شماره بیست و سوم دوفصلنامه «مشاوره کاربردی» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، بیست و سومین دوفصلنامه «مشاوره کاربردی» به صاحب امتیازی دانشگاه شهید چمران اهواز با مدیرمسئولی خالد اصلانی و سردبیری عباس امان الهی منتشر شد.

این فصلنامه در 6 مقاله و 100 صفحه منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

پیامدهای سوء استفاده جنسی کودکی بر کیفیت رابطه زناشویی زنان و مردان: یک مطالعه کیفی

وحیده مفید؛ سیدرضا فلاح چای؛ سید عبدالوهاب سماوی

چکیده: سوء استفاده جنسی از کودکان می¬تواند بر بسیاری از زمینه¬های زندگی بزرگسالان دارای این تجربه مانند روابط زناشویی اثر بگذارد. هدف پژوهش حاضر  بررسی تجربه زیسته پیامدهای سوء استفاده جنسی دوران کودکی بر کیفیت رابطه زناشویی زنان و مردان بود که با روش کیفی از نوع پدیدار¬شناسی انجام شد.. در  پژوهش حاضر، 16 شرکت کننده (11 زن و 5 مرد) به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای جمع¬آوری داده‌ها از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد و این روند تا زمان اشباع داده‌ها ادامه یافت. تجزیه و تحلیل داده‌ها مطابق با الگوی کلایزی انجام شد. تحلیل داده‌ها چهار مقوله اصلی را نشان داد که عبارتند از: پیامدها در رابطه عاطفی، رفتارهای مقابله‌‌‌‌ای ناکارآمد، پیامدها در رابطه جنسی و پیامدهای روان شناختی. این مطالعه نشان داد، سوء استفاده جنسی کودکی، در بافت زندگی زناشویی چگونه تجربه می¬شود و چه پیامدهایی برای زندگی زناشویی در بر دارد. این پدیده رابطه عاطفی و جنسی شرکت کنندگان را تحت تاثیر قرار داده و  باعث پیدایش مشکلات روان شناختی و رفتارهای مقابله¬ای ناکارآمد در میان آنان شده بود. بر اساس یافته‌‌‌‌‌های این پژوهش، می¬توان نتیجه گرفت که تجربه سوء استفاده جنسی در دوران کودکی می¬تواند تاثیرات طولانی مدتی بر زندگی افراد آسیب دیده بگذارد و بر کیفیت زندگی زناشویی آنان  تاثیر گذار باشد.

ساخت و اعتباریابی پرسشنامه¬ی سنجش امکان سازگاری زناشویی برای زوجین در آستانه¬ی طلاق

سمیه جابری؛ عذرا اعتمادی؛ مریم السادات فاتحی زاده؛ علی ربانی خوراسگانی

چکیده: رشد آمار طلاق در ایران، متخصصان را نگران تصمیم¬گیری درست زوجین در پدیده¬ی طلاق کرده است. به همین منظور، هدف پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی پرسشنامه¬ی سنجش امکان سازگاری زناشویی است که به منظور کمک به تصمیم¬گیری کارشناسانه¬ی متخصصان در مورد زوجین در آستانه¬ی طلاق ساخته شده است. روش پژوهش ترکیبی از نوع اکتشافی (تدوین ابزار) بوده که در دو مرحله انجام شد. در مرحله¬ی اول براساس روش کیفی نظریه زمینه¬ای، با استفاده از مصاحبه با 33 زوج در آستانه¬ی طلاق و 15 مشاور خانواده و طلاق، عوامل امکان سازگاری زناشویی کشف شد و پرسشنامه¬ای در دو فرم زنان و مردان طراحی شد. در مرحله¬ی دوم بر اساس روش کمی، روایی و پایایی پرسشنامه¬ها¬ی ساخته شده با انتخاب هدفمند 262 زن و 202 مرد مراجعه کننده به مراکز مشاوره¬ی شهر اصفهان بررسی شد. با استفاده از نرم¬افزارهای SPSS و AMOS تحلیل عاملی تائیدی انجام گرفت و آلفای کرونباخ پرسشنامه¬ و خرده آزمون¬ها محاسبه شد. یافته¬ها نشان داد که دو بعد اصلی سرمایه¬های مثبت و سرمایه¬های منفی رابطه¬ی زناشویی (بازدارنده¬های طلاق) در امکان سازگاری زناشویی همسران دخیل است. نتایج حاکی از آن بود که مقوله¬های علاقه، اعتماد، رابطه¬ی جنسی، پذیرش، عدالت و انصاف در بعد سرمایه¬های مثبت رابطه¬ی زناشویی برای مردان و زنان ظهور یافتند. همچنین در بعد سرمایه¬های منفی رابطه¬ی زناشویی، مقوله¬های نگرش-های بازدارنده، خانواده¬ی اصلی، فرزندان (برای مردان و زنان) و شرایط اقتصادی- اجتماعی (خاص زنان) بدست آمدند. نتایج تحلیل عاملی تائیدی نیز بیانگر تبیین معناداری از واریانس متغیر موردنظر توسط عامل¬ها هم برای فرم زنان (48/0) و هم برای فرم مردان (49/0) بود. آلفای کرونباخ پرسشنامه¬ی فرم زنان 89/0 و برای فرم مردان 90/0 بدست آمد. با توجه به کسب اعتبار و روایی مناسب برای فرم زنان و مردان، به¬نظر می¬رسد این پرسشنامه بتواند در امر تصمیم¬گیری درست برای زندگی زناشویی برای متخصصان و زوجین کمک¬کننده باشد.

