پدیده سگ‌های خیابانی حاصل کدام تصمیمات اشتباه است؟

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حمله سگ‌های ولگرد به یک کودک دیگر در قم، متاسفانه منجر به جان باختن این کودک 6ساله شد. دو حادثه مشابه در روزهای اخیر، در شهرک دامشهر قم که جان کودک دیگری را گرفت. به‌گفته رئیس مرکز فوریت‌های پزشکی قم «به‌دنبال تماس با اورژانس مبنی‌بر حمله سگ‌های ولگرد به پسربچه ۶ساله بلافاصله کارشناسان فوریت‌های پزشکی به محل حادثه اعزام شدند. این کودک پیش از رسیدن تکنسین‌های اورژانس به صحنه حادثه، به‌دلیل شدت جراحت‌های ناشی از حمله سگ جان خود را از دست داد.» معضل سگ‌های ولگرد و حمله آنها به انسان‌ها اما معضل تازه‌ای نیست.

سالانه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان مورد حمله سگ‌ها قرار می‌گیرند و آمارها می‌گویند اغلب این قربانیان کودکان هستند و این به آن معناست که حمله سگ و مدیریت سگ‌های ولگرد معضلی جهانی است. آنان چهارمین گونه مرگبار در دنیا هستند و در ایران بیش از  چهارمیلیون و 200 هزار سگ وجود دارد. بنابر اعلام کارشناسان محیط زیست، حدود دو تا سه‌میلیون یا به‌عبارتی بیش از نصف این رقم را سگ‌های خیابانی تشکیل می‌دهند که به نسبت سگ‌های ولگرد به جمعیت کل آنها در سایر کشورهای جهان آماری نگران‌کننده است.

پیش‌تر یک پژوهشگر حیات‌وحش درخصوص این بحران در ایران گفته بود: «آمار نشان می‌دهد که روزانه بیش از ۵۰۰ نفر در کشور توسط سگ‌های صاحب‌دار و حدود ۵۵ نفر توسط سگ‌های بلاصاحب در کشور گزیده می‌شوند و این  یعنی تقریبا روزانه نزدیک به ۸۰۰ میلیون تومان منابع مالی وزارت بهداشت به‌صورت یارانه‌ای برای درمان افرادی هزینه می‌شود که توسط سگ گزیده شده‌اند و سالانه نزدیک به ۱۰میلیون دلار وزارت بهداشت برای واکسن ضدهاری افرادی هزینه می‌شود که دچار سگ‌گزیدگی و حیوان‌گزیدگی شده‌اند.»

حال سوال این است که کدام دستگاه و مقامی متولی حل مشکل سگ‌های خیابانی است؟ اصلا پدیده سگ‌های خیابانی بیشتر حاصل کدام تصمیمات اشتباه است؟ درطول سالیان اخیر پیمانکاران شهرداری‌ها وظیفه جمع‌آوری و زنده‌گیری سگ‌های ولگرد را برعهده داشته‌اند، امری که انجام آن برای طی کردن فرآیند عقیم‌سازی و جلوگیری از زاد و ولد این سگ‌ها ضروری بود اما پس از انتشار ویدئوهایی که نشان می‌داد برخی از این پیمانکاران سگ‌ها را پس از جمع‌آوری به‌طرز ناراحت‌کننده و بی‌رحمانه‌ای می‌کشند، این فعالیت برای مدتی متوقف شد. حالا سازمان‌های مردم‌نهاد بسیاری در این زمینه مشغول فعالیت هستند که همه آنها مخالف گرفتن جان سگ‌های ولگردند.

این سازمان‌ها می‌گویند باید به‌جای ترویج جنبش‌های غذارسانی به سگ‌ها و گربه‌های ولگرد در ایران -که باعث افزایش تصاعدی جمعیت این گونه‌ها شده- این حیوانات جمع‌آوری و در مراکز مخصوص عقیم و مدیریت شوند؛ اما کماکان هیچ‌دستگاهی به‌طور رسمی متولی جمع‌آوری سگ‌های ولگرد، نگهداری آنها در مراکز مخصوص اطراف شهر، عقیم‌سازی و ساماندهی آنها نیست.

اموری که برای حل معضل سگ‌های ولگرد ضروری است اما هنوز برای دستگاه مشخصی شرح وظیفه نشده است. در این گزارش ضمن معرفی کشورهای دیگری که با این معضل مواجه هستند، سعی شده تجربیات آنها در مهار این بحران نیز به اختصار شرح داده شود.

