شماره ۱۰۲ فصلنامه علمی «راهبرد» منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، شماره 102 فصلنامه علمی «راهبرد» به صاحب امتیازی پژوهشکده تحقیقات راهبردی با مدیرمسئولی محمدرضا مجیدی و سردبیری محمدرحیم عیوضی منتشر شد.

این فصلنامه در 6 مقاله و 193 صفحه منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

نقش آینده‌نگاری راهبردی صداوسیما در مدیریت تغییرات اجتماعی و ارتقاء امنیت ملی

علیرضا کیقبادی؛ علی اصغر جعفری

چکیده: رسانه‏ها در دنیای امروز جایگاه ویژه و منحصر به فردی در مدیریت افکار عمومی دارند به طوری که نظام‏های سیاسی تلاش می‏کنند از رسانه‏ها برای هدایت و مهندسی ارزش‏ها و نگرش های جامع استفاده کنند. در واقع رسانه ها یکی از مهمترین ابزارهای مدیریت تغییر و تحولات اجتماعی به شمار می آیند و به واسطه این کارکرد مهم، تاثیر مستقیمی در انسجام ملی و در نهایت امنیت ملی کشورها می‏گذارد.هدف ازانجام این پژوهش این است که نقش صداوسیما راباکاربست آینده نگاری راهبردی در مدیریت تغییرات اجتماعی و ارتقاء امنیت ملی کشور تبیین کند بر این اساس، فرضیه اصلی پژوهش این است که صداوسیما از طریق مدیریت تغییرات اجتماعی مبتنی بر پیش‌بینی و پیش‌تدبیری و با بهره‌گیری از آموزه‌های اسلامی-ایرانی موجب ارتقاء و افزایش سطح امنیت ملی خواهد شد. برای پاسخگویی به این مساله از روش های کیفی-کمی و پرسشنامه بسته استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون های آماری این پژوهش(همبستگی و رگرسیون خطی) نشان می دهد که مدیریت تغییرات اجتماعی بر افزایش امنیت ملی کشور توسط صداوسیما تأثیر مثبت دارد و از سوی دیگر آینده نگاری راهبردی نیزبر مدیریت تغییرات اجتماعی تأثیر دارد. در نهایت نیز آینده نگاری راهبردی صداوسیما در مدیریت تغییرات اجتماعی با آموزه‌های اسلامی- ایرانی موجب ارتقاء و افزایش سطح امنیت ملی کشورخواهد شد.

تحلیلِ راهبردیِ شایستگی‌هایِ نظامِ حکمرانیِ آموزش و پرورشِ ایران بر اساس چارچوبِ مفهومیِ ظرفیتِ سیاست‌گذاری

علی رضا حیدری

چکیده: در دهه­های گذشته، برخی دولت­ها توانستند با بهره­مندی از حکمرانیِ خوب، زمینه کارایی و اثربخشی سیاست­هایِ پایداریِ آموزش و پرورش را فراهم آورند و آموزشِ باکیفیت، همگانی، رایگان و عادلانه را محقق سازند. در ایران، با وجودِ اسناد بالادستی پرشمار، شواهدی چون تعمیقِ روزافزونِ چالش­هایی چون دانش­آموزانِ بازمانده از تحصیل، نابرابری و شکافِ آموزشی و کیفیتِ پایینِ زیرساخت­هایِ آموزشی، نشانگر اینست که آموزش و پرورش ایران از دستیابی به اهداف پایداری بازمانده است. هدف نوشتار حاضر اینست که با بهره­گیری از روش­های تحلیلی، مقایسه­ای و پیمایشی مبتنی بر آراء و نظرات خبرگان و متخصصان تعلیم و تربیت، ابعاد و لایه­هایِ شایستگی­هایِ نظامِ حکمرانیِ آموزش و پرورشِ ایران را از چشم­انداز نظریِ ظرفیت سیاست­گذاری، آسیب­شناسی کند. سؤال پژوهش این است که صلاحیت­های سطوح گوناگون نظام حکمرانی آموزش و پرورش ایران به چه میزان با شاخص­هایِ نُه­گانه الگوی ظرفیت سیاست­گذاری همسویی دارد؟ بر اساس یافته­های پژوهش و دیدگاه­ها و نظرات متخصصان، شایستگی­ها و مهارت­هایِ تحلیلی، عملیاتی و سیاسی در سطوح و منابعِ فردی، سازمانی و سیستمیِ نظامِ سیاست­گذاریِ آموزش و پرورشِ ایران در مقایسه با مؤلفه­های الگوی نظریِ ظرفیت سیاست­گذاری با ناهمسویی­ها، ضعف­ها و چالش­هایی روبروست. این کاستی­ها، از موانع اصلی کارایی و اثربخشی سیاست­هایِ پایداری آموزش و پرورش ایران و نیل به اهدافِ مرتبطِ پیش­بینی­شده در اسنادِ سیاستیِ بالادستی بوده است. پیشنهاد می­شود برای دوره پساکرونای آموزش و پرورش ایران، ظرفیت­سازیِ در چارچوبِ حکمرانیِ شبکه­ای، داده­محور، چندسطحی، منصفانه، پاسخگو و مشارکتی در دستورکار سیاستی کشور قرار گیرد.

