شماره جدید فصلنامه علمی پژوهشی «مطالعات راهبردی» راهی بازار نشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نود و ششمین فصلنامه علمی پژوهشی «مطالعات راهبردی» به صاحب امتیازی پژوهشکده مطالعات راهبردی با مدیرمسئولی محمود یزدان فام و سردبیری احمد نقیب زاده منتشر شد.

این فصلنامه در 9 مقاله و 367صفحه منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

درآمدی نظری بر سیاست‏گذاری امنیتی مبتنی بر شادکامی مردم

علی اسمعیلی اردکانی

چکیده: پرسش اساسی مقاله حاضر این است که سیاست‏گذاری امنیتی مبتنی بر «خوشبختی و شادکامی مردم» را چگونه می‌توان صورت‏بندی مفهومی- نظری کرد؟ به نظر می ‏رسد با بازاندیشی انتقادی در مبانی نظری سیاست‏گذاری امنیتی با توجه به شرایط جهانی، تحول در ارزش‌ها و هنجاری‌های سیاسی– زیستگانی، تغییر ماهیت تهدیدات ملی و همچنین تغییر در ماهیت «نیازها» و «خواسته‌ها»ی مردم در عصر شبکه‌ای‏ شدن مناسبات، می‌توان ایده سیاست‏گذاری امنیتی مبتنی بر شادکامی مردم را صورت‏بندی کرد. در این مقاله که به لحاظ روشی توصیفی– تبیینی و بر مبنای نوعی پژوهش بنیادی- نظری انجام گرفته است، تلاش شده با بهره‌گیری از مفاهیم نظریه فلسفی- اجتماعی انتقادی، نظریه انتقادی روابط بین‌الملل، نظریه انتقادی امنیت، امنیت انسانی و طرح شادکامی، چارچوبی مفهومی برای تعیین الزامات سیاست‏گذاری امنیتی در شرایط امروزی تشریح شود. مسئله‌ای که نقطه اصلی نوآوری و سهم پژوهشی این مقاله در حوزه سیاست‏گذاری امنیتی به حساب می‌آید.

نهاد «خانواده» و جایگاه آن در امنیت فرهنگی

وحیده احمدی

چکیده: نهاد خانواده در جامعه ایرانی به عنوان مهم‌ترین واحد اجتماعی، پیوند ناگسستنی با امنیت فرهنگی و تداوم خصیصه ‏های مطلوب هویتی ایرانی- اسلامی دارد. این کارکرد در سال‏ های اخیر، دستخوش تغییر و تحول شده است به گونه‏ ای که به نظر می ‏رسد در سال‏ های آینده، نقش بلامنازع نهاد خانواده در تقویت امنیت فرهنگی جامعه با چالش روبرو خواهد شد. پرسش مقاله حاضر این است که چه عواملی روابط کارکردی خانواده و امنیت فرهنگی را با چالش مواجه کرده و از تأثیر نهاد خانواده بر تقویت امینت فرهنگی جامعه کاسته است. در پاسخ به این سؤال، نوشتار حاضر به رابطه کارکردی نهاد خانواده بر مقوله امنیت فرهنگی پرداخته و چالش ‏های موجود در این رابطه را بررسی می‏ کند. نمودهای سبک زندگی جدید و متفاوت با چارچوب سنتی، ظرفیت شبکه‏ های اجتماعی در هویت‏ بخشی و تناقض جامعه ‏پذیری فرد در خانواده با الگوهای جامعه ‏پذیری رسمی از مهمترین چالش‏ های موجود در تضعیف روابط کارکردی نهاد خانوده و امنیت فرهنگی هستند.

تحلیل محتوای کتب درسی متوسطه اول از منظر منافع ملّی

محمدعلی فاطمی نیا؛ مهدی نورالهی

چکیده: پژوهش حاضر درصدد سنجش میزان توجه به مؤلفه‌های منافع ملّی در کتاب‌های درسی دوره اول متوسطه است. این پژوهش از بُعد هدف، پژوهشی کاربردی است که به روش توصیفی و تحلیل محتوا انجام ‌شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کتاب‌های درسی دوره اول متوسطه بوده که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند پنج عنوان و چهارده جلد کتاب شامل مطالعات اجتماعی، فرهنگ و هنر، تفکر و سبک زندگی، فارسی و پیام‌های آسمان در پایه‌های هفتم، هشتم و نهم مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که از بین پنج بُعد اصلی منافع ملّی در کل کتاب‌های منتخب به ترتیب به منافع ایدئولوژیک با 4/49درصد، منافع سیاسی، اجتماعی با 5/32درصد، منافع رفاهی، اقتصادی با 6/9درصد و منافع دفاعی، امنیتی با 2/8درصد اشاره‌ شده است. همچنین کمترین توجه مربوط به منافع معطوف به‌نظام بین‌الملل با 3/0درصد بوده است.

