شماره ۴۱ فصلنامه علمی «تربیت اسلامی» منتشر شد
شماره ۴۱ فصلنامه علمی «تربیت اسلامی» با ۶ مقاله منتشر شد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، شماره 41 فصلنامه علمی «تربیت اسلامی» به صاحب امتیازی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با مدیرمسئولی و سردبیری سعید بهشتی منتشر شد.
این فصلنامه در 6 مقاله و 100صفحه منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:
تربیت اخلاقی فضیلت‌مند
محمد داودی؛ سید رضی موسوی؛ سعید صالحیان
چکیده: تربیت اخلاقی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان یک نظام تربیتی، سهمی عمده در جهت‌گیری آن نظام دارد از این لحاظ منظری که ما بر مبنای آن مواجهه با مسائل اخلاقی را برمی‌گزینیم، به‌صورت کاملاً تعیین‌کننده‌ای نظام تربیتی را برمی‌سازد. از‌این‌رو تربیت اخلاقی فقط یک زمینه و ساحت تربیتی مشخص و منفک نیست، بلکه به یک معنا، عمق و جوهره‌ی نظام تعلیم و تربیت را نشان می‌دهد. در این میان اخلاق فضیلت‌گرا به‌عنوان بدیلی برای نظام‌های اخلاقیِ عمل‌محور، می‌تواند چشم‌انداز متفاوتی را در فهم ما از مسائل اخلاقی رقم زند و بنیاد تربیت اخلاقی را نیز دستخوش تحول بنیادین گرداند. هدف از این مقاله واکاوی و صورت‌بندی این نقش در نظام تربیتی کلان است تا مشخص گردد که تربیت اخلاقی فضیلت‌مند می‌تواند چارچوبی متفاوت برای کلیت نظام تربیتی باشد. در این مقاله تلاش بر این است تا اولاً به‌صورت فلسفی و نظر یک به اخلاق فضیلت در ارتباط با تأثیرگذاری بر نظام تربیتی پرداخته شود و از سوی دیگر تنها جنبه خاصی از این نظام مورد توجه نباشد، بلکه تأثیر اخلاق بر کلیت نظام تربیتی مورد بررسی قرار گیرد. مقاله نهایتاً با این رهیافت به پایان می‌رسد که: تربیت اخلاقی فضیلت‌مندانه در اساس نوعی نگرش متفاوت به ساحت تربیت اخلاقی را رقم خواهد زد، زیرا بسیاری از بنیان‌های تربیت اخلاقی در نظام رسمی تربیتی بر پایه رویکردی قاعده‌مدار و بیرونی استوار شده است که اجازه شکل‌گیری درونی شاکله‌های اخلاقی را از متربیان سلب می‌نماید. در تربیت اخلاقی فضیلت‌مند، هدف از تربیت اخلاقی دنبال نمودن کمال اخلاقی در ابعاد مختلف زندگی متربیان خواهد بود و نه پرداختن صرف به انجام تکالیف از سوی آنها.
الگوهای تربیت جنسی سلامت محور در فرایند رشد
مسعود نورعلیزاده میانجی؛ عبداله رحیمی
چکیده: این تحقیق با هدف ارائه الگوهای تربیت جنسی سلامت‌محور در دوره‌های مختلف رشدی، به صورت کیفی و با روش تحلیل اَسنادی انجام شد. با توجه به شرایط و مسائل خاص جنسینگی افراد، چهار دوره کودکی، نوجوانی، جوانی و پس از ازدواج در نظر گرفته شد. براساس ویژگی‌ها، تکالیف و چالش‌های رشدی، برای هر دوره یک الگوی راهبردی ویژه تربیت و سلامت جنسی به دست آمد. الگوی تربیت جنسیِ سلامت‌محور در دوره کودکی: با سه مؤلفه «محافظت، مراقبت و پیشگیری»، در دوره نوجوانی با سه مؤلفه «مراقبت، پیشگیری و مهار»، در دوره جوانی با سه مؤلفه «پیشگیری، مهار و سلامت» و در دوره پس از ازدواج با سه مؤلفه «تأمین، سلامت و عفاف» مشخص گردید. موفقیت در هر دوره، پیش‌نیاز تحقق مطلوب الگوی دوره بعدی است. این الگوها سیر تحولی تربیت جنسی افراد را با توجه به چالش‌های تحولی آنان نشان می‌دهد و برنامه‌های تربیت جنسی بر مبنای آن در خانواده و نظام آموزشی، تأمین‌کننده سلامت جنسی افراد در تمام دوره‌های رشدی خواهد بود.
شناسایی مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای ارزیابی عملکرد و بررسی رابطۀ آنها با بهره‌وری شغلی معلمان
حمید رکن الدینی قلعه دژ؛ مژگان ضرغامی فرد؛ حسین زینلی پور
چکیده: در عصر حاضر رعایت اخلاق حرفه‌ای توسط مدیران منابع انسانی در حوزههای مختلف و از جمله در ارزیابی عملکرد، امری ضروری بوده و با اتخاذ تصمیمات منطقی و خردمندانه در این زمینه منافع بلندمدت سازمان تأمین میشود. هدف این پژوهش شناسایی مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای مورد توجه مدیران مدارس در ارزیابی از عملکرد معلمان و بررسی تأثیر آنها در بهره‌وری شغلی معلمان میباشد. روش این پژوهش، آمیخته، راهبرد پژوهش در بخش کیفی تحلیل مضمون بوده است. به این منظور 16 مصاحبه با مدیران باسابقه مدارس ناحیه1 بندرعباس انجام شد. با تحلیل محتوای مصاحبهها، مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای شامل کرامت انسانی، عدالت و انصاف، امانتداری و رازداری، حقیقتگرایی، توجه به رشد و تعالی، رعایت قوانین و مقررات، انتقادپذیری، تعهد و تخصص، صداقت و شفافیت برای ارزیابی از عملکرد معلمان شناسایی شد. مؤلفه‌های شناسایی شده و به سه دسته مؤلفه‌های اخلاقی مورد توجه در برخورد با معلمان، مؤلفه‌های اخلاقی فردی مدیر و مؤلفه‌های اخلاقی مورد نیاز در محیط مدرسه تقسیمبندی شد. در بخش کمّی پژوهش، داده‌ها با استفاده از دو پرسشنامه (پرسشنامۀ محقق‌ساخته برای سنجش اخلاق حرفه‌ای ارزیابی عملکرد مدیران مدارس و پرسشنامه بهره‌وری هرسی و گلداسمیت برای سنجش میزان بهره‌وری معلمان) جمع آوری شده است. روایی و پایایی پرسشنامهها مورد تأیید قرار گرفت. با تحلیلهای آماری در بخش کمی پژوهش، فرضیه اصلی این پژوهش مورد تأیید قرار گرفت و نشان داد که رابطۀ مثبت و معناداری بین رعایت اخلاقحرفهای در ارزیابی معلمان و بهره‌وری آنها وجود دارد. لذا میتوان گفت در راستای بهبود بهره‌وری شغلی معلمان، مدیران مدراس باید مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای شناسایی شده در این پژوهش را در ارزیابی عملکرد معلمان مورد توجه قرار دهند.
واکاوی شاخصه‌های رویکرد معلمی در تربیت دینی دانش‌آموزان برای جامعه مهدوی
مهتا مظفری؛ زهرا یحیی زاده؛ رضا معصومی نژاد
چکیده: هدف از مطالعه حاضر شناسایی مؤلفه‌های رویکرد معلمی در تربیت دینی دانش‌آموزان جهت آمادگی آنها برای جامعه مهدوی بود. رویکرد تحقیق کیفی از نوع تحلیل محتوای متعارف بود. مشارکت‌کنندگان شامل معلمان شاغل در مدارس شهرستان اردبیل در سال تحصیلی 1400-1401 بود که 14 نفر از آنان به صورت نمونه‌گیری هدفمند از نوع شاخص مورد مطالعه قرار گرفتند. در این راستا مصاحبه‌های نیمه سازمان یافته‌ای از آنها صورت گرفت و نمونه‌گیری تا اشباع داده‌ها ادامه یافت. برای اعتبارسنجی یافته‌ها از روش توصیف غنی داده‌ها و خود بازبینی محقق و برای تعیین پایایی داده‌ها از روش بررسی همزمان استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که 7 مؤلفه هستی‌شناختی دینی (تضادناپذیری، ساختارشناسی پدیده‌ها، هنجارمحوری)، روایت گزینی (معنابخشی معنوی، شخصیت‌سازی دینی، مبانی‌سازی ظهور)، انسان‌شناسی دینی(توسعه معنوی، آینده پژوهی، تعلق‌پذیری باورها)، پژوهشگری دینی (گفتمان‌سازی مهدویت، نقادی، بسترشناسی)، مرجعیت‌شناسی (رهبریت، الگوسازی)، تلفیق‌پذیری ادیان (بحران‌شناسی دین زیستی، اشتراک دینی)، هویت‌سازی منتظران (بهزیستی دینی، منش پروری، تفکرگرایی، خود تعیین‌گری) مضامین اصلی هستند که با 125 مضمون اولیه شرایط را برای تربیت‌پذیری مهدوی دانش‌آموزان فراهم می‌آورند. نتایج نشان داد که معلمان برای درک معنادار شخصیت مهدی (عج) توسط دانش‌آموزان، ضرورت دارد زمینه فعالیت‌های کنشگرانه آنها را نسبت به شناخت اصل و مفهوم مهدویت در راستای هدایت درست رفتارهای فردی فراهم سازند.
تحلیل انتقادی گفتمان تربیتی در ادبیات داستانی دینی کودکان: تحلیل داستان پرواز به‌سوی سیاره آزادی
علیرضا مقدم
چکیده: ادبیات داستانی کودکان یکی از مؤثرترین اشکال تعلیم و تربیت غیررسمی است؛ که متأثر از ایدئولوژی و گفتمان‌های موجود برخی عناصر تربیتی را در کانون توجه قرارمی‌دهد. محمود حکیمی به‌عنوان یکی از پرکارترین نویسندگان کودکان در فضای اجتماعی و سیاسی سال‌های قبل از انقلاب اسلامی و در تقابل با گفتمان نظام سلطه به نگارش داستان‌هایی برای کودکان پرداخته است و تربیت دینی را که دغدغه‌ی خود و بخشی از جامعه روشنفکری آن زمان بود را محتوای مناسب برای داستان‌هایش انتخاب کرده است. پژوهش حاضر با روش تحلیل گفتمان انتقادی و به‌صورت هدفمند داستان «پرواز به‌سوی سیاره آزادی» را که از گونه داستان‌های دینی است، با هدف استخراج برخی عناصر تربیتی شامل اهداف تربیتی، الگوهای رفتاری و روش‌های تربیتی که در نظام‌های اعتقادی (ایدئولوژی‌ها) بیشتر موردتوجه قرار می‌گیرند، تحلیل و تبیین کرده است. نتایج این پژوهش ازنظر تحلیل گفتمانی وجود پنج گفتمان را تائید می‌کند. حکیمی چهار گفتمان رایج هم‌عصر خود یعنی؛ گفتمان چپ مارکسیست، مسیحیت، ملی‌گرایی و سکولار را توصیف و موردنقد قرار داده است. گفتمان پنجم، گفتمان اسلام شیعه و گفتمان غالب و تعلق گفتمانی او است و مضامین تربیتی در این اثر متأثر از همین گفتمان و در تقابل با سایر گفتمان‌ها شکل‌گرفته و ضمن به حاشیه بردن سایر گفتمان‌ها، گفتمان خود را برتری بخشیده است.
بررسی موانع مؤثر بر برنامه امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی
وجیهه میری؛ اصغر منتظرالقائم
چکیده: بررسی موانعی که مقابل امامان شیعهj در آموزش علوم اسلامی وجود داشت و تبیین آسیب‌هایی که هر یک از این موانع بر برنامهی ایشان بر جای می‌گذاشت، هدف مطلوب این پژوهش است؛ موانعی که سبب شد جامعه اسلام، مانند پیکری واحد، پذیرای مرجعیت ایشان نشود. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی−تحلیلی به منظور پاسخ به دو پرسش زیر سامان یافته است:
− چه موانعی در آموزش علوم اسلامی از سوی امامان شیعه خلل ایجاد میکرد؟
− این موانع، چه آسیب‌هایی بر برنامه امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی وارد میساخت؟
یافته ها حاکی از آن است که امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی با سه مانع اساسی مواجه بودند؛ حکومت، جریان های فعال در علوم اسلامی و التزام به اصل تقیه. این سه عامل آسیب هایی بر برنامهی آموزشی امامان شیعهj وارد کرد که ظهور بدعت و انحراف در دین اسلام، ار بین رفتن بخشی از سرمایه انسانی و علمی شیعه در علوم اسلامی، سرگردانی شیعیان، نفوذ در تشیع امامی، تردید در محتوای برخی از احادیث و انحراف در محتوای علوم اسلامی برخی از آنها هستند.
علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره فصلنامه علمی «تربیت اسلامی» می توانند به نشانی قم٬ پردیسان، میدان علوم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با شماره تلفن 09199797260 یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس http://islamicedu.rihu.ac.ir/ مراجعه کنند یا تماس بگیرند.
ارسال نظرات