امام خمینی و نهضت سوادآموزی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، اسلام دین سواد و علم‌آموزی است. اولین پیغام آسمانی خدای مهربان به فرستاده‌اش محمد امین صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، امر به خواندن است.

«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ» بخوان به نام پروردگارت (سوره علق، ۱)

قداست قلم و ارزش نوشتن تا حدی است که برترین و کامل‌ترین کتاب آسمانی «قرآن کریم» به قلم و نوشتن سوگند می‌خورد و در احکام دین اسلام، آموختن بعضی از علوم، واجب شمرده شده است.

پیامبر مهربان و امامان عزیزمان هم پیوسته مردم را به یادگیری علم و دانش‌های مختلف سفارش می‌کردند.

پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌فرمایند:

«دانش آموختن بر هر مسلمانی واجب است. همانا خدا، طلب کنندگان دانش را دوست دارد».(اصول کافی، ج ۱، کتاب فضل‌العلم، ح ۱، ص ۳۵)

اهمیت علم در فرهنگ اسلام تا جایی است که در زمان پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، سند آزادی اسیران غیرمسلمانی که در جنگ با مسلمانان به اسارت درآمده بودند، آموزش خواندن و نوشتن به مسلمانان بود.

امام خمینی «رحمة‌الله‌علیه»، شاگرد ممتاز مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام هم اندک زمانی پس از برقراری حکومت جمهوری اسلامی، فرمان تشکیل نهضت سوادآموزی را صادر کردند تا بزرگسالانی که سواد خواندن و نوشتن نداشتند و همچنین کودکانی که به مدرسه دسترسی نداشتند، در این کلاس‌ها آموزش ببینند؛ زیرا امام معتقد بودند که اهمیت علم و دانش اگر بیشتر از اهمیت تأمین بهداشت و مسکن مردم نباشد، کمتر از آن نیست.

امام در پیام تاریخی خود در هفتم دی‌ماه سال ۱۳۵۸ فرمودند: «همه باید بسیج شوند. در هر شهر، روستا، محله و خانواده‌ای تمام بی‌سوادها برای یادگیری و تمام خواهران و برادران باسواد برای یاددادن، بپا خیزند. تعلیم و تعلم عبادتی است که خداوند تبارک و تعالی ما را بر آن دعوت فرموده است.» (برگرفته از صحیفه نور ج ۱۱ ص ۴۴۷)

امام پیوسته از آموزش‌یاران نهضت سوادآموزی تقدیر و ارزش کار ایشان را گوشزد می‌کردند و خطاب به آنها می‌فرمودند:

«برادران و خواهران نهضت سوادآموزی بدانند که در حال جهادند. به شهرها و روستاهای دورافتاده رفتن، و درِ خانه‌ها را زدن و در مساجد کلاس تشکیل دادن و بدون چشم‌داشتِ احسنت و تشکری علم و سواد را که ارزنده ترین هدیه‌هاست به مردم دادن، یک جهاد است.»

یادگیری علم و دانش بال و پری است برای پرواز؛ برای رسیدن به قله‌های موفقیت و پیروزی. علم انسان را توانا می‌کند و ابزاری است که با آن می‌تواند، طبیعت را در اختیار خود بگیرد. جامعه‌ای سعادت‌مند است که به اسلحه‌ی علم و عمل مجهز باشد.‌

سواد، کلید ورود به دنیای ناشناخته‌هاست. مخصوصاً در دنیای امروزی که عصر انفجار اطلاعات است، اگر در یادگیری علوم مختلف، کوتاهی کنیم، همیشه وابسته به کشورهای پیشرفته خواهیم بود و توان رقابت با آنها را از دست می‌دهیم. همین امر سبب می‌شود تا ظالمانه ترین تحریم‌ها را بر علیه ما به کار گیرند و همه‌ی نعمت‌ها و منابع مادی و معنوی و انسانی ما را به نفع خودشان ضبط کنند.

مقام معظم رهبری در این رابطه می‌فرمایند:

«باید علم پیدا کنید. علم که پیدا کردید، پنجه‌ی قوی پیدا خواهید کرد. اگر علم نداشته باشید، کسانی که دارای پنجه‌ی قوی هستند، دست شما را می‌پیچانند. جوان‌هاتان را به علم تشویق کنید.» (۱۳۹۱ / ۰۹ / ۲۱ اجلاس جهانی اساتید دانشگاه‌های جهان اسلام)

امام «ره» دو هدف مهم و اساسی از فرمان تشکیل نهضت سوادآموزی مد نظر داشتند:

۱ - آموزش همگانی خواندن و نوشتن به عنوان یک تکلیف الهی

۲ - ارتقای سطح علمی بزرگ‌سالان نوسواد و تبدیل فرهنگ وابسته‌ی کشور به فرهنگ مستقل

در سال ۱۳۶۴ فقط ۴۹ درصد جمعیت ایران سواد خواندن و نوشتن داشتند و ایران جز ۹ کشوری بود که جمعیت بی‌سواد آن از ۱۰ میلیون نفر بیشتر بود. اگرچه قبل از انقلاب اسلامی نیز فعالیت‌های مختلفی توسط ارگان‌ها و گروه‌های سیاسی و اجتماعی مختلف برای سواد آموزی مثل تعلیمات اکابر، آموزش سالمندان، کمیته‌ی ملی پیکار جهانی با بیسوادی، ایجاد سپاه دانش و… انجام شده بود؛ اما از این برنامه‌ها استقبال خوبی نمی‌شد و در مجموع با موفقیت چندانی روبرو نبودند. سرانجام به لطف خدا و پیگیری‌های دلسوزان عرصه‌ی علم و فرهنگ، فرمان تشکیل نهضت سوادآموزی، به نهضتی گسترده تبدیل شد و به عنوان یکی از مهمترین آرمان‌های انقلاب اسلامی مورد توجه قرار گرفت و موفقیت‌های زیادی نیز در پی داشت؛ تا جایی که در سال‌های اخیر با استقبال خانم‌ها علاوه بر آموزش دروس کلاسیک، آموزش خیاطی، آشپزی و کارهای هنری نیز جز فعالیت آموزش‌یاران نهضت سوادآموزی قرار گرفته است.

جای امیدواری است که با استفاده از فن‌آوری نوین روز در آموزش بی‌سوادان و کم‌سوادان و همچنین آموزش مهارت‌های اساسی زندگی و شغلی سوادآموزان که از اهداف مهم این سازمان نام برده شده است، گامی بلندتر در راستای تربیت و بالا بردن سطح فرهنگ و نشر فرهنگ اسلامی - ایرانی برداشته شود و کشور ما همان‌طور که از پیشینه‌ی تاریخ و تمدنش برمی‌آید، قله‌های رفیع پیشرفت را فتح کند.

نیره تسلیم