واکنش‌ها نسبت به بستن فرودگاه توسط بختیار
بختیار با اعلام اینکه دولت وی نمی‌تواند امنیت لازم را برای حضور امام در ایران فراهم کند، دستور داد از روز چهار بهمن فرودگاه‌های کشور را ببندند تا مانع مراجعت امام به ایران شوند. با انتشار این خبر، تظاهرات گسترده و مردمی در اکثر شهرها به راه افتاد.
دوم بهمن 1357 از دفتر امام خمینی در پاریس خبر رسید که ایشان در 5 بهمن به ایران مراجعت خواهند کرد. این تصمیم بسیاری از طرح‌های دولت بختیار و به خصوص آمریکا را که با اعزام ژنرال رابرت هایزر درصدد اخلال در روند انقلاب و حتی کودتا بود نقش بر آب کرد. بختیار با اعلام اینکه دولت وی نمی‌تواند امنیت لازم را برای حضور امام در ایران فراهم کند، دستور داد از روز چهار بهمن فرودگاه‌های کشور را ببندند تا مانع مراجعت امام به ایران شوند. از این رو به ناچار بازگشت امام به تأخیر افتاد.[1]
بعد از اشغال نظامی فرودگاه مهرآباد، فرماندار نظامی تهران از نخستین ساعات بامداد با پخش مكرر اعلامیه، خبر مسدود شدن فرودگاه مهرآباد را منتشر نمود. به دنبال انتشار خبر، تظاهرات گسترده‌ای در اعتراض به این مسئله برپا شد. به گزارش خبرگزاری فرانسه در 4 بهمن: پنج‌هزارنفر در تهران به عنوان اعتراض به حضور نظامیان كه پست‌های فرودگاه را اشغال كرده‌اند با فریادهای «زنده باد خمینی» در اطراف فرودگاه دست به تظاهرات زده‌اند.[2] دولت كه از عكس‌العمل مردم به شدت به وحشت افتاده بود چنان در سردرگمی فرورفته بود كه اخبار متناقضی را منتشر می‌كرد. شب پنجم بهمن رادیو و تلویزیون چند باربرنامه‌های خود را قطع كردند و بستن فرودگاه را تكذیب كردند. در این اطلاعیه آمده بود كه «مطالبی كه روزنامه‌های عصر امروز درباره‌ی فرودگاه مهرآباد و تعطیل شدن آن به‌چاپ رساندند برای بعضی از آقایان آیات عظام سوءتفاهمی به وجود آورده است.ماجرا به این شرح است كه عده‌ای می‌خواستند پرواز خودسرانه انجام دهند كه این امرنمی‌توانست مورد قبول دولت باشد. همچنین شایع بود عده‌ای قصد دارند به فرودگاه حمله كنند و به تأسیسات آن لطمه بزنند، دولت به منظور انجام وظیفه در حفظ اموال عمومی و جلوگیری از اتلاف و انهدام آنها مجبور شد فرودگاه را به مدت دو ساعت و 40 دقیقه ببندد تا نظم برقرار شود و پس از این مدت فرودگاه باز شد»؛ امّا چند ساعت بعد فرمانداری نظامی طی اطلاعیه‌ی شماره‌‌ی 33 اعلام كرد: «فرودگاه‌های كشور به مدت سه‌روز از ساعت 24 نیمه شب روز چهارشنبه چهارم بهمن ماه بسته اعلام می‌گردد.»[3]
صبح روز پنجم بهمن حدود دویست خبرنگار و عکاