با کدام بودجه چاپ و تدریس شد!

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، بشریت در طول عمر خود نشان داده است نمی تواند خنثی و بی طرف باشد چرا بی طرفی یعنی مرگ یک انسان متحرک و این یک عینیت ثابت در طول اعصار است که به خصوص در جامعه تاریخنگاری شاهد هستیم برای مثال ابن هشام براساس میل و علایق سیاسی و اعتقادی خود بخش مهمی از کتاب تاریخی ابن اسحاق را تلخیص می کند و آنچه که خوشایند خود و حاکم زمان بوده را به جامعه تحویل داده و البته حیرت و تحیری را برای آیندگان به جا گذاشته است.

قصه منحصر به ابن هشام، طبری ها و گذشتگان نیست بلکه در قرن حاضر نیز تاریخ نگارانی زندگی می کنند که به هر دلیلی نه تنها تاریخ را به دلخواه خود روایت می کنند بلکه آن را با تحریف حقایق به جوانان امروز می خورانند.

بدون شک عنوان کتاب تاریخ اسلام برای علاقمندان به این رشته بسیار تکراری و خواندنی است اما این بار از تاریخ اسلامی سخن می گوییم که در جهان تشیع در قم و در انتشاراتی با گرایش حوزی- دانشگاهی به چاپ رسیده که مملو از خرافات و مطالب بی پایه و اساس است.

آری کتاب تاریخ اسلام این بار توسط رمضان محمدی و جمعی از مولفان تالیف، و انتشارات حوزه و دانشگاه به چاپ رساند، کتابی که توسط اساتید خبره تاریخ اسلام به بوته نقد گذاشته شد و نقدهای جدی بر آن وارد گشت اما از آنجایی که رسانه می تواند هرگونه که دلخواهش است وقایع را منتشر کند در این موضوع نیز به جای تنبیه به تشویق و تعریف از کتاب پرداخته است به گونه ای که خواننده از همه جا بی خبر فکر می کند با کتابی روبه رو است که تنها چند مشکل در چاپ اول وجود داشته و در چاپ دوم برطرف شده و یا اینکه تنها مشکلات ساختاری در چاپ کتاب و عدد گذاری ها است که بایستی برطرف می کردند و نویسنده و انتشارات تمام تلاش خود را در این راستا انجام خواهند داد.

چندی پیش در جریان جلسه نقد این کتاب نقدهای جدی از سوی اساتید تاریخ اسلام بر کتاب وارد شد، اما انعکاس خبری درست و صحیحی پیدا نکرده و با تحریف توسط برخی از رسانه ها منتشر شده است از همین رو خبرگزاری رسا با توجه به رسالت خود مبنی بر انتشار اطلاعات صحیح اخبار گزارشی از جلسه نقد بر این کتاب ارائه می دهد.

در این جلسه نقد آیت الله قزوینی و محرمی به نقد کتاب پرداختند و حج الاسلام عبدالمحمدی و منتظری مقدم داور این جلسه  نقد و کرسی آزاد اندیشی بودند.

با توجه به مباحث مطرح شده مختصری از بیانات اساتید ناقد حاضر در جلسه ارائه می شود.

آیت الله حسینی قزوینی با اشاره به مطالب چاپ اول و دوم کتاب گفت: در چاپ اول مطالبی را عزیزان در رابطه با صدیقه طاهره (س) داشتند که در حقیقت باور کردنش که چنین تعابیری در حوزه، آن هم در کتاب درسی مطرح شود، سخت و غم بار بود.