آمریکا

در آمریکا سالانه بیش از 4.5 میلیون نفر مورد حمله سگ‌ها قرار می‌گیرند و بیمه‌ها در این کشور بیش از 882 میلیون دلار در سال را به جبران آسیب‌های ناشی از حملات سگ‌ها اختصاص می‌دهند. دولت آمریکا برای سال‌ها از روش‌هایی همچون تله‌سیانوری برای کشتن حیوانات آسیب‌رسان به مزارع، همچون سگ‌های وحشی، کایوتی و نظیر آنها استفاده کرده است. این روش بی‌رحمانه و سایر روش‌های مسموم کردن حیوانات البته با واکنش‌های بسیار فعالان حقوق حیوانات همراه بوده است و هم‌اکنون متوقف شده؛ اما کشتن سگ‌های بی‌خانمان در اتاق‌های گاز هنوز با وجود مخالفت‌های بسیار در ۹ ایالت آمریکا درحال انجام است.

چین

چین دارای سومین جمعیت بزرگ سگ در جهان است و بیش از 20 میلیون سگ ولگرد در این کشور وجود دارند. داشتن سگ خانگی در پکن در دهه ۸۰ میلادی تقلیدی از سبک زندگی غربی تلقی می‌شد و از همین‌رو امری غیرقانونی بود. با این حال، با کاهش محدودیت‌ها مالکیت سگ در چین به سرعت رشد کرد. این کشور حالا سومین بازار بزرگ حیوانات خانگی در جهان را دارد و علی‌رغم فروش قانونی گوشت سگ در این کشور، خیریه‌های بسیاری برای عقیم‌سازی و غذا‌دادن به سگ‌های ولگرد نیز در چین مشغول فعالیت هستند.

فرانسه

فرانسه نیز در قوانین خود برای نگهداری از سگ‌های درنده و پرخطر شرایط سختگیرانه‌ای پیش‌بینی کرده و سگ را از حیوانات خانگی معمول جدا کرده است. سگ‌های درنده در این کشور نمی‌توانند در اماکن عمومی حضور داشته باشند و صرفا در اماکنی که استثناشده حضور می‌یابند، استفاده از پوزه‌بند و قلاده برای این دسته از سگ‌هایی که توسط صاحبان‌شان نگهداری می‌شوند، الزامی است و علاوه‌بر این، هرگونه نگهداری از سگ باید با اخذ مجوز همراه باشد تا فرآیند عقیم‌سازی، تزریق واکسن‌های مورد‌نیاز و واگذاری سگ‌ها قابل‌پیگیری باشد.

بریتانیا

در بریتانیا فروش حیوانات در اماکن عمومی ممنوع است و مراکز مشخصی برای این کار پیش‌بینی شده است. در سراسر بریتانیا هرکس حیوانی می‌خرد باید از شورای محلی مجوز اخذ کند، شورای محلی نیز پیش از صدور مجوز، گرفتن آموزش‌های لازم و وجود شرایط مناسب جهت نگهداری حیوان را کنترل می‌کند. سگ‌ها در بریتانیا واکسینه شده و عقیم می‌شوند، مراکز تولید سگ نیز باید از مقامات محلی مجوز دریافت کنند و تحت‌نظارت باشند تا هر سگ درطول عمرش بیش از 6 توله به‌دنیا نیاورد. علاوه‌بر این قوانین سفت و سختی برای حضور سگ‌ها در اماکن عمومی وضع شده که درمورد همه سگ‌ها لازم‌الاجراست.

هلند

هلند به‌عنوان اولین کشوری که حتی یک سگ بی‌خانمان در خیابان‌هایش ندارد موفق به حل معضل سگ‌های خیابانی شده است. مشکل سگ‌های ولگرد و خیابانی در این کشور پیش از این معضلی جدی بود اما با اقداماتی نظیر در نظر گرفتن مجازات زندان برای کسانی که حیوانات خانگی خود را در خیابان رها می‌کنند، وضع مالیات برای به سرپرستی گرفتن حیوانات و برعهده گرفتن هزینه عقیم‌کردن سگ‌ها توسط خود دولت هلند، تعداد سگ‌های ولگرد در این کشور به صفر رسیده است. خودداری از عقیم‌کردن و عدم‌تزریق واکسن‌های لازم برای سگ‌ها ممکن است برای صاحبان آنها تا سه سال زندان و بیش از 16 هزار دلار جریمه در پی داشته باشد.