اطلاعات سیاسی ‏شده و سیاسی‏ شدن اطلاعات؛ تفاوت‏ ها و پیامد‏‏ها

ابراهیم خلیلی

چکیده: پژوهش حاضر ضمن تبیین تفاوت‌‏‏های ‏‏شکل‏ گیری «اطلاعات سیاسی‌شده» و «‏سیاسی‏ شدن اطلاعات»، به این پرسش می ‏پردازد که ‏سیاست ‏زدگی اطلاعات، چه پیامد‏‏هایی برای دستگاه‌‏‏های اطلاعاتی و سیاسی به همراه دارد؟ در پاسخ به ترتیب از روش‌‏‏‏‏های تحقیق تفسیری (ابزار فیش‌برداری) و توصیفی پیمایشی (ابزار پرسش‏نامه) و برای تجزیه ‏و تحلیل داده‌‏‏‏‏ها از تحلیل موضوعی و آزمون‎‏‏‏‏های بارتلت و تحلیل عاملی ‏تأییدی استفاده شد. یافته‌‏‏‏‏های پژوهش نشان می‌دهد که «اطلاعات سیاسی‌شده» و «‏سیاسی ‏شدن اطلاعات» از طریق دوازده زمینه، به لحاظ ‏‏شکل ‏گیری با یکدیگر تفاوت ماهوی دارند. فرجام هر دو معضل «اطلاعات سیاسی‌شده» و «‏سیاسی ‏شدن اطلاعات»، مشابه بوده و در واقع، تأثیرپذیری نهایی اطلاعات از سیاست، دوری سازمان اطلاعاتی از هویت و رفتار حرفه ‏ای و ناکارامدی نظام سیاسی است.

افلاطون و پرسمان امنیت

علیرضا رحیمی

چکیده: آرای فیلسوفان بزرگ تاریخ به ‏رغم دیرینگی و زمینه‏ محوری‏شان از آنجا که از چشم‏ انداز مفاهیم امروزین امنیتی نگریسته می‏ شوند، سنجه ‏هایی در اختیار می‏ گذارند که برپایه آنها می ‏توان هم مکتب ‏های امنیتی روزآمد و هم سیاست ‏های امنیتی روزمره و پیامدهای آنها ( یعنی هم نظریه و هم کنش تجربی آنها) را مورد ارزیابی و بازاندیشی قرار داد و به بهبود آنها، در جهت اعتلای شرایط زندگی انسانی یاری رساند. در این راستا، مقاله پیش ‏رو این پرسش بنیادی را پیش‏ می‏ کشد که چه نوع رویکردی به مفهوم امنیت را می‏ توان از اندیشه سیاسی افلاطون استنتاج کرد. در پرتو پاسخگویی به این پرسش، مرجع، مسئله و ابزارهای امنیت در اندیشه افلاطون شناسایی می ‏شوند. این مطالعه با به ‏کارگیری روش هرمنوتیکی نشان می‏ دهد که رویکرد امنیتی استنتاج ‏شده از اندیشه سیاسی افلاطون، رویکردی مبتنی بر فلسفه رهایی است که برپایه آن امنیت در پرتو چیرگی عوامل نرمی چون برپاداری قوانین خدایی، کسب فضیلت ‏های انسانی و برقراری عدالت (همگی در معنای افلاطونی آن) در جامعه پدیدار می ‏شود.

نقش مراجع و روحانیون ایرانی مقیم عراق در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران معاصر (1304-1320)

اسماعیل چنگیزی اردهائی؛ سید مسعود موسوی؛ محمد حسن رازنهان؛ علیرضا ملایی توانی

چکیده: مقاله حاضر به دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که روحانیون و مراجع تقلید ایرانی مقیم عراق چه تأثیری بر تحولات دوره پهلوی اول داشتند و واکنش آنها نسبت به آن بخش از اقدامات حکومت رضاشاه که پیامدهای مهمی بر مذهب و جایگاه روحانیت در ایران داشت، چه بود؟ فرضیه اصلی  این است که روحانیون و مراجع تقلید ایرانی مقیم عراق نتوانستند آن‏گونه که باید در تحولات دوره حکومت رضاشاه منشأ اثر باشند. این امر از موضوعات مختلفی ریشه می ‏گرفت که در این مقاله به تفصیل  مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر روش تحلیل و توصیف تاریخی است. اسناد تاریخی، منابع دست ‌اول تاریخی، منابع تحقیقی نویسندگان داخلی و خارجی مربوط به دوره پهلوی اول و جراید از منابعی هستند که در این مقاله مورد استفاده قرار گرفته‏ اند.