وی با تاکیر بر اینکه در چاپ قبلی صفحه دویست و شصت و هفت در رابطه با حضرت صدیقه طاهره مطالبی مطرح شده تا به این جایی که پیامبر اکرم (ص) در هنگام ازدواج فاطمه با توجه به ناداری مالی امام علی علیه السلام از ویژگی ها و امتیازات دیگر وی همچون پیشگامی در اسلام، دانش، علم، بردباری برای فاطمه سخن گفته است، ابراز کرد: عزیزان به کتاب معجم کبیر طبرانی جلد اول صفحه نود و چهار و تاریخ بغداد، تاریخ دمشق، پاورقی داده اند که البته در چاپ جدید بزرگواران این بخش را به طور کلی حذف کردند، در جلد دوم تاریخ ائمه چند سطری خیلی به اختصار در رابطه با حضرت زهرا (س) مطالبی آوردند، من وقتی معجم کبیر طبرانی که عزیزان دارند ملاحظه می کنند دیدم الحق بینی و بین ربی قلبم به درد آمد، اگر استادی این متن را تدریس کند و طلبه ای مصدر را نگاه کند، این تعبیر تعبیری نیست که برای شیعه قابل تحمل باشد. که فاطمه زهرا از ازدواج با علی ناراحت باشد و عرض کند «زوجتنی عیمش» عیمش یعنی کسی که چشمش بیمار است، آبله دارد و آب می ریزد، «عظیم البطن» دارای شکم گنده هست.

وی افزود: اگر این را یک دختر شیعه ملاحظه کند که دختر رسول الله دنبال یک همسر خوش تیپ، ثروتمند می گردد به خود می گوید چرا ما از این روش استفاده نکنیم، اضافه بر این که روایتی که انتخاب شده است آن هایی که در رجال تسلط دارند می دانند که در سندش اسحاق بن ابراهیم طبری است و آقایان تعبیر به عنوان کذاب می شود، راوی دیگر او رکیع بن جراح است دیگر ضعفش و انحرافش از امیرالمومنین این که اهل شراب به قول بعضی ها فساد اخلاقی داشت، دنبال نبیذ امرد و غیرامرد می گشت، افزون بر این که این روایت از نظر سند تقریباً مخدوش است و اگر در کتاب درسی بخواهیم آدرس بدهیم باید این مسائل را قطعاً مورد لحاظ قرار بدهیم.

بین این همه روایات چرا استناد به روایت ضعیف!

این استاد تاریخ اسلام با اشاره به ضعف سند روایت و اشکالات موجود در کتاب ادامه داد: اگر بنا بود از معجم طبرانی آدرس دهند، معجم طبرانی آیات دیگری هم دارد که در جلد دهم، صفحه صد و نود و دو تعبیر این است که رسول اکرم می فرماید ان الله امرنی ان ازوج فاطمه من علی و رضی الله عنه که هیثمی در مجمع الزوائد این روایت را می آورد و تعبیر می کند رواه الطبرانی و رجاله ثقات، اگر بناست از طبرانی روایت نقل کنیم چرا از روایات صحیحش نقل نکنیم.

آیت الله حسینی قزوینی با بیان نکاتی در رابطه با ازدواج حضرت امیر المومنین (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) عنوان کرد: در جلد یازده معجم طبرانی تعبیری دارد که همین تعبیری که آقایان در متن آوردند، زوجتنی من رجل فقیر لیس له شیء‌ از حضرت رسول اکرم بحث نبوت خویش و امامت حضرت امیر را مطرح می کند و نکته مهم و اساسی این است که این چنین در قرب از صدیقه طاهره عصمت فاطمه زهرا را زیر سوال می برد که و ما کان لمومن و لا مومنه اذا قضی الله و رسوله امراً ان یقول لکم فیه، عصمت رسول اکرم را زیر سوال می برد، بدون رضایت دخترش او را به ازدواج علی در می آورد.

وی افزود: مهمتر از همه کسی که با تاریخ اسلام آشنایی و شمه تاریخی داشته باشد می داند قضیه صدیقه طاهره همانطور که این عزیزان  هم در متن اشاره کردند، خواستگاران زیادی داشته که البته خواستگاران زیاد فقط منحصر به خلیفه اول و دوم هست که وقتی می آیند از حضرت زهرا خواستگاری می کنند رسول اکرم دست رد بر سینه این ها می زند که طبقات ابن سعد در جلد هشت مفصل این قضیه را مطرح می کند و بالغه ردک یا عمر، ردک یا ابابکر، عایشه را واسطه قرار می دهند، رسول اکرم قبول نمی کند، حفصه را واسطه قرار می دهند قبول نمی کند و صدیقه طاهره را به عقد امیر المومنین در می آورد و لذا مشخص است بنی امیه ساکت نمی نشینند در برابر این برخورد رسول اکرم با شیخین و دختران او قطعاً به فکر ساختن یک احادیثی هستند از مقام امیر المومنین از منزلت صدیقه طاهره از شأن رسول اکرم صلی الله علیه و آله بکاهند.