واکاوی عوامل مرتبط با صمیمیت و رضایتمندی زناشویی در بین زوجین ناسازگار

لیلا یگانه فرد؛ سعید وزیری؛ علیرضا افشانی

چکیده: رضایت و صمیمیت زناشویی یک ارزیابی کلی از وضعیت رابطه زناشویی یا رابطه عاشقانه کنونی فرد است. هدف از تحقیق حاضر واکاوی عوامل مرتبط با صمیمیت و رضایتمندی زناشویی بر اساس تجربه زیسته زوجین ناسازگار است. این پژوهش از نوع کیفی و با روش پدیدار‌شناسی انجام شد .جامعه آماری این پژوهش کلیه زوجین ناسازگار شهر یزد در سال 1399 بودند. 12 زوج (24 نفر/ 12 زن و 12 مرد) به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده های کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری و سپس کد گذاری به روش کلایزی و استخراج مضمون های اصلی و فرعی مورد  تحلیل قرار گرفتند.یافته‌های تحقیق نشان داد که ابعاد الگوی صمیمیت و رضایتمندی زناشویی بر اساس واکاوی تجربه زیسته زوجین شامل عوامل خانوادگی، عوامل بین فردی و عوامل فردی است‌ که عوامل خانوادگی شامل دخالت درزندگی زن و شوهر‌،  احترام نگذاشتن به همسر ،عوامل بین‌فردی شامل عدم اعتماد متقابل‌، عدم همدلی‌، نداشتن حریم خصوصی، و عوامل فردی مثل عدم مسئولیت، دلبستگی نا‌ایمن‌، ناپختگی هیجانی است‌. نتایج این پژوهش نشان داد که توجه به عوامل خانوادگی،  بین‌فردی و فردی به زوجین یاری می‌رساند که بتوانند رضایت و صمیمیت بیشتری را در زندگی به‌وجود آورند.

تدوین مدل مفاهیم مرتبط با دفتر کل خانواده در افراد مضطرب و سالم: یک پژوهش کیفی

زهرا شاه حسینی؛ علی محمد نظری؛ علی اکبر سلیمانیان

چکیده: با توجه به اهمیت نهاد خانواده در ایران و نقش کلیدی والدین در پایه‏ریزی و استمرار خانواده‏های بادوام، بررسی مفاهیم مرتبط با خانواده از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین این پژوهش با هدف تدوین مدل مفاهیم مرتبط با دفتر کل خانواده در افراد سالم و مضطرب ، به شیوه کیفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد انجام شد. بدین منظور از بین مراجعین به کلینیک‏های روان‏پزشکی 10 نفر و از بین افراد سالم، 7 نفر از شهرستان شاهرود در سال 99-1398 با روش نمونه¬گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند . داده¬ها با استفاده از مصاحبه نیمه‎‏ساختاریافته جمع¬آورری، ثبت، کدگذاری و در قالب مفاهیم، زیرمقولات طبقه¬بندی شد. تحلیل داده‏ها به روش تحلیل مقایسه‏ای پیوسته (6 کد گروه مضطرب و 4 کد گروه سالم) با کدگذاری محوری انجام شد. یافته‏ها نشان داد احساس بی‏عدالتی و تبعیض ادراک شده در افراد مضطرب در خانواده گسترده باعث عدم تراز در دفتر کل خانواده و منجر به حس استحقاق کسب نشده و احساس دین مخرب و وفاداری شده است. افراد مضطرب در تحمل ناکامی‏ها ظرفیت پایینی داشتند در حالی‏که افراد سالم، احساس عدالت و انصاف داشتند. احساس دین افراد سالم هم به پدر و  هم مادر بود و در چرخه بین نسلی شامل همسر نیز شد. همچنین، آن‏ها برداشت ذهنی مثبت هم از والدین و هم در رابطه زوجی داشتند. در نهایت با استفاده از داده‏های دو مدل و بر پایه نظریه بافت‏نگر-فرآیندی مداخله‏ای شامل سه مرحله به‏دست آمد: 1-بررسی عدالت و انصاف در روابط نزدیک، 2-اصلاح وابستگی‏ها در روابط نزدیک و 3-تقویت ارتباط در روابط نزدیک. 

