اشتباهی که دکمه برگشت ندارد!
پلاستیک، احتمالا بزرگ‌ترین آلوده‌کننده محیط‌زیست در جهان است، ماده‌ای که البته ورود آن به محیط اطراف ما، کاملا به دوره معاصر بر می‌گردد. با این همه، ظاهرا تلاش‌ها برای از رده خارج‌کردن این ماده از اقتصاد و زندگی روزمره ما، آغاز شده است.
به گزارش تجارت‌نیوز، برخی کشورها برنامه‌ای زمان‌بندی شده برای کاهش تولید پلاستیک را در دستور کار قرار داده‌اند. به عبارتی، تلاش‌ها برای کاهش «آلودگی پلاستیک» در جهان، قرار است به جای جمع‌کردنِ پلاستیک‌های رها شده در محیط، از حلقه نخست (یعنی از مرحله تولید پلاستیک) شروع شود. اما ماجرا از چه قرار است؟
اشتباهی که دکمه برگشت ندارد!
پلاستیک ماده‌ای مصنوعی (synthetic) است و اولین نمونه‌های آن، در اوایل قرن بیستم به بازار آمدند. با این همه، برخی تخمین‌ها نشان می‌دهد که اکنون نزدیک به ۱۶۵ میلیون تن پلاستیک در اقیانوس‌ها تلنبار شده است.
وزن تمام انسان‌های رویِ کره‌زمین، حدود ۳۱۶ میلیون تُن برآورد شده است و به این ترتیب، فقط و فقط وزنِ پلاستیک‌های شناور در اقیانوس‌ها، معادل وزن ۴ میلیارد نفر انسان است. در این محاسبه، وزن پلاستیک‌های دفن‌شده در خشکی‌ها محاسبه نشده است.
جمع‌آوری این حجم از پلاستیک از اقیانوس‌ها تقریبا ناممکن است و دست‌کم با فناوری‌های امروزی امکان ندارد. پژوهش‌هایی برای تولید باکتری‌هایی که پلاستیک می‌خورند انجام شده و روش‌های عجیب و غریب دیگری هم آزموده شده‌اند، اما فعلا هیچ‌کدام عملیاتی نیستند.
داده‌های آماری وب‌سایت Our world in data (وابسته به دانشگاه آکسفورد) نشان می‌دهد که تولید پلاستیک در جهان، روندی کاملا صعودی داشته است. بر این اساس، در حالی که در سال ۱۹۵۰ میلادی سالانه تنها ۲ میلیون تن پلاستیک در جهان تولید می‌شد، تا سال ۲۰۱۵ میلادی این میزان به ۳۸۱ میلیون تن رسیده وحدود ۱۹۰ برابر شده است!
برخورد با زباله‌های پلاستیکی حتی وحشتناک‌تر هم هست: در سراسر جهان، اکنون نزدیک به ۶۰ درصد از زباله‌های پلاستیکی دور ریخته می‌شوند (دفن در خاک یا سرازیر شدن به اقیانوس‌ها).
حدود ۲۵ درصد از این زباله‌ها هم سوزانده می‌شوند و در نهایت به گاز گلخانه‌ای بدل می‌شوند که خودش برای محیط‌زیست، معضلی به مراتب نگران‌کننده‌تر است. سهم زباله‌های پلاستیکی بازیافت‌شده از تمام زباله‌های تولید شده در هر سال، در واقع کمتر از ۱۵ درصد است.
البته این را هم می‌دانیم که عمده این بازیافت هم در کشورهای توسعه‌یافته‌تر و ثروتمندتر انجام می‌شود. با این همه، زباله‌ای که روانه اقیانوس می‌شود، در نهایت ثروتمند و فقیر نمی‌شناسند و پس از آنکه وارد «چرخه غذایی» شد، دوباره به معده‌ها و روده‌های خودِ ما بر می‌گردد.
مطالعه بیشتر:
درآمد بازیافت زباله در آمریکا ۹۱ برابر درآمد نفت ایران!
بازگشت به نقطه شروع
اما مثل همیشه، وقتی آژیر قرمز به صدا در می‌آید، ما تازه به خودمان می‌آییم. حالا برخی کشورها (عمدتا در اروپا) تصمیم گرفته‌اند که در آینده میان‌مدت، بخش عمده‌ای از تولید پلاستیک را متوقف کنند.
به عبارت ساده، مبارزه با پلاستیک قرار است از حلقه نخست شروع شود: به جای جمع‌کردن پلاستیک از سواحل دریاها یا تلاش برای بازیافت آنها، بهتر است پلاستیک کمتری تولید کنیم. بعدا شاید بتوانیم به حال میلیون‌ها تُن پلاستیک انباشته‌شده در طبیعت هم فکری بکنیم.
