جلسه دفاعیه پایان‌نامه سطح 3 مدرسه شمس الشموس برگزار شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، جسله دفاعیه پایان نامه سطح 3 حوزه علمیه قم با عنوان « ماهیت،مصادیق و نسبت حکم اولی و ثانوی» سه شنبه 19 بهمن در مؤسسه فقه الرضا علیه السلام برگزار شد.

حجت الاسلام محمد حسین رجبی از طلاب مدرسه فقهی شمس الشموس علیه السلام پس از تصویب موضوع این پایان نامه در تابستان امسال، تحقیقات خود را با راهنمایی استاد  حجت الاسلام و المسلمین غائبی، آغاز و طرحنامه خود را ارائه کرد.

جلسه پیش دفاع این پایان نامه در تاریخ ۲۹ دی۱۴۰۰ در مرکز پژوهشی فقه الرضا علیه السلام برگزار گردید. داور این جلسه حجت الاسلام و المسلمین محققیان بود و این پیش دفاع توانست نمره 18 را برای این تحقیق اصولی به ارمعان بیاورد.

همچنین جلسه رسمی دفاعیه در تاریخ 19 بهمن 1400 برگزار شد که نهایتاً پس از استماع دفاعیات نویسنده، نمره 19 برای این پایان نامه منظور گردید.

مفهوم شناسی، اقسام حکم و پیشینه تاریخی حکم اولی و ثانوی، ماهیت حکم اولی و ثانوی، مصادیق آن و نسبت بین حکم اولی و ثانوی از فصول این پایان نامه هستند.

در مقدمه این پژوهش حوزوی آمده است: « آنچه از جانب شارع صادر می‌شود را حکم شرعی گویند. مثال: خدای متعال، صلِّ را صادر کرده، این صلّ، امر است؛ امّا وجوبی که از این صلّ برداشت می‌شود را حکم گویند. لذا حکم، نتیجه امر و نهی شارع (وجوب و حرمت) است. چیزی که یک مجتهد و یا مکلّف نیز در پی آن است؛ یافتن همین احکام الهی است و همه این بحث‌ها و مقدمه‎ها و تلاش‎ها برای دریافت و کشف حکم شارع است.

مکلّف در مقام عمل به احکام الهی در دو حالت قرار می‌گیرد؛ چون شرایط همیشه عادی نیستند تا احکام الهی قابل اجرا باشند. اوّل اینکه در شرایط عادی و بدون وقوع اتفاق خاصی، باید احکام الهی را عمل کند و دیگر آنکه، امکان انجام حکم اوّلی را ندارد یعنی شرایطی برای او پیش آمده که نمی‌تواند حکم اوّلی را اجرا کند که طبعاً وظیفه او، عمل به حکم ثانوی می‌شود.

این شرایط خاص می‌تواند از قبیل اضطرار، اجبار و غیره باشد. شناخت ماهیّت حکم اوّلی و ثانوی می‌تواند به مکلّف کمک کند تا به انجام وظیفه خود، به جا و درست اقدام کند و متوجّه شود که هر دوی احکام اوّلی و ثانوی از جانب شارع مقدّس است و در انجام احکام ثانوی نیز خدای متعال اطاعت می‌شود.

بیان امثله و مصادیق قطعی و شرعی نیز می‌تواند در تشخیص وظیفه مکلّف بسیار مؤثر باشد زیرا به سبب این، مکلّف با بسیاری از موارد آشنا می‌شود که احتمال وقوع آن برای خود او نیز محتمل است، همچنین مجتهد و مکلّف می‌‌توانند معیارهایی را به دست آوردند که وظیفه خود را در شرایط مختلف بشناسند. البته با توجّه به جایگاهی که مجتهد و مکلّف دارند، هر کدام وظیفه‌ای مشخص دارند. در نهایت اینکه با توجه به الهی بودن هر دو حکم اوّلی و ثانوی، رابطه و نسبت آنها چیست تا اینکه آثار علمی بر آن دو مترتّب شود.