سطح متراکم دیپلماسی عمومی شیعی و ارتباطات استراتژیک جمهوری اسلامی ایران

ناصر هادیان؛ محمد مهدی ایرانفر

چکیده: هدف مقاله پیش رو پاسخ به این پرسش است که چرا دیپلماسی عمومی شیعی جمهوری اسلامی، تمرکز خود را بر روی شکل‏ دهی به روابط پایدار و استراتژیک با ‏گروه ‏های مردمی در دیگر کشورها قرار داده است و در این مسیر از چه زمینه ‏های تاریخی، ایدئولوژیک و استراتژیکی بهره می‏‏ برد. ادعای پژوهش حاضر این است که این ارتباطات در چارچوب روابط حامی- وکالتی قرار نمی‏ گیرد، بلکه به اتحادهایی استراتژیک و دوسویه شکل داده و در این راه علاوه بر چارچوب‏ بندی نظری، به بررسی موردی ارتباطات استراتژیک غیردولتی جمهوری اسلامی در سه کشور لبنان، عراق و یمن پرداخته شده است. روش پژوهش در این مقاله روش علّی- مقایسه‏ ای و روش گردآوری داده‏ های پژوهش به صورت کتابخانه ‏ای- اینترنتی است.

تحلیل نسبت تحریم‌های اقتصادی یک جانبه با حقوق بین‌الملل معاصر

عبداله قنبرلو

چکیده: این مقاله به تحلیل نحوه تعامل دو متغیر حقوق بین‌الملل و تحریم‌های اقتصادی یک‏جانبه با یکدیگر می‌پردازد. سؤال این است که چرا با وجود گسترش حقوق بین‌الملل طی سده اخیر، گرایش دولت‌ها به استفاده یک‏جانبه از تحریم‌های اقتصادی افزایش یافته است. مقاله حاضر این پاسخ را مطرح می ‏کند که حقوق بین‌الملل بر منع جنگ تمرکز کرده و در برابر استفاده یک‏جانبه دولت‌ها از تحریم‌های اقتصادی موانع محکمی ایجاد نکرده است. برای دفاع از ادعای مذکور از تحلیل نظری- حقوقی استفاده خواهد شد. مقاله به لحاظ نظری از دو تئوری لیبرالیسم و رئالیسم بهره می‌گیرد.

نظریه نظم نوین انقلابی در روابط ‏‏بین‏ الملل

روح اللّه قادری کنگاوری

چکیده: پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که نظم منطقه‏ ای و جهانی مطلوب و موردنظر انقلاب اسلامی بر اساس آموزه ‏های دینی را در قالب چه نظریه‏‏ ای می ‏توان تئوریزه و تبیین نمود؟  در پاسخ این فرضیه مطرح می‎ شود که «نظریه نظم نوین انقلابی» بر اساس شاخصه‏ های فکری- معرفتی و اجرایی- عملی ارائه ‏شده، ظرفیت و قابلیت تببین و تفهیم این ‏‏مسئله را دارد چراکه براساس نظریه‏ های موجود در رشته روابط ‏‏‏‏بین‏ الملل اعم از جریان اصلی و جریان انتقادی، هیچ‏کدام به صورت کامل نه ‏‏می تواند سیاست خارجی انقلاب اسلامی را تئوریزه کند و نه پاسخگوی مسائل مرتبط با این حوزه در عرصه میدان و عملِ مناسبات منطقه‏ ای و ‏‏‏‏بین‏ المللی کشور باشد. زمینه‌سازی برای کاربست عملی نظریه نظم نوین انقلابی با رویکرد تمدنی جز با نگاه وسیع فرامرزی و فرامنطقه‌ای به جغرافیای مقاومت مبتنی بر عقلانیت راهبردی انقلابی به سامان نخواهد شد و یکی از مصادیق راهبردی عقلانیت انقلابی، «دیپلماسی نهضتی» است که ظرفیت متحدنمودن و یکپارچه‏ کردن ملل ستم‌دیده و دُول مستقل را بر محور و مدار مقاومت بارها به اثبات رسانیده است.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره فصلنامه علمی پژوهشی«مطالعات راهبردی» می توانند به نشانی تهران، میدان ولی عصر ، خیابان شهید دکتر حسن عضدی ، خیابان رودسر ، پلاک 7 ، طبقه همکف - تلفن:  88802477تماس گرفته یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس  http://quarterly.risstudies.org/ مراجعه کنند