فراتحلیلی بر پژوهش‌های مربوط به اثربخشی زوج‌درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش مشکلات زناشویی 

امید عیسی نژاد؛ سیده طیبه زمانی

چکیده: در دهه‌های اخیر پژوهش‌های مختلفی به بررسی اثربخشی رویکرد زوج‌درمانی شناختی رفتاری بر بهبود متغیرهای مختلف مانند افسردگی، خیانت، تعارض زناشویی، دلزدگی زناشویی، نارضایتی زناشویی و تاب‌آوری پرداخته‌ اند. بسیاری از این پژوهش‌ها تغییرات معناداری را نسبت به گروه کنترل گزارش کرده‌اند اما تاثیر دقیق آن‌ها مشخص نیست و نیاز به یکپارچه‌سازی این تحقیقات دارد. هدف این فراتحلیل تعیین میزان اثربخشی زوج درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش مشکلات زناشویی بود. این پژوهش با استفاده از روش فراتحلیل با یکپارچه کردن نتایج تحقیقات مختلف، اندازه اثر زوج‌درمانی شناختی – رفتاری را مشخص می‌کند. 16 پژوهش که از لحاظ روش‌شناسی قابلیت بررسی داشتند انتخاب شدند و فراتحلیل بر روی آنها انجام گرفت. منابع جستجوی داده‌ها پایگاه‌های علمی داخلی شامل پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)، پایگاه مجلات تخصصی نور (Noormags)، بانک اطلاعات نشریات ایران Magiran))، پرتال جامع علوم انسانی(ensani.ir)  و پایگاه استنادی جهان اسلام (SCI) بود. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS16 و محاسبه اندازه اثر با استفاده از نرم افزار  CMA2 و شاخص  gانجام شد. یافته‌های این فراتحلیل نشان داد که میزان اندازه اثر زوج‌درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش مشکلات زوجین برای شیوة مداخلة زوجی 57/1، اندازه اثر مداخلة فردی 23/1 و اندازه اثر کلی 37/1است اندازه اثر هر سه مداخله بالاتر از 8/0 و (001/0 < p) است مطابق جدول کوهن اندازه اثر بزرگ ارزیابی می‌شود. یافته‌ها نشان دهنده آن است که میزان موفقیت اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر کاهش مشکلات زناشویی موثرتر از عدم درمان است بر این اساس اندازه اثر به دست آمده در پژوهش‌های صورت گرفته در بازه بزرگ قرار گرفته است. همچنین اندازه اثر تصادفی  مقدم‌تر از اندازه اثر ثابت است می‌توان گفت تخمین‌های مشاهده  شده از اندازه اثر در هر مطالعه می‌تواند واقعی و فراتر از تصادف باشد بدین معنی که در اندازه اثرهای مشاهده شده در پژوهش‌های بررسی شده در این فراتحلیل تفاوت معنی‌دار مشاهده می‌شود.

بررسی اثربخشی آموزش شادکامی با تأکید بر تعالیم اسلامی بر افزایش نشاط ذهنی و عواطف مثبت و کاهش عواطف منفی در زنان با تعارض زناشویی

اعظم زارع میرک آباد؛ رضا قربان جهرمی؛ ملوک خادمی اشکذری؛ کامران شیوندی چلیچه

چکیده: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش شادکامی اسلامی بر نشاط ذهنی و عواطف مثبت و منفی در زنان با تعارض زناشویی در یک طرح نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. جامعه‌ی این پژوهش شامل زنان با تعارض‌های زناشویی مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شرق شهر تهران بود که سی زن با روش نمونه‌گیری داوطلبانه - هدفمند انتخاب و به‌طور تصادفی در گروه‌های آزمایش و کنترل اختصاص داده شدند. شرکت‌کننده‌های گروه آزمایش تحت هشت جلسه‌ی نوددقیقه‌ای آموزش شادکامی اسلامی قرار گرفتند و شرکت‌کنندگان گروه‌های آزمایش و کنترل در آغاز و پس از پایان مداخله، مقیاس نشاط ذهنی و پرسشنامه عاطفه‌ی مثبت و منفی را تکمیل کردند. از روش آماری تحلیل کوواریانس و نرم‌افزار 21-SPSS برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. بر اساس نتایج، آموزش شادکامی اسلامی در زنان با تعارض زناشویی در بهبود نشاط ذهنی و عواطف مثبت و کاهش عواطف منفی مؤثر بود. بنابر مداخلات شادکامی مبتنی بر تعالیم اسلامی می‌تواند به افراد متأهل برای ارتقای سطح نشاط ذهنی و عواطف مثبت و کاهش عواطف منفی کمک کرد.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره دوفصلنامه «مشاوره کاربردی» می توانند به نشانی اهواز، دانشگاه شهید چمران، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دفتر مجله و با شماره تلفن 19-33330010- 061 - داخلی 4610 یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس jac.scu.ac.ir مراجعه کنند یا تماس بگیرند.