم می‌خواستی برای خدا باقی بگذاری. آیت الله زند کرمانی هم که از شاگردان او بود می‌گفت: این یک توطئه بود که شایع کردند عقیده درچه‌ای نسبت به معجزات خداگونه ائمه اطهار (ع) ضعیف است... این‌ها گاهی به بعضی از افراد یاد می‌دادند که بر سر راه آقای درچه‌ای قرار بگیرند و طلب صدقه کنند و قبل از تکدی یا بعد از آن به عنوان تشکر مثلا بگویند که: ابوالفضل تو را به سلامت بدارد. یا ابوالفضل طول عمرت دهد؛ و، چون می‌دانستند وی تحمل این الفاظ را ندارد و پرخاش می‌کند، به صورت تصنعی این صحنه‌ها را درست می‌کردند و افراد حاضر را شاهد می‌گرفتند که ببینید و بشنوید که وی می‌گوید: ابوالفضل نمی‌تواند طول عمر بدهد... سید محمد باقر درچه‌ای بلافاصله می‌گفت: چرا نمی‌گویید خدایا به حق ابوالفضل به ما طول عمر بده؛ چرا نسبت الوهیت به او می‌دهید و چرا این بزرگان را که بنده خدا هستند در ردیف خدا می‌خوانید؟

آیت الله اردکانی هم که از شاگردان درچه‌ای بود در این باره ضمن بیان اردات ایشان به ائمه اطهار(ع) می‌گفت: وقتی کسی در مقام دعا به ایشان می‌گفت: حضرت عباس (ع) به شما عمر دهد یا امام حسین (ع) مشکلات شما را بر طرف کند، وی می‌گفت: این حرف‌ها را نزنید؛ خداست که عمر می‌دهد و اوست که می‌آمرزد، شفا می‌دهد و مشکلات را حل می‌کند. وی معتقد بود: حضرت عباس و امام حسین را باید پیش خداوند شفیع کرد.

آیت الله عطاءالله اشرفی اصفهانی هم با شایعه خواندن این نسبت‌ها می‌گفت: بلی با الفاظ و عباراتی که بوی کفر و شرک می‌داد اگر چه در لفظ، مخالفت می‌کردند. آیت الله خراسانی نیز که یکی از شاگردان ایشان که در اواخر عمر و در سال‌های پیش از انقلاب، رئیس حوزه علمیه اصفهان بود، نقل کرد که یکبار سائلی نزد ایشان آمد؛ وقتی آقا دست در جیب کرد تا پولی به او بدهد، سائل گفت: علی درد‌هایت را دوا کند، علی حاجتت را روا کند؛ در این حال آقا با شنیدن این جملات دستش را از جیبش بیرون کشید و بدون اعتنا به سائل به راه خود ادامه داد.

آثار

برخی از آثار آیت الله محمد باقر دُرچه‌ای عبارت از حاشیه بر دو کتاب المکاسب و فرائد الاصول شیخ انصاری، حاشیه بر مجمع الرسائل شیخ محمد حسن گزی، حاشیه بر الحدائق فی اصول الدین شیخ جعفر شوشتری، رساله عملیه، رساله‌ای در جبر و تفویض و کتابی مفصل شامل یک دوره فقه و اصول هستند.