برنامه جامعی در حوزه عفاف و حجاب وجود ندارد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست علمی «مقتضیات اجرای سیاست ها و قوانین عفاف و حجاب» با حضور فرزاد جهان بین معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی، فاطمه قاسم پور نماینده مجلس شورای اسلامی، سیدابراهیم حسینی عضو هیات علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، حسین بستان عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سوزنچی مدیر کل عفاف و حجاب وخانواده ستاد امربه معروف و نهی از منکر، لطفی عضو کارگروه مد و لباس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با مدیریت محمد اسحاقی، امروز در موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار شد.

نوع ادبیات ما در مقوله عفاف و حجاب باید تغییر کند

فرزاد جهان بین معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در ابتدای این نشست گفت: نکته اول من درباره آسیب شناسی قوانین عفاف و حجاب است که چند نقص جدی وجود دارد. نخست آنکه برخی از مواردی که در قانون دیده شده قابلیت اجرا ندارد مانند شلاق و حبس. این عدم قابلیت اجرای قانون سبب وهن قانون است. برخی از قوانین بازدارندگی خود را از دست داده اند.

وی ادامه داد: نکته بعدی عدم پیش بینی متولی پاسخگوی مشخص است. دستگاه های مختلفی درگیر مساله عفاف و حجاب هستند اما یک متولی پاسخگو در این امر وجود ندارد.

وی افزود: نکته دیگر اینکه اقتضائات منطقه ای در قوانین دیده نشده است. مساله حجاب در شهرها و استان های مختلف متفاوت است لذا باید به این اقتضائات توجه کرد.

جهان بین گفت: حجاب به عنوان یک کنش، برآیند بینش و گرایش است. بدون توجه بع این دو، کار در این حیطه نتیجه ای جز تقابل نخواهد داشت. مقوله التزام بیش از الزام اهمیت دارد. ما نباید سطح درگیری را در لایه کنش قرار دهیم چراکه موجب تقابل آفرینی می شود.

وی ادامه داد: اگر ما مقوله حجاب را مساله ای اجتماعی بدانیم آن وقت ورود حکومت معنی پیدا می کند اما اگر مردم مقوله حجاب را امری فردی بدانند، ورود حکومت نیز بی معنی می شود.

وی افزود: اقطاب اثر گذار بر مقوله عفاف و حجاب از قبیل نخبگان، سینما و... هستند. فیلم های ما مقوم حجاب اند یا تضعیف کننده آن؟ لذا عوامل موثر بر بینش و گرایش زیاد هستند ولی برخی موثرترند و باید به آنها توجه کرد.

جهان بین تاکید کرد: عفاف و حجاب یک مسولیت همگانی است و جز با مشارکت همگان محقق نخواهد شد. ما باید همه را درگیر کنیم. امر به معروف و نهی از منکر علارغم اهمیت آن مورد توجه قرار نمی گیرد و در جامعه اعتبار ندارد. باید همه تاثیر عفاف و حجاب را در زندگی خود ببینند. مردم باید احساس کنند که اگر حجاب و عفاف مساله دار شود، همه متضرر می شوند.

وی کرد: باید نوع ادبیتمان را در مورد عفاف و حجاب عوض کنیم. تضمین آزادی های مشروع در جامعه، ارتقای کیفیت زندگی در جامعه و... همه موضوعاتی است که به موضوع حجاب گره خورده است. ما باید علت بی حجابی و کم حجابی را مورد مطالعه قرار دهیم. چراکه درک مساله مقدم بر حل مساله است.

وی ادامه داد: اقدامات ایجابی بر اقدامات سلبی مقدم است. اقدامات سلبی باید به سمت فساد سیستماتیک و متجاهر برود و در بقیه موارد اقدامات ایجابی باید بر اقدامات سلبی تقدم داشته باشد.

جهان بین در پایان گفت: باید از دو قطبی سازی در جامعه پرهیز کرد. امر به معرف و نهی از منکر نباید از سر تحقیر باشد.  ما باید قوانین را بازنگری کنیم و اولویت ها را مشخص کنیم و اساسا نوع نگاه و ادبیتمان را در این مساله عوض کنیم.

