اهمیت گذشت، مدارا و پرهیز از تجملگرایی در خانواده

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، خانواده هسته‌ی مرکزی اجتماع است و نخستین اجتماعی است که شخص در آن گام می‌نهد و آداب زندگی، اصول و رسوم اجتماعی ، تعاون و از خودگذشتگی را فرا می‌گیرد.

یکی از اساسی‌ترین راه‌های استقرار و استمرار ارزش‌های اخلاقی و دینی در جامعه، تقویت و تحکیم نهاد خانواده است. ابتدای ازدواج، سرآغاز دادادگی و مهرورزی بین زوجین است و معمولاً شیرین‌ترین روزهای زندگی، پس از زمان عقد آغاز می‌شود. این رابطه شیرین نیازمند رسیدگی و مراقبت است تا به درازای عمر، شیرینی و گرمی خود را حفظ کند؛ در غیر این صورت، به مرور زمان و یا با بی‌تدبیری و خودخواهی یکی از همسران یا هر دو، پایه‌ی این بنای نوساخته اندک اندک سست شده، ناگهان فرو می‌ریزد.

با توجه به ویژگی‌های گسترده و اهمیت خاص خانواده، در صورتی که اختلافات و مشاجرات به اوج خود رسید، باید برای حل آن و بازگرداندن دوباره آرامش به این کانون بسیار مهم، تدابیری اندیشید؛ نه این‌که با عجله و شتاب‌زدگی گزینه جدایی و طلاق مطرح شود. در این نوشتار نیز تلاش داریم تا به اختصار، به راهکارهایی برای فرار از سقوط و آشفتگی نظام خانواده اشاره نماییم.

صبر و گذشت، راهکار تداوم‌بخش زندگی زناشویی
یکی از محورهای اصلی و ارکان تداوم زندگی زناشویی، گذشت و صبر در این پیوند مقدس است که باید عمیقاً مورد توجه قرار گیرد. اگر پایه و اساس بر گذشت و تحمل استوار باشد مسلماً از بروز بسیاری از مشکلات خواهد کاست. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌واله بهترین خصلت‌های اخلاقی را در کلامی برمی‌شمرد و می‌فرماید: «أَلَا أُخْبِرُكُمْ‏ بِخَيْرِ خَلَائِقِ‏ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ الْعَفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَكَ وَ تَصِلُ مَنْ قَطَعَكَ وَ الْإِحْسَانُ إِلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَيْكَ وَ إِعْطَاءُ مَنْ حَرَمَكَ؛[1] آيا به شما خبر ندهم از بهترين شيوه در دنيا و آخرت‌؟ گذشت از هر كس كه به تو ستم كرده، پيوست كنى با هر كه از تو بريده و احسان به هر كه به تو بدى كرده و بخشش به هر كه تو را دريغ داشته.»

و نیز فرموده است:« به خدایی که جان من در قبضه اوست، سه چیز است اگر از من قسم خواهند بر آن‌ها قسم می‌خورم که یکی از آنان این است: «هیچ کس از ظلمی که به او شده، برای خدا عفو نمی‌کند مگر این‌که خدا عزت او را در قیامت زیاد می‌فرماید.»[2]

در آیاتی از قرآن کریم نیز خداوند متعال می‌فرماید: «خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ؛[3](به‌هرحال) با آنها مدارا کن و عذرشان را بپذیر و به نیکی‌ها دعوت نما و از جاهلان روی بگردان (و با آنان ستیزه مکن)! ونیز فرموده است: «وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ؛[4] آنها باید عفو کنند و چشم بپوشند؛ آیا دوست نمی‌دارید خداوند شما را ببخشد؟!» و نیز فرموده است: «وَأَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ وَلَا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ؛[5] و گذشت کردن شما به پرهیزکاری نزدیکتر است و گذشت و نیکوکاری را در میان خود فراموش نکنید.»