رابطه‌ی بین کاهش ارزش تأخیری در تصمیم گیری بین-زمانی و وضعیت اجتماعی-اقتصادی

فاطمه عیوضی؛ جواد حاتمی؛ علیرضا مرادی؛ محمدرضا ناظم زاده

چکیده: در تصمیمات بین-زمانی، پیامدها در زمان‌های مختلفی ارائه ‌می‌شوند. افراد در این تصمیمات پاداش‌های همراه با تأخیر را کم ارزش‌تر از پاداش‌های آنی و فوری ‌می‌دانند. این رفتار با مفهوم کاهش ارزش تأخیری شناخته ‌می‌شود که با مفاهیم تکانشگری و خود کنترلی مرتبط است و از این رو به موضوع مهمی در حوزه‌های مختلف بدل شده است. نرخ کاهش ارزش تأخیری در افراد مختلف مقدار متفاوتی دارد. هدف این پژوهش بررسی رابطه‌ی وضعیت اجتماعی-اقتصادی به همراه ویژگی‌های جمعیت شناختی با کاهش ارزش تأخیری افراد در دوره‌ای از کشور است که نرخ تورم بالایی تجربه ‌می‌شود. بدین منظور از پرسشنامه انتخاب پولی(MCQ) برای سنجش نرخ کاهش ارزش تأخیر افراد استفاده شده است. تحصیلات و درآمد به عنوان شاخص‌های وضعیت اجتماعی-اقتصادی به همراه سن، جنسیت و وضعیت تأهل در نظر گرفته شدند. نتایج نشان ‌می‌دهد افرادی با تحصیلات بالاتر کمتر پاداش‌های آینده را بی ارزش ‌می‌دانند و رفتار تکانشی کمتری دارند. با این حال، درآمد رابطه ی معناداری با نرخ کاهش ارزش تأخیری نشان نداد. بالا بودن درآمد در زمینه‌ی تورمی، برخلاف سایر مطالعات با تکانشگری کمتر رابطه ندارد. در کل، وضعیت اجتماعی-اقتصادی با نرخ کاهش ارزش تأخیری رابطه‌ای منفی دارد. در مدل رگرسیون چندگانه، با کنترل جنسیت و وضعیت تأهل، سطح تحصیلات ‌می‌تواند نرخ کاهش ارزش تأخیریِ کمتر را پیش‌بینی کند.

ارائه الگوی ارزشیابی جامع پژوهشگران برای ج.ا.ایران: آموزه‌هایی از جهان

خلیل نوروزی؛ هادی رنجبر؛ مجتبی علویان

چکیده: ارزیابی پژوهشگر در ایران نه‌تنها به دلیل اولویت‌بندی آن‌ها برای جبران خدمات یا جذب ایشان در سازمان‌های پژوهشی بلکه به عنوان یکی از روش‌های ایجاد تعهد سازمانی، ارتقا و هدایت توان پژوهشی، افزایش میزان رضایت از کار پژوهشی و نهایتاً حل مسائل واقعی و بهبود وضعیت رفاه جامعه کاربرد دارد. هدف این پژوهش آن است که سنجه‌های ارزشیابی پژوهشگران را مبتنی بر مستندات علمی مربوط به این حوزه ترمیم نموده و نهایتاً چارچوب جامعِ مناسبی را که تامین کننده انتظارات از یک پژوهشگر متعهد، دانشمند و توانمند در حل مساله است ارائه دهد. روش به‌کار گرفته شده در این پژوهش فراترکیب مستندات علمی است که 118 مستند علمی مبنای کار قرار گرفت. استخراج نقاط قوت و ضعف روش‌های اصلی و مکمل ارزشیابی پژوهشگران، شناسایی مخاطرات ناشی از ارزشیابی سنتی و سنجه‌های جدید ترمیمی تحت عنوان دگرسنجه‌ها از مهم‌ترین یافته‌های پژوهش است. الگوی ارزشیابی جامع پژوهشگران به عنوان نتیجه اصلی پژوهش که مشتمل بر پنج سطح است. مطابق با الگو، مستندات علمیِ پژوهشگران، حاصلی از ویژگی‌های فردی پژوهشگر در ضرب با زیست‌بومِ پژوهش است که توسط داورانی متناسب با نوع و هدف پژوهش سنجیده می‌شود. در هر صورت، پژوهش زمانی قابل دفاع و مفید است که منجر به بهبود اقتصادی یا بسط نظریه در میان مدت و افزایش اقتدار و رفاه عمومی در بلند مدت گردد.