کتاب درسی با سند ضعیف! با ذهن دانشجویی که شاید یک بار در طول عمرش تاریخ اسلام می خواند چه می کنید

وی با بیان این نکته که اگر بنا است کتاب درسی برای حوزه علمیه و دانشگاه بنویسیم باید با سند صحیح و معتبر باشد، تصریح کرد: قضیه ازدواج صدیقه طاهره با سندهای معتبر هم در کتب اهل سنت و هم در کتب شیعه عیون اخبار الرضا است و آن تعابیر عظیم من بطن و فقر مالی هیچ کدام مطرح نکردند.

گفتنی است که این نقد های علمی تا به اینجا نه تنها استقبال نشد بلکه با واکنش اینچنین مواجه شد که فرمایشات استاد جز این که وقت جلسه را گرفت بار علمی نداشت چرا که مباحث مرتبط با چاپ اول می باشد و در چاپ دوم اصلاح شده است که حجت الاسلام حسینی قزوین نیز پاسخ داد: متاسفانه اشکالات در چاپ جدید نیز موجود می باشد و شما در این نسخه مشاهده می کنید و یا اینکه در رابطه با آیه یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک چه می گویید که در کتاب آن را بگونه ای دیگر جلوه می دهید و بر خلاف اعتقادات شیعه بیان می کنید اگر توانستید در کتب شیعه در کتب سنی مستشرقین یک نفر پیدا کنید، بگوید آیه ابلاغ در عرفه نازل شده باشد، آیا این انحراف افکار نیست؟

تقطیع روایت یا روایت جدید

آیت الله قزوینی نقد جدی نیز بر نقل حدیث ثقلین در این کتاب داشت و اظهار کرد: لطفاً در رابطه با این حدیث معتبر و مشهور در بین مسلمانان توضیح بفرمایید که چرا اینگونه تحریف آمیز نقل کرده اید که پیامبر فرموده باشند چیزی در میان شما گذاشتم که اگر بر آن تمسک کنید هرگز گمراه نخواهید شد و آن کتاب خداوند تبارک و تعالی است، عترت را کجا جا گذاشته اید.

در ادامه حجت الاسلام محرمی استاد و نویسنده تاریخ تشیع اشکالاتی از جمله در مورد همسران ائمه به این کتاب وارد کردند و چندین صفحه مطالب یاداشت شده در اختیار مولف اثر قرار دادند تا که شاید در آینده به اصلاح آن برآیند و گفت: جای متشابهات در کتاب مختص به تدریس نیست.

وی افزود: دوستان نویسنده انسان های فاضلی هستند که متأسفانه رعایت نگارش جمعی را انجام نداده اند و لذا چنین اشکالات شکلی را به خود گرفته است.

لازم به ذکر است در پایان داوران این جلسه برخلاف ناقدین که معتقد بودند اشکالات اساسی به کتاب وارد می باشد و اصولاً اساس اعتقادات شیعه و حتی در برخی موارد اعتقادات سایر مسلمانان را زیر سوال برده است، نقدها را اشکالاتی بسیار بسیار جزئی برشمردند که مولف سعی کند در چاپ های آینده در صدد اصلاح آن برآیند.

گفتنی است فایل صوتی جلسات نزد خبرگزاری رسا محفوظ می باشد و خبرگزاری رسا این آمادگی را دارد تا نقد دیگر اساتید رشته تاریخ اسلام را در این زمینه منتشر کند.