فرصت‌های بین المللی حکمرانی اسلامی فضای مجازی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت الاسلام چگینی، استاد حوزه و دانشگاه و کارشناس فضای مجازی در نشست «فرصت‌های بین المللی حکمرانی اسلامی فضای مجازی» از سلسله نشست‌های علمی پژوهشی «دین و حکمرانی اسلامی فضای مجازی» که به همت دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی مرکز ملی فضای مجازی به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد، گفت: مراد ما از حکمرانی فضای بین المللی این است که فرآیند تعاملات از طریق وضع قوانین، هنجارها، قدرت یا زبان یک جامعه سازمان یافته بر روی یک سیستم اجتماعی که می‌تواند یک خانواده، قبیله، سازمان یا در موضوع ما می‌تواند اینترنت باشد.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: حکمرانی این است که ما از تعاملاتی که از طریق وضع قانون، هنجارها و استفاده از قدرت‌ها به دنبال وضع یک سیستم یا تغییر شکل برویم، منبع من تنها در این ارائه اندیشمندان غربی هستند و از بزرگان حوزه دینی استفاده نکردم.

وی با بیان اینکه حکمرانی می‌تواند در چندین عرصه شکل بگیرد عنوان کرد: حکمرانی عمومی، حکمرانی شخصی، حکمرانی جهانی، حکمرانی غیرانتفاعی، حکمرانی شرکتی، حکمرانی پروژه‌ای، حکمرانی محیط زیستی، حکمرانی سرزمینی و شاید اگر جستجوی اندکی کنید، می‌بینید که ما در فضای بین الملل بیش از بیست عنوان حکمرانی داریم که اتفاقاً یکی از این عناوین حکمرانی اینترنت یا همان حکمرانی فضای مجازی و موضوع بحث ما است.

حجت الاسلام چگینی در بیان چگونگی تعریف حکمرانی فضای مجازی ابراز داشت: آن‌ها می‌گویند سیستمی از قوانین، خط مشی‌ها و شیوه‌ای است که نحوه مدیریت و نظارت یک دولت یا مجموعه بر امور مربوط به اینترنت را روشن می‌کند، شکل دهندگان اینترنت، مدینه فاضله‌ای را برای آن داشتند که گفتند هیچ شخص، دولت و سازمانی بنا نیست که بر اینترنت مدیریت داشته باشد؛ البته همه ما می‌دانیم که این آرزویی دست نیافتنی است و هرگز رقم نخورده است.

کارشناس فضای مجازی ادامه داد: در زمانی که دولت‌ها تأثیر اینترنت را متوجه شدند، بحث ایده حکمرانی اینترنت برای اولین بار مطرح شد که اولین نشست بین المللی تحت عنوان نشست بین المللی جامعه اطلاعاتی در سال 2003 میلادی در ژنو برگزار می‌شود، آن‌ها در نشست دوم در تونس جمع شدند و قواعد پایه‌ای را برای اینترنت قرار دادند، با وجود مصوبات؛ اما پیش نویسی که قرار است تصویب شود از قبل و توسط کشورهای ذی نفوذ و بیشتر توسط آمریکا تصویب شده‌اند و اصلاً کشورها درکی نداشتند که می‌خواهند درباره چه چیزی رأی بدهند.

وی افزود: سه محور مورد توجه آمریکا بود؛ اول حاکمیت قانون در فضای مجازی برای حضور شرکت‌ها و مردم در آن است، دوم مسأله حفظ حقوق تولیدکنندگان محتوا بود؛ اما محور سوم مسأله امنیت بود و گفت که باید فضای امنی باشد؛ اما دایره بزرگی را برای امنیت گذاشت و وارد مصادیق آن نشد که همین اصل تا همین امروز بهانه‌ای برای فشار آمریکا به کشورهای مختلف در فضای مجازی بود که بالاترین نکته آن قضیه سردار سلیمانی بود.

حجت الاسلام چگینی با اشاره به تمرکز غرب در سه حوزه حکمرانی دولتی، شرکتی و عمومی خاطرنشان کرد: سرمایه گذاری غرب هر روز نسبت به اینترنت توجه بیشتری نشان می‌دهد که مهم‌ترین کار غرب وضع قوانین بود، کنگره آمریکا قوانین متعددی برای آن وضع کرد که طبیعی است وقتی قوانینی که کنگره آمریکا وضع می‌کند داخلی است و چون همه زیرساخت‌های اینترنت در داخل آمریکا قرار دارد، قوانین آمریکا به قوانین اینترنت تبدیل می‌گردد.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به قانون 47 ابراز داشت: آن‌ها به قدری برای اینترنت تبعات و قانون وضع می‌کنند که تک به تک مصادیق برای اینترنت روشن شده است، بخش 230 بارها مورد تأکید ترامپ بود تا حذف شود که هیچ کسی نمی‌تواند از شبکه‌های اجتماعی منتشر شده باشد، اجازه شکایت را از آن شبکه نمی‌دهد، حتی اگر بتوانید اثبات کنید که آن شبکه اجتماعی قصور دارد.

وی افزود: پارلمان‌های اروپایی حتی به خود حق می‌دهند که درباره مدل شارژها قانون وضع کنند که چند وقت پیش تنها شارژ تایپ-سی را مورد پذیرش قرار دادند؛ اما اگر ما بخواهیم درباره کلیات فضای مجازی قانون تصویب کنیم، با اعتراض به دخالت در فضای مجازی متهم می‌شویم.

کارشناس فضای مجازی با اشاره به اظهار نظر ایلان ماسک درباره دخالت توییتر در دیده شدن افراد توضیح داد: توییتر به تعبیر ایلان ماسک کاربرانی را که طرفدار ترامپ و قاعدتاً مخالف توییتر بودند را شادوبن کرده بودند که همان بلاک شدن در سایه است که کاری می‌کند تا افرادی که اختلاف عقیده‌ای با خواسته‌های آمریکا و توییتر دارند، دیده نشوند؛ حال تصور کنید توییتر وقتی با آمریکایی‌ها چنین کاری می‌کند، با ایران و روسیه چه کاری می‌کند؟!

حجت الاسلام چگینی ضریب دادن به سلبریتی‌ها در فضای مجازی را سیاست خاموش و پنهانی دانست که در جریان است و گفت: سلبریتی‌های آمریکایی که در راستای منافع آمریکا صحبت می‌کنند، در آمریکا برجسته می‌شوند؛ برای مثال وقتی که عکس یک سرباز آمریکایی را می‌گذارد و می‌نویسد که چقدر شما فداکارید یا قدردانی یا حتی سلبریتی که چشمش را بر اتفاقاتی که در دنیا رقم می‌خورد، می‌بندد، سلبریتی محبوب نظام غرب می‌شود.

وی ادامه داد: بخش دیپلماسی و حکمرانی دولتی با استفاده از ظرفیت‌های موجود و حق دسترسی آزادانه همه افراد بشریت باید به رسمیت شناخته شود و جزو قوانین بین المللی قرار بگیرد، بایستی به دنبال این برویم که برای اینترنت صرفاً نهادهای بین المللی قانون گذاری کنند؛ نه قانون داخلی شرکت‌ها که برای شبکه جهانی تحمیل شود!