پیشنهاد چارچوب کاربست آینده‌نگاری در حکمرانی آموزش عالی ایران

احمد برومند کاخکی؛ ایمان رضایی؛ امیرهوشنگ حیدری؛ رضا نقی زاده

چکیده: بسیاری از موسسات آموزش عالی با توجه به وجود نگرانی‌هایی درباره هزینه و ارزش تحصیلات عالی، تلاش می‌کنند برای آینده نوآیند، برنامه‌ریزی کرده و از فشارهای شدید ناشی از نظارت عمومی، بودجه‌های پایین و رقابت برای دانشجو و منابع‌ به سلامت بیرون آیند. شرایط متغیر در سازوکارهای ارائه خدمات آموزش عالی، نوآوری‌های ایجاد شده در تأمین مالی نظام دانشگاهی، تحولات اقلیمی، مسائل فرهنگی-سرزمینی آتی، جمعیت دانشجویی و نیروی کار آینده، تغییرات ماهوی شغلی و بین‌المللی شدن آموزش، لزوم اتخاذ رویکرد آینده‌نگرانه و میان‌رشته‌ای را در ابعاد حکمرانی بخش آموزش عالی روشن می‌سازد. در این پژوهش با استفاده از بررسی متون آینده‌پژوهی آموزش عالی و مدل‌های آینده‌نگاری،‌ که خود ماهیتی میان‌رشته‌ای دارد، به کمک روش‌های خبره‌محور چارچوبی کیفی با تلفیق فرایندها و مفاهیم ارائه شده است که هدف اصلی آن پیاده‌سازی یک بوم آینده‌نگاری در حوزه آموزش عالی و ارائه توصیه‌های حکمرانی در نسبت با آینده است. بوم آینده‌نگاری، به استخراج آینده‌های بدیل آموزش عالی، تحلیل محیط نوآیند پیش رو و همچنین ترسیم نقشۀ‌راه حکمرانی این حوزه می‌انجامد.

دستیابی به امنیت زیست‌محیطی با تاکید بر اهمیت استانداردهای محیط زیستی در برنامه‌های استراتژیک توسعه شهری (مطالعه موردی شهر تهران)

الهام فولادی؛ آزیتا بهبهانی نیا؛ بیتا آزادبخت؛ سعید مطهری

چکیده: در خلال چند دهه گذشته به‌ دلیل تأکید صرف بر رشد اقتصادی و بهره‌برداری‌های بی‌رویه از منابع‌طبیعی و زیست‌محیطی کلان شهرها با مسائل ومشکلات عدیده‌ای درزمینه محیط ‌زیست و امنیت زیست‌محیطی مواجه شده‌اند. با توجه به اهمیتی که محیط‌زیست به‌عنوان یکی از نیازهای اساسی جوامع امروزی برای بقا در محیط به شدت رقابتی و با تغییرات گسترده دارد. شهر تهران به‌عنوان یک منطقه‌ای تأثیرگذار، برای پیش رفتن با تحولات موجود نیازمند وارسی و کنکاش تحولات اطراف خود، در بعد منطقه‌ای و بین‌المللی است و این مسأله ضرورت مقابله با موانع و چالش‌های احتمالی آن را ضروری می‌نماید.
این تحقیق با هدف بررسی تأثیر رعایت استانداردهای زیست‌محیطی، در برنامه‌های استراتژیک توسعه شهری به منظور دستیابی به امنیت زیست‌محیطی در شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی از نوع توصیفی- تحلیلی با استفاده از تکنیک پرسشنامه و مصاحبه‌می‌باشد. جامعه آماری پژوهش، مدیران وزارت‌کشور و شهرداری مناطق 22 گانه شهر تهران و نمونه آماری30 نفر و روش نمونه‌گیری تصادفی ساده می‌باشد. داده‌ها با نرم‌افزار Spss23 در دو سطح توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شدند. جهت تحلیل عوامل داخلی (ضعف، قوت) و خارجی (تهدید و فرصت) شهر از روش SWOT و جهت آزمون فرضیه از آزمون تی‌تک نمونه‌ای، استفاده و فرضیه پیشنهادی تأیید گردید. نتایج نشان می‌دهد که با توجه به شرایط موجود، شهر تهران با چالش‌های مختلف محیط‌زیستی روبه‏روست. با توجه به نمودار حاصل از عوامل درونی و بیرونی، شهر تهران در موقعیت تدافعی قرار دارد. همچنین نتایج آزمون نشان می‌دهد که رعایت استاندارد در برنامه‌های استراتژیک توسعه شهری به عنوان یک راهکار در دستیابی به امنیت زیست‏محیطی تأثیر معناداری دارد. در این راستا مهم‎ترین راهکارها، استانداردها بر امنیت زیست‎محیطی رعایت استانداردها در زمان اجرای پروژه‎ها، الزام و اعمال استانداردها در تدوین طرح‏ها و نظارت دقیق به رعایت آن‌ها در زمان اجرا می‌باشد.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره فصلنامه علمی «راهبرد» می توانند به نشانی تهران، بلوار میرداماد، خیابان مصدق شمالی، پلاک ۱۰ یا با شماره تلفن 22258921 یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به  http://rahbord.csr.ir/ مراجعه کنند یا تماس بگیرند.