نیازمند یک پیمایش جدی در مقوله عفاف و حجاب هستیم

فاطمه قاسم پور نماینده مجلس شورای اسلامی نیز در این نشست گفت: در طراحی قوانین مهمترین نکته این است که افرادی که الزام و التزام به حجاب ندارند را طیف بندی نکرده ایم. یعنی ما حجاب گریز و حجاب ستیز را جدا نکرده ایم.

وی ادامه داد: هر جا رویکرد ما فرهنگ ساز بوده، هیچ معیاری وجود ندارد که اقدامات به چه نحوی اجرا شود و کارآمدی آن مورد ارزیابی قرار بگیرد.

وی افزود: حجاب مساله سبک زندگی است. خیلی از هنجارها و ارزش ها هنوز هم در جامعه ما قوام دارد. خانواده گرایی، التزام به ازدواج و... از این دست است. نادیده گرفتن یک امر به معنی محو شدن کامل هنجارها و ارزش ها نیست و این به مساله سبک زندگی بر می گردد.

قاسم پور گفت: ما در نظام مسائل حجاب و عفاف نتوانسته ایم این نظام مسائل را در نسبت با عفت ببینیم. اگر نظام مسائل عفاف را دقیق تر بشناسیم الزامات حجاب هم موثر تر خواهد بود. چون مسائل را در کنار هم ندیده ایم، این امر باعث شده جامعه متدین نیز نسبت به اقدامات فرهنگ ساز و اقدامات سلبی، دیگر با ما همراهی نکند. جامعه زیست عفیفانه می خواهد اما باید نظام مسائل آن را استخراج کنیم.

وی ادامه داد: انسجام و اجماع نظری در دولت نسبت به مساله عفاف و حجاب وجود ندارد. همچنین در اقداماتی که باید دولت برای اجرایی شدن همین مصوبات موجود انجام دهد، اهتمامی نمی بنیم.

وی افزود: ارتباط ارگانیک بین کنشگران عرصه عفاف و حجاب و حاکمیت برقرار نیست. از ظرفیت جبهه مردمی در راستای آن اهدافی که دولت باید عملیاتی کند، استفاده نکرده است.

قاسم پور گفت: نکته دیگر این است که مساله عفاف و حجاب را یک مساله زنانه می دانیم. باید این مساله را از مساله صرف زنانه خارج کنیم.

وی ادامه داد: بحث دیگری که وجود دارد این است که پیمایش های اجتماعی ما نتوانسته یک بررسی و جستجوی جدی در مقوله عفاف و حجاب ارائه دهد. لذا هر کدام از ما به یک پژوهش خاص بسنده می کنیم.

این نماینده مجلس در پایان تاکید کرد: دیدن پیچیدگی های مقولات فرهنگی خیلی لازم است و سیاست گذاران نوعا به این مساله توجه جدی ندارند. لذا باید به شناخت دقیق مساله و شناخت پیچیدگی ها و ایجاد ارتباط ارگانیک بین جبهه مردمی و حاکمیت توجه کنیم.

دولت ها در مساله حجاب عزم جدی نداشته و ندارند

سیدابراهیم حسینی عضو هیات علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی نیز در این نشست تاکید کرد: در ریشه یابی عوامل بی حجابی باید چند ساحتی بودن مساله توجه کرد.

وی ادامه داد: سبک زندگی غربی در حال غلبه پیدا کرده بر ماست. قرآن می فرماید «قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلَى شَاكِلَتِهِ» بدون تغییر شالکه نمی توان رفتارها را عوض کنیم. اساس تربیت این نکته است که ما باید بینش و گرایش را عوض کنیم. کار فرهنگی آن است که منتهی به تغییر و تحول در بینش و گرایش شود.

وی افزود: «حاکمیت امیال» و «خویشتن مالکی» دو رکن دیدگاه لیبرالیسیتی است که متاسفانه در میان جوانان ما رایج است.

