مرجع واحد جهان تشیع

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، چند سال پس از رحلت آیت الله عبدالکریم حائری، زعیم حوزه مقدسه قم، بنابر درخواست سه خلف صالح ایشان یعنی آیات عظام حجت کوه کمره‌ای، صدر و خوانساری، آیت الله سید حسین طباطبایی بروجردی، کفیل حوزه علمیه قم گردید. آن زمان ایشان به زادگاهش، یعنی بروجرد بازگشته بود و از آنجایی که زندگی پربار آیت الله طباطبائی بروجردی در این مقال نمی‌گنجد، صرفا به خلاصه‌ای از فعالیت‌ و جایگاه علمی و امتدادهای اجتماعی ایشان بسنده می کنیم.

ایشان از هفت سالگی تحصیل حوزوی خود را آغاز نموده و محضر اساتید متعددی را درک کرده است. در اصفهان و در ابتدا از محضر حاج سید محمدباقر درچه‏‌ای، میرزا ابوالمعالی کلباسی و سید محمدتقی مدرس استفاده نمود و سپس درس فلسفه را نزد جهانگیرخان قشقایی و آخوند خراسانی فرا گرفت. در نجف، بیشترین استفاده را از محضر آخوند خراسانی کسب نمود و همچنین در درس سید کاظم یزدی و شریعت اصفهانی نیز حضور می یافت.

ایشان همگام با سیر حوزه‌های علمیه، پس از رسیدن به درجه اجتهاد، از جانب بزرگان زمان خود اجازه اجتهاد دریافت کرد؛ برخی از بزرگانی که به سید حسین اجازه اجتهاد دادند، آخوند خراسانی، شیخ الشریعه اصفهانی و سید ابوالقاسم دهکردی بودند. همچنین سید حسین طباطبایی اجازه نامه روایی خود را از آیات آخوند خراسانی، شیخ الشریعه اصفهانی، شیخ محمد تقی اصفهانی معروف به آقا نجفی اصفهانی، سید ابوالقاسم دهکردی اصفهانی، آقابزرگ تهرانی و علم الهدی ملایری دریافت کرد.

تصویری از تشییع آیت الله بروجردی

مرجع مورد تأیید

شیوه انتشار رساله و پذیرش مقلد آیت الله بروجردی از جمله مسائلی است که امروزه و برای مجتهدین جدید، بسیار می‌تواند راهگشا باشد. اگر چه بسیاری از مردم و عده‌ای از بزرگان در مدتی که آیت الله بروجردی در بروجرد بود، او را به عنوان مرجع تقلید خویش برگزیده بودند اما دوره نخست مرجعیت ایشان به طور رسمی، پس از انتشار رساله عملیه آغاز شد. انتشار رسمی رساله، پس از اقبال مردم، اجازات متعدد آیات عظام و جایگاه اثبات شده ایشان صورت گرفت.

همچنین گفتنی است که مقام علمی و عملی سید حسین، به جهت تالیف کتب متعدده، نوشتن تقاریر دروس آخوند خراسانی و شرح بر کتب معتبره و همچنین داشتن کرسی تدریس در مجامع علمی نجف و جهان اثبات شده بود. یک سال پس از اقامت آیت الله بروجردی در قم و پس از ارتحال آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی، اکثر مقلدان ایشان به آیت الله بروجردی رجوع کردند. ایشان همچنین بعد از رحلت آیت الله سید حسین طباطبائی قمی، مورد اقبال مقلدین این مرجع قرار گرفت و مرجع واحد جهان تشیع گردید.

ایشان همچون علمای سلف در علوم اسلامی دارای جامعیت بود. علاوه بر این، به تتبع و جستجو در اقوال پیشینیان و نظریات قدما در فقه (شیعه و سنی) می پرداخت. او در علم رجال، روشی منحصر به فرد و ابتکاری داشت. سندهای احادیث کتب کافی، تهذیب، استبصار و... را از متون آنها جدا کرده و با دقت مطالعه می‌ نمود و این کار در نتیجه علاوه بر استفاده شخصی، دستاوردهای ارزشمندی نصیب محققان می‌کرد. از این رو کسی در جامعیت علمی و صحیح بودن مبانی اندیشه‌ایشان تردیدی نداشت.

مربی تربیت شده

با نگاهی به شاگردان آیت الله طباطبائی بروجردی، می‌‎توان دریافت که این مرد بزرگ، آینده حوزه‌های علمیه را بنا کرد. از شاگردان ایشان می توان به آیات عظام سید روح الله موسوی خمینی، سید محمد رضا گلپایگانی، سید رضا بهاءالدینی، مرتضی مطهری، سید محمد حسینی بهشتی، سید علی خامنه‌ای، سید علی حسینی سیستانی، علی صافی گلپایگانی، لطف الله صافی گلپایگانی، محمد فاضل لنکرانی، ناصر مکارم، علوی گرگانی و.. اشاره کرد. شایان توجه است که این بزرگان همه در نزد یک نفر تربیت شده اند و این نتیجه، نشان از صحیح بودن اندیشه‌ها و روش آیت الله بروجردی است.

در دوران زعامت آیت الله طباطبائی بروجردی، حوزه علمیه قم گسترش یافته و تعداد طلاب افزایشی چشمگیر داشت. آیت الله سید حسین طباطبائی بروجردی به تقریب مذاهب اسلامی توجهی خاص و ویژه داشت و در این راستا، نماینده‌ای برای عضویت در دارالتقریب به مصر فرستاد. فتوای معروف محمود شلتوت برای به رسمیت شناخته شدن فقه شیعه نزد جامعه جهانی اسلامی، نتیجه فعالیت‌های وحدت محور و تقریبی ایشان می باشد. البته باید توجه داشت ایشان با این کار قصد دفاع و انتشار مفاهیم والای شیعه را داشت و اینگونه نبود که برخی خیال می‌کنند می‌خواست مکتب تشیع را به مبانی فکری عقلای جهان! نزدیک کند.

اعزام مبلغ به مناطق مختلف ایران و خارج کشور، ایجاد مراکز بزرگ علمی و مذهبی، ساخت مساجد و مدارس در ایران و کشورهای مختلف، درخواست برای گنجاندن درس تعلیمات دینی در دوره ابتدایی مدارس ایران، مخالفت با تغییر رسم الخط فارسی و دین رسمی کشور و ... از مهم‌ترین اقدامات دینی، سیاسی و اجتماعی ایشان بوده است. البته نوع مبارزات ایشان با پهلوی نیز بسیار دقیق و به جا بوده و این خلاف صواب است اگر کسی فکر کند ایشان حکومت وقت را تأیید می‌کرده است.