امام جماعت چه پیر و چه جوان باید رفیق جوانان شود

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از خبرنگار حوزه مسجد و هیأت خبرگزاری فارس، مساجد کشور این روزها حال و اوضاع خوبی ندارد و موجب شده تا دغدغه‌مندان و دلسوزان دین و انقلاب زبان به گلایه باز کنند که چرا این بستر و ظرفیت اثرگذار جامعه منفعل شده و از حرکت ایستاده است؟

علل متعددی بر وقوع این مشکل مترتب است؛ مانند نبود یک نهاد مدیریتی مستقل که امور مسجد را سامان دهد و یا برخی، امامان جماعت کم‌حوصله مساجد را مقصر می‌دانند. با حجت‌الاسلام محمود ابوالقاسمی سخنران مذهبی و امام جماعت مسجد زینبیه تهران در این خصوص به گفت‌وگو نشستیم.

امام جماعت باید در مسجد محترم شمرده شود

این روزها شاهد انتقادات بسیاری از وضعیت و عملکرد مساجد هستیم و پیکان انتقادات هم به سمت امامان جماعت است. امام جماعت به عنوان مدیر طبیعی مسجد دارای چه موانع و فرصت‌هایی است؟

مسجد خود به خود، محل تردد عموم مردم با سلایق مختلف، ایده‌ها، تفکرات متفاوت است. طبیعتاً مردم در مسجد، موقعیت و فضای کار در قالب هیأت امنا، کانون‌های فرهنگی و بسیج را پیدا می‌کنند. این حضور عموم مردم با سلایق مختلف، کار مدیر مسجد را سخت می‌کند؛ زیرا باید به سلایق آنان، سمت و سو و سامان دهد و در عین حال مراقبت کند که این سلایق با یکدیگر در تضارب نباشند و هم‌افزایی داشته باشند تا به یک هدف واحد برسند. این همسویی و هماهنگی سلایق، کار سختی است.

کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد و نهادهای مشابه و بسیج، در مساجد فعال هستند؛ اما ممکن است این ارکان با امام جماعت گاهی دچار اصطکاک شوند. مسئولان بالادستی این نهادها همواره دستور و رویکرد دارند که با هماهنگی امام جماعت کار کنند، اما گاهی شاهدیم که این نهاد با امام جماعت ناهماهنگ عمل می‌کنند.

اگر نظر امام جماعت در هر صورتی همچون گذشته محترم شمرده شود و دیگر ارگان‌ها با رعایت حدود با او برخورد کنند و حرفش فصل‌الخطاب باشد و همه گوش دهند، زیرا او مدیر نهایی مسجد براساس بیانات مقام معظم رهبری است، در این صورت می‌توانند عملکرد بهتری داشته باشند، اما متاسفانه اینگونه نیست. اگر اختلاف نظری میان این ارکان‌ وجود داشته باشد، مانع رسیدن مسجد به اهداف خود می‌شود. 

امام جماعت چه پیر چه جوان باید رفیق جوانان شود

امام جماعت مسن باشد یا جوان تاثیری در حضور قشر جوان و نوجوان دارد؟

همواره امام جماعت برای همراهی، همکاری و توسعه حضور جوانان باید دو زیرساخت همدلی و همفکری با آنان را پیش بگیرد. اگر می‌خواهیم برنامه‌ای برای حضور جوانان در مسجد داشته باشیم که با ما همراه نیستند، ابتدا باید با همدلی آن را همراه کنیم و در این مسیر با آنان همفکری داشته باشیم. امام جماعت باید رفیق جوانان باشد و رابطه عاطفی داشته باشد.

بعد از ایجاد این همدلی باید سراغ همفکری رفت؛ یعنی مخاطب از اندیشه ما مطلع شود و ما نیز از اندیشه او اطلاع پیدا کنیم. برای این امر گفت‌وگو و مکالمه میان امام جماعت و جوانان نباید یکطرفه باشد، بلکه او نیز باید حرف‌های جوانان را بشنود تا فکرهای آنان مطابق هم شود.

