نظرات برخی از طلاب پیرامون امتحانات شفاهی

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، «امتحان شفاهی» طلاب یکی از معبر‌های تحصیلی است که همواره حواشی و قصه‌های زیادی با خود داشته و جمع زیادی از طلاب از آن به عنوان هفت خان رستم یاد می کنند؛ در این بین مخالفان و موافقان زیادی در خصوص چگونگی، کیفیت و ساختار امتحان شفاهی سخن گفته و گلایه های زیادی را مطرح کرده و می کنند.

در همین خصوص نظرات مخاطبان خبرگزاری رسا در پیام رسان ایتا به دست ما رسید که بسیار جالب توجه است؛ نکات زیادی از جمله استرس بالا، اعمال سلیقه اساتید، نداشتن چارچوب مدون، جو منفی ساخته شده پیرامون امتحان شفاهی در نظرات مخاطبین برجسته بود؛ که در ادامه به دلیل کثرت پیام ها تنها به بخشی از آن اشاره می شود.

کاربری به نام سعید فرخی در بخشی از پیام ارسالی خود گفته است: «امتحان شفاهی پایه هشتم در اوج بیماری فرزندم (که متاسفانه فوت شد) و گیر دادن‌های الکی و بیهوده آقایون ممتحن باعث شد توی اون وضعیت بیماری فرزند فرصت استخدامم رو در یک نهاد دولتی از دست بدم و کل مسیر زندگیم عوض شد.»

در همه سیستم‌های آموزشی همه آزمون‌ها مهم هستند و حتی اگر یک درس جنبی نمره قبولی را کسب نکند مدرک داده نمی‌شود، اما امتحان شفاهی در حوزه علاوه داشتن چنین خصیصه ای، انگار مهم‌ترین آزمون و قابل توجه‌ترین گردنه است.

کاربری دیگر به نام محمد یاسر با ارائه نظر خود گفته است: «با سلام. بخش شفاهی نگاه مجرمانه به طلاب دارند. اصلا آزمون شفاهی برای کسانی باید باشد که: ۱-تصمیم به طی مراحل اجتهاد را دارند ۲- علاقه به تدریس فقه و اصول را دارند  ۳- علاقمند ادامه مطالعه در این دو حوزه  به شکل تخصصی و اخذ دکترا دراین دو رشته دارند.»

ضابطه و کیفیت اخذ امتحان شفاهی همچنان برای طلاب نا مشخص است؛ علت این امر اعمال سلیقه گسترده اساتید است که سبب شده چهارچوب امتحان شفاهی نامعلوم به نظر برسد در این خصوص پیام‌های زیادی به خبرگزاری رسا ارسال شده است؛ کاربری به نام امیر ملکی نوشته است: «۴بار نسبت به امتحان پایه۶اقدام کردم ودر هر ۴بار فقط تجزیه وترکیب پرسیدن ونمره بیشتراز ۵ندادن»

یکی دیگر از کاربران محترم به نام حمید حمزه لویی با ذکر تجربه خود در امتحان شفاهی حکایت جالبی از اعمال سلیقه اساتید نقل کرده است: «در یکی از امتحان‌ها متاسفانه یکی از اساتید به نامِ امتحان شفاهی، بعد از تعیین محدوده و شروع امتحان، مانع از ادامه امتحان بنده شدند. بنده وقتی از چرایی آن پرسیدم، گفتند که در داخل کتابت مطلب نوشته ای. بنده عرض کردم که نکات سر درس استاد را نوشته ام.   گفتند که اصلا شما نباید در کتاب چیزی بنویسی. عرض کردم خب نکته‌ها را چه کار کنم. خیلی جدی گفتن که باید در سینه نگه داری. گفتم ذهن بنده توان نگه داشتن تمام مطالب را ندارد. فرمودن اشتباه میکنی. استادتان هم اشتباه کرده که گذاشته شما مطالب را بنویسید. عرض کردم پیامبر اکرم فرموده اند قیدوا العلم بالکتابة. گفتند این‌ها دروغ است آقا.»