نرمش و انعطاف برطرف‌کننده مشکلات و نابسامانی‌ها
بعضی از افراد، محکوم خواسته‌های خود هستند! چندان فکر نمی‌کنند و تصمیمات‌شان مبتنی بر دلایل منطقی نیست، بلکه فقط امر می‌کنند و دستور می‌دهند و از حرف خود بر نمی‌گردند؛ هیچ گونه نرمش و انعطافی در رفتارشان به چشم نمی‌خورد و حاضرند اطرافیان خود را شکنجه دهند تا خواسته‌های خودشان تحقق یابد. این دسته از افراد به خاطر نداشتن صبر و گذشت در زندگی، دچار مشکلاتی خواهند شد.

گذشت در زندگی مشترک زناشویی باعث می‌شود بسیاری از کینه‌ها، حسادت‌ها و کدورت‌ها از بین برود و مشکلات و نابسامانی‌ها مرتفع گردد به گونه‌ای که انسان از زندگی مشترک لذت ببرد و احساس آرامش پیدا کند؛ بالعکس، اگر بخواهد به دنبال به کرسی نشاندن حرف خود باشد زندگی برایش تلخ می‌شود و همیشه با همسرش درگیری لفظی دارد و سرانجام این گونه زندگی‌ها چیزی جز جدایی نیست.

پرهیز از تجمل گرایی راهکار سقوط نظام خانواده
یکی دیگر از راهکارهایی که به تداوم و استحکام نظام خانواده کمک می‌کند پرهیز از تجمل‌گرایی است. برخی زنان بر اثر جهالت و نقص تربیت خود، ازدواج را به عنوان وسیله‌ای برای رسیدن به انواع تجملات و لذایذ می‌پندارند. مسلماً شیفتگی زن به تجملات و دلبستگی او به چشم و هم‌چشمی‌ها، زندگی را برای مرد بسیار سخت و طاقت‌فرسا می‌کند تا جایی که ممکن است کاسه‌ی صبر او لبریز شود و دست به کارهای خطرناکی بزند. تجمل‌پرستی، نوعی جنون است که وقتی در فردی بروز پیدا کند درمانش به این آسانی نیست.

تردیدی نیست که هوسبازی و تجمل‌پرستی و مصارف بیهوده‌ی زن در اغلب موارد، مرد را از پا در می‌آورد و پیامد آن، ازدست‌دادن شوهر و آشفتگی نظام خانوادگی می‌باشد.

اگر بانوان بخواهند به مسائل تجملی و زرق و برق‌های بیش از حد توجه کنند و با چشم و هم‌چشمی‌ها از یکدیگر سبقت بگیرند علاوه بر این که همسران آنان، دچار مشکلات روحی و روانی می‌شوند، نظام خانواده از هم فرو می‌پاشد و زندگی شیرین آنان تلخ می‌شود و پیوسته در نزاع و درگیری به سر می‌برند؛ آن هم بر سر مسائلی که اصلاً نقشی در روند شکوفایی زندگی ندارد.

از امام علی علیه‌السلام نقل شده است كه فرمود: «أَنْعَمُ اَلنَّاسِ عَيْشاً مَنْ مَنَحَهُ اَللَّهُ تَعَالَى اَلْقَنَاعَةَ وَ أَصْلَحَ لَهُ زَوْجَهُ؛[6] خوش‌ترین زندگی را كسی دارد، كه خداوند سبحان قناعت را ارزانیش دارد و همسرش را برای او شایسته گرداند.»

از این‌رو، بلند پروازی‌های بی‌مورد و بی‌جهت مخصوصاً در اوایل زندگی مشترک، خانواده را دچار تنش، اضطراب، پریشانی، نزاع و درگیری‌های لفظی، بحث‌های طولانی و ادامه‌دار و... می‌نماید و اعضای خانواده به جای لذت بردن از زندگی، همیشه کامشان تلخ خواهد بود.

پی‌نوشت
[1]. الکافي، ج2، ص107.
[2]. کنزالعمال، ج6، ص 574.
[3]. سوره اعراف: آیه 199.
[4]. سوره نور: آیه 22.
[5]. سوره بقره: آیه 237.
[6]. غرر الحکم، ج1، ص212.

نویسنده: عبدالحمید فاطمی تبار