حسینی گفت: شبهاتی که در مقوله حجاب وجود دارد را به درستی پاسخ نداده ایم. اصل حجاب را در حوزه های علمیه ما زیر سوال برده اند و پاسخ مناسب به آن داده نشده است.

وی ادامه داد: ما این مقوله را جا نیانداخته ایم که حجاب التزام است. حجاب امری شخصی است اما امری خصوصی نیست.

وی تاکید کرد: دولت ها در مساله حجاب عزم جدی نداشته و ندارند. عزم جدی در مسئولان دستگاه های حکومتی برای حل مساله وجود ندارد.

حسینی در پایان گفت: بحث های روانشناسی قضیه و بحث مد را نباید دست کم بگیریم. ما دچار خودباختگی فرهنگی شده ایم و از ما هویت زدایی کرده اند که جوان ما تنها راه ممکن دیده شدن را در تبرج و خودنمایی می دانند.

5 اصلی که در مقوله عفاف و حجاب باید مورد توجه قرار گیرد

حسین بستان عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه هم در این نشست تاکید کرد: ما در سال های گذشته تاملات و کارهایی در حوزه عفاف و حجاب انجام داده ایم و بر اساس آن سیاست گذاری شده است. اما سوال این است که چرا این سیاست ها جواب نداده و مشکل را حل نکرده است؟

وی ادامه داد: یک جور ترس و نگرانی در مسئولین وجود دارد. برخی از مسئولین وقتی باید با مسائلی درگیر شوند که در مواجهه با آنها باید از اعتبار خود هزینه کنند، عقب نشینی می کنند.

وی افزود: اینکه سیاست گذار بخواهد به مساله ورود کند ولی مردم همراهی نکنند، یکی از موانع و مشکلات جدی است. اینکه واقعا مردم همراهی می کنند یا نه، باید مورد بررسی قرار بگیرد. امر به معروف و نهی از منکر باید صبغه مردمی به خود بگیرد و مردم باید در مساله امر به معروف و نهی از منکر ورود کنند. البته متدینین این آمادگی را دارند که در بحث امر به معروف و نهی از منکر وارد شوند. اما یک بلاتکلیفی و سردرگمی توسط مردم احساس می شود که مردم نمی دانند باید در مواجهه با بدحجابی تذکر بدهند یا نه.

بستان گفت: اگر جریان منسجمی راه بیفتد به صورت قانونی و تشکلی پیش برود. قطعا خیلی از مردم با این پویش همراه می شوند و استقبال خواهند کرد.

وی در پایان گفت: تمایز(تمایز بین نوع هنجارشکنی)، تدرج، یکپارچگی، مداومت و تسریع 5 اصلی است که باید در مقوله عفاف و حجاب مورد توجه قرار گیرد.

برنامه جامعی در حوزه عفاف و حجاب وجود ندارد

سوزنچی مدیر کل عفاف و حجاب وخانواده ستاد امربه معروف و نهی از منکر هم در این نشست اظهار داشت: قرآن در آیه 59 سوره احزاب می فرماید شناخته شدن زن در جامعه به پوشش حیامدار اوست.

وی ادامه داد: رهبر انقلاب تاکید داشتند که هویت زن مسلمان ایرانی در تقابل سنت و مدرنیته گم شده است. متاسفانه امروز شناخته شدن زن به برهنگی است لذا معروف جای خود را به منکر داده است. لذا باید عرف را به آن معروف حقیقی نزدیک کنیم و این مستلزم جهاد تبیین است.

وی افزود: ما الان در نقطه صفر نیستیم و خیلی از مباحث مبنایی و علل، مورد بحث قرار گرفته است و باید ببینیم در اقدام و اجرا چه کارهایی باید انجام داد.

سوزنچی با اشاره به اینکه بحث حجاب به عنوان اولویت مطرح است یا فوریت؟ گفت: یکی از مسائلی که باید برای خود مسئولین تبیین شود، این است که در امر به معروف اولویت های زیادی وجود دارد اما بحث عفاف و حجاب فوریت دارد.