در پیامی دیگر مخاطب ما به نام سید حسن خاطره شخصی خود را از امتحان شفاهی در مدارس کشور به ما ارسال کرده است: «سلام بنده در امتحان شفاهی پایه ۶ شرکت کردم استاد که از قم امد بود نمیدونم حالش خوب نبود چی گفت بخون دوتا کلمه نخوندم گفت برو   چیزی نگفت بعدا که جواب  امتحان امد دوتا کتاب انداختم هرچی اعتراض کردیم به جای نرسید»

در خاطرات طلاب تفاوت نگاه اساتید بسیار برجسته است و این امر بر سیاستگذاران نیز پوشیده نیست؛ کاربری در نظر ارسالی خود خاطره‌ای مفصل از امتحان شفاهی در دارالشفا نقل می‌کند که طلاب از مسؤول امتحان شفاهی درخواست می‌کردند که آن‌ها را به فلان اتاق نفرستد؛ بخشی از این خاطره آمده است «.. طلبه دیگری آمده و از نمره ۱۲ امتحان شفاهی اش گله داشت مسوول مربوطه گفت ممتحن شما کی بوده طلبه بیچاره اسم بزرگواری را آوردند مسوول امتحانات تاملی کرد و گفت اشکال ندارد نمره ۱۲فلان آقا حداقل مثل ۱۶ یا ۱۷ دیگران می‌ارزد! جالب اینکه آن طلبه هم با این جواب قانع شد و رفت پیش خودم گفتم وقتی نمره ۱۲ را کسی ببیند دیگر نمی‌گوید این ۱۲ را از کی گرفتی و ممتحن کی بوده»

از این دست خاطرات و گزارشات که بر سلیقه متفاوت استاد دلالت دارد، در نظرات مخاطبین رسا بسیار تکرار شده است و شاید بتوان گفت اکثر نظرات ارسالی انتقاد از شیوه متفاوت اخذ آزمون شفاهی توسط اساتید است؛ حتی در میان مخاطبین ما کسانی که موافق اخذ آزمون شفاهی هستند، گزارشات عجیبی مخابره می‌کنند؛ در نقل مخاطب ما که خود را معرفی نکرده و موافق امتحان شفاهی است، آمده است: «یکبار به یکی از اتاق‌های امتحان شفاهی رفتم. ممتحنین بزرگوار دو نفر بودند که یکی از آن‌ها جوان و دیگری  کهنسال بود. محدوده مشخص شد. بعد از مطالعه جهت امتحان وارد اتاق شدم؛ اول کتاب اصول را باز کردم. در همان لحظه که شروع به خواندن متن نمودم موبایل ممتحن کهنسال زنگ زد و ایشان از جای خودشان بلند شدند و در یک گوشه اتاق با صدای بسیار بلند با گوشی صحبت می‌کردند و بنده هم برای ممتحن دوم ارائه دادم. ارائه بنده همزمان با صحبت حاجی تمام شد. آمدند و سرجایش خودشان نشستند. ممتحن جوان فرمودند: حاج آقا خوب بودند. ایشان گفتند: خیر دوسه بار این مطلب تکرار شد و بنده کاملا خاموش و متعجب نگاه می‌کردم (متاسفانه باید از خودم دفاع می‌کردم، اما ترس از نمره باعث شد چیزی نگویم»

علی رغم این که نگارنده توقع نداشت در میان نظرات طلاب با ترک تحصیل به علت امتحان شفاهی روبرو شود، اما پیام‌های ارسالی در این زمینه بسیار فراوان است؛ با بررسی پیام‌های ارسال در کمال تعجب بسیاری از این طلاب، درسخوان بودند که از ادامه تحصیل منصرف شدند. از همین رو نظر و خاطره شخصی کاربر محترمی که از ارائه نامش صرف نظر کرده، به طور کامل منعکس می‌شود: «اشک شوق استاد ممتحن و آن نمره‌ی باورنکردنی؛ تابستان سال ۱۳۹۰ بود تازه پایه نهم رو در حوزه علمیه .. تمام کرده بودم. از قم برای امتحانات شفاهی استاد فرستاده بودند. بنده هم طبق معمول رفتم اسم نوشتم و بعدازتعیین محدوده امتحان دادم. هنگام امتحان مکاسب و کفایه استاد ممتحن () از اینکه جوابهایم دقیقا مطابق میل و خواسته ایشان بود (چون خوب درس خونده بودم و کتابها رو در حد تدریس بلد بودم) بدجوری سر ذوق اومده بودند و استاد همراه ایشان هم با مشاهده آمادگی علمی بنده اصلا چیزی نپرسیدند در آخر کار هم هنگامی که به سوالی از مکاسب پاسخ عالی دادم یکی از اساتید ممتحن از شادی اشک شوق ریختند و با سلام و صلوات و تشویق و تعریف و تمجید و معرفی بنده بعنوان الگوی درسی برای طلبه‌های تازه وارد، بنده رو به خارج از اتاق بدرقه کردند.