جدیدترین کنفرانس تغییرات اقلیمی (موسوم به COP26) که اخیرا در «اسکاتلند» برگزار شد، نقطه‌عطفی در این ماجرا بود. در این کنفرانس، برخی کشورهای اروپایی اعلام کردند که بر اساس یک برنامه زمان‌بندی شده، تولید پلاستیک را کاهش خواهند داد.
مطالعه بیشتر:
طرح عجیب نیوزیلند برای ممنوعیت سیگار/ دولت‌ها می‌توانند مانع سیگار کشیدن مردم شوند؟
با بسته‌بندی خداحافظی کنید!
در «فرانسه» از همین چند روز پیش، قانونی لازم‌الاجرا شد که بر اساس آن، بسته‌بندی پلاستیکی برای بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات ممنوع می‌شود. این ممنوعیت، ۳۰ محصول را در بر می‌گیرد و البته، فعلا شامل بسته‌بندی‌های بزرگ و همچنین میوه‌های خرد شده یا فرآوری شده نمی‌شود.
«امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه این ممنوعیت را یک «دگرگونی واقعی» در زمینه تعهدات کشورش برای کاهش تولید پلاستیک خوانده و این در حالی است که فرانسه می‌خواهد تا سال ۲۰۴۰ میلادی، تولید پلاستیک‌های یک‌بار مصرف را به تدریج کنار بگذارد.
«اسپانیا» هم دیگر کشوری است که برنامه‌ای مشابه را در دستور کار قرار داده و اعلام کرده که از سال ۲۰۲۳ میلادی، ممنوعیت فروش میوه و سبزیجات در بسته‌بندی پلاستیکی را اعمال می‌کند. تا آن زمان، تولیدکنندگان پلاستیک در این کشور فرصت دارند خودشان را با قانون جدید وفق بدهند.
چه کسی بیشتر پلاستیک تولید می‌کند؟
به نظر می‌رسد که سال ۲۰۴۰ میلادی، در واقع یک مرز مشخص برای بسیاری از تغییرات محیط‌زیستی خواهد بود. بسیاری از کشورها (از جمله آلمان، بریتانیا، فرانسه، چین و ایتالیا) قصد دارند تا آن سال تولید و تردد خودروهای بنزینی را متوقف کنند. کاهش یا توقف کامل تولید محصولات پلاستیکی یک‌بار مصرف هم در همین راستا است.
بنابراین، به زودی این موضوع که چه کسی (در واقع چه کشوری!) محیط‌زیست جهانی را بیشتر آلوده می‌کند، اهمیت پیدا خواهد کرد. کسی از کشورهای کوچک یا اقتصادهای ضعیف انتظاری ندارد، اما برای کشورهایی که پرجمعیت‌تر هستند، اقتصاد بزرگ‌تری دارند یا توسعه‌یافته‌تر هستند، قرار داشتن در فهرست «آلوده‌کننده‌ها»، احتمالا در آینده به موضوعی شرم‌آور بدل خواهد شد.
اما کدام کشورها بیشتر از بقیه زباله پلاستیکی تولید می‌کنند؟ واضح است که در اینجا باید «سرانه تولید زباله پلاستیکی» (per capita rate of plastic waste) را بررسی کنیم، چرا که در غیر این صورت، قطعا کشورهای پرجمعیت‌تر جایگاه‌های بالاتری را در رده‌بندی اشغال می‌کنند.
بر اساس آمارهای وب‌سایت Our world in data، شهروندان کویتی با تولید ۰٫۷ کیلوگرم زباله پلاستیکی به ازای هر نفر در هر روز (kilograms per person per day)، از این نظر رکورددار جهان هستند.
نام کشورهایی مانند «باربادوس» پس از «کویت» آمده، اما از میان کشورهای بزرگ و مهم در جهان، شهروندان «آلمان» با تولید ۰٫۴۸ کیلوگرم پلاستیک به ازای هر نفر در هر روز، در رده‌های بالای جدول هستند.
در مقابل، «سوئد» یکی از کشورهای پیشرو در کاهش مصرف پلاستیک در جهان است و سرانه تولید پلاستیک در این کشور، تنها ۰٫۰۵ کیلوگرم به ازای هر نفر در هر روز است. (مقایسه این کشور با آلمان نشان می‌دهد که توسعه‌یافتگی در واقع ارتباط مستقیمی با افزایش تولید زباله پلاستیکی ندارد.)
از میان کشورهای اطراف، این شاخص برای «ترکیه» ۰٫۲۱ کیلوگرم به ازای هر نفر در هر روز است. شهروندان ایرانی هم ۰٫۱۴ کیلوگرم به ازای هر نفر در هر روز زباله پلاستیکی تولید می‌کنند و این نشان می‌دهد که وضعیت ایران از این منظر بهتر از ترکیه است. (تمام داده‌ها مربوط به سال ۲۰۱۰ میلادی هستند.)
ارسال نظرات