وی ادامه داد: 3 آسیب به عنوان اصلی ترین آسیب های قوانین عفاف و حجاب مطرح است. اول عدم وجود نقشه راه و طرح و برنامه همه جانبه و کاربردی، دوم عدم وجود متولی پاسخگو در بین متولیان مختلفی که وجود دارد و سوم عدم وجود ضمانت اجرا برای قوانین به عنوان 3 آسیب در حوزه حجاب و عفاف مطرح است.

وی افزود: بعضا عدم اعتقاد مسئولین کشور و عدم اراده در ورود به مساله حجاب توسط آنها و مصلحت سنجی هایی که مسئولین دارند، هراسی که مسئولین در برابر فضای مجازی و عملکرد دشمن دارند و... باعث شده اقدام اثرگذاری در مقوله عفاف و حجاب انجام نشود.

سوزنچی تاکید کرد: برنامه جامعی که منجر به اقدام شود، وجود ندارد و اقداماتی هم که انجام شده پایش نشده که اثرگذاری آن به چه نحو بوده است. نقش مردم در این حیطه نیز مهم است. ما نقش های مردمی را ندیده ایم و نقشی برای مردم قائل نشده ایم.

وی ادامه داد: ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر بعد از یک آسیب شناسی، طرح جامعی را پیشنهاد داده و نظرات کارشناسان مختلف را جمع آوری کرده است. ویژگی هایی در این طرح برای رفع آسیب ها دیده شده که مختصرا به آن اشاره می کنم.

سوزنچی در پایان عدم تنش زایی، توامان بودن کار فرهنگی و اجرایی، مردمی بودن و استفاده از تشکل های مردمی، آموزش و رفع شبهات، مرحله ای بودن و منطقه ای بودن مساله، همه جانبه بودن، ضمانت اجرای موثر و مفید، توجه به نقش نهادهای دستگاه های دولتی و مردمی، مستمربودن طرح، فرهنگ سازی تذکر دهی و از بین رفتن بی تفاوتی را از ویژگی طرح یاد شده عنوان کرد.

مسئولین باید در مقوله عفاف و حجاب به اجماع برسند

لطفی عضو کارگروه مد و لباس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز گفت: خط مشی ها و سیاست ها نسبتا کافی است اما اینکه باید به روز شود حرف دیگری است. بحث این است که این خط مشی ها محقق نشده است. نکته این است که خط مشی گذران و مجریان با هم اجماعی ندارند و باید ایجاد همگرایی کنیم.

وی ادامه داد: ما طی پژوهشی به 5 گونه ذهنیتی در میان مسئولین دست یافتیم. یک دسته می گفتند ما سیاست ها و خط مشی های لازم را داریم و باید به سمت اجرا برویم. گونه دوم افرادی بودند که می گفتند که ما خط مشی و سیاست مشخصی نداریم. گونه سوم افراد نگرش گرا بودند و می گفتند باید بین معاندین و کسی که عنادی ندارد، تمایز قائل شد. گونه چهارم عامه گرایان بودند که معتقد بودند در این حوزه، مردم مورد غفلت قرار گرفته اند و بر تذکر لسانی تاکید داشتند. گونه پنجم هم جمع بندی خاصی نداشتند و ما نام آنها را متحریان گذاشتیم.

وی با بیان اینکه این 5 گونه ذهنیتی در میان مسئولان یک نقاط توافقی و یک نقاط اختلافی دارند، گفت: بر این اساس باید تمرکز بر نقاط توافقی باشد و از نقاط اختلافی اجتناب شود تا ایجاد اجماع کنیم و به اقدام برسیم. شاید در مسئولین عزم وجود داشته باشد اما همگرایی که به اقدام منجر شود نیست.

لطفی در بخش پایانی سخنان خود گفت: فکر نکنیم اگر شرایط را بحرانی جلوه دهیم، مساله حل می شود چراکه خیلی اوقات اقدامات فوری ما ناشی از سطحی نگری است. اگر می خواهیم سیاستی بنویسیم باید واقع بینانه باشد. باید بر اجماعی بایستیم که با برهنگی برخورد شود. باید نقاطی که مردم و اکثر مسئولین همراه هستند را مشخص کنیم و در همان حیطه عمل کنیم.