هنگامی که برای اطلاع از نمره هایم به مسئول هماهنگی امتحان مراجعه کردم درکمال حیرت و ناباوری با نمرات ۱۵ و ۱۳ و نیم مواجه شدم و هنوز که ده سال از این اتفاق گذشته است نتوانسته ام این رفتار‌های استاد ممتحن را با نمراتی که به بنده داده بودند هضم کنم و بقدری این رفتار باعث دلسردی و ناراحتی و ناامیدی بنده شد که قید ادامه تحصیل در درس خارج و سطح ۳ و ۴ حوزه را زدم و علی رغم زحماتی که برای تحصیل دروس و علوم حوزوی متحمل شده بودم و با وجود علاقه بسیار شدیدی که به تحصیل علوم اسلامی حداقل تا مقطع اجتهاد داشتم، برای ادامه تحصیل به دانشگاه رفتم و مقطع ارشد و دکتری را طی کردم و این گونه رفتار‌ها عملا بنده رو از حوزه فراری داد. این رفتار‌ها بنده را که شبانه روز عمرم رو وقف تحصیل علوم حوزوی و اسلامی کرده بودم و ده پایه را در شش سال به پایان رسانده بودم و به اذعان صغیر و کبیر حوزه استعداد اجتهاد و بالاتر را هم داشتم، اینگونه از حوزه فراری داد؛ حال سوال من از متولیان امر این است که اینگونه رفتار‌ها و این امتحانات دیمی و بدون نظارت و ذوقی و سلیقه‌ای و به دور از عدل و انصاف و ادب و اخلاق با طلاب دیگر چه میکند و آن‌ها را به چه روز و روزگاری می‌اندازد؟»

این پیام بدون تصرف و حتی اصلاح غلط‌های املایی نقل شده تا همه ابعاد مد نظر کاربر را از زبان خودش منتقل کند؛ کاربری دیگر از مبلغان در نظر ارسالی خود ادعا کرده ممتحن امتحان شفاهی فقط به دلیل طرح هجرتی بودن وی، او را رد کرده در حالی که معدل هر ساله او بالای ۱۹ بوده است و همین امر سبب شده که حتی به اخذ مدرک خود نیز اقدام نکند؛ در پیامی دیگر طلبه‌ای از معطلی ۵ ساله خود پشت در امتحان شفاهی گلایه کرده و در پیامی دیگر از طلاب در حال تحصیل در سطح سه آمده به دلیل برخورد بد در امتحان شفاهی پایه سوم از شرکت در آزمون شفاهی پایه ششم، هشتم و دهم امتناع کرده است.

استرس آزمون شفاهی هم در پیام‌های طلاب به طور فراوان یا شده بود؛ خبرگزاری رسا آمادگی این را دارد نشست‌هایی «صریح و صمیمی» میان طلاب و مسؤولین آموزشی حوزه برای انعکاس مستقیم دغدغه‌های طرفین در خصوص آزمون شفاهی برگزار کند تا طرفین به درک مشترک و برنامه‌ای اقناع کننده در این خصوص برسند؛ هم طلاب دغدغه موفقیت خود را دارند و هم سیاست گذاران توقع دارند سیستم آموزشی خروجی موفقی را تحویل دهد از این رو هیچ فرد منصفی توقعی امتحانات کارکرد خود را از دست بدهند، اما با هم فکری می‌توان کارکرد آزمون‌ها را افزایش داد.

طلاب عزیز می توانند نظرات، پیشنهادات و خاطرات خود را پیرامون امتحانات شفاهی در ذیل این خبر برای ما ارسال کنند.