اقشار مختلفی با سلایق مختلف در مسجد حضور پیدا می‌کنند که نمی‌توان پاسخگوی همه آن‌ها بود، اما می‌توان با گفت‌وگو، همدلی و همفکری میزانی به نام قرآن و اهل بیت(ع) برای آن ایجاد کنیم تا همه روی آن تطبیق نظر پیدا کنند. امام جماعت باید خود را با قرآن و روایات تطبیق دهد و جوانان و عموم مردم نیز باید به همین تطبیق برسند. این امر موجب هم‌افزایی توان امام جماعت با جوانان می‌شود تا بتوانند جماعت بیش‌تری را جذب مسجد کنند.

ضعف امام جماعت و ارکان مسجد، آن را نمازخانه می‌کند

تبدیل شدن مساجد به نمازخانه ناشی از چیست؟ چرا دیگر، مساجد کشور همچون گذشته سنگر نیست و تنها در برهه‌هایی کارآیی دارند؟

اگر مسجدی امروز نمازخانه شده است به دلیل نبود همفکری و همدلی و از سوی دیگر وجود خصومت و اختلاف عقیده و نگرش است. این ارتباط خصمانه و وجود تنفر میان افراد دو دسته عامل دارد که درونی و بیرونی است. یکی از عوامل درونی این است که امام جماعت روابط عمومی خوبی ندارد؛ درون‌گراست و در تعاملات اجتماعی توان برقراری ارتباط ندارد. این مشکلات ممکن است در مسئول بسیج، هیأت امنا یا دیگر ارکان مسجد هم وجود داشته باشد که موجب ضعف کلی در مسجد می‌شود.

امام جماعت باید خلق و خویی دلنشین و جذاب، برون‌گرا و خلاق داشته باشد و با یک انرژی مثبت وارد شود؛ زیرا او محور وحدت مسجد است. گاهی برخی اقدامات بیرونی امام جماعت و اشتباهات او موجب دوری مردم از مسجد می‌شود و روابط خصمانه ایجاد می‌کند.

هنوز بعد از ۴۰ سال در خصوص تولیت و مدیریت مسجد اختلاف‌نظر داریم

اشکال کار امروز مساجد چیست؟ آیا نبود یک مدیریت واحد که تمام شبکه مساجد کشور را یکپارچه مدیریت کند، علت است؟

امام خمینی(ره) مسجد را سنگر می‌دانست و مقام معظم رهبری نیز مساجد را یکی از زیربناهای اصلی نظام اسلامی می‌داند که مردم باید در آن حضور داشته باشند؛ پس باید برای مسجد برنامه داشت. هنوز بعد از ۴۰ سال درخصوص تولیت و مدیریت مسجد بحث و اختلاف است که این جای نگرانی و تاسف دارد.

در نظامی که برای حضور مردم ارزش قائل است، ایراد بزرگی است که برای پایگاه و جایگاه حضور مردم ارزش و اهمیتی قائل نیست. اگر مردم مشکل اقتصادی دارند، کمک‌رسان آن‌ها مسجد است. اگر سیل و زلزله‌ای رخ دهد، کمک‌رسان آسیب‌دیدگان مساجد هستند. اگر زمانی مانند دفاع مقدس، موضوع دفاع از آب و خاک و ناموس ایرانیان رخ دهد، کمک‌رسان و پشتیبان آن مساجد خواهند بود. پس این ظرفیت بسیار مهمی است که نیازمند پرداخت و توجه است.

نهادهای قانون‌گذار وارد شوند

راه حل خروج از این مشکلات چیست؟

مسجد برای نظام اسلامی ما بسیار کارآمد بوده است. بنابراین باید به آن اهمیت داد. مسجد این روزها برای رفع و رجوع مشکلاتش، فضای بی‌صاحبی دارد. مرکز رسیدگی به امور مساجد در تهران با اینکه تلاش می‌کند، اما سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هیأت‌های مذهبی و ... ناهماهنگ با او پیش می‌روند. در سطح کشور هم که اوضاع بدتر است. این مهم نیازمند ورود سریع و به هنگام نهادهای قانونگذار است.

مجلس شورای اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی باید در این زمینه‌ها تصمیم‌گیری کنند و این موضوع رأس امور کاری آنان باشد زیرا بسیار اهمیت دارد. باید یک فضای مدیریت و راهبری در سطح ملی و متناظر با آن در سطح استانی برای مساجد ایجاد شود تا تمام این نهادهای فعال در مسجد هماهنگ و هم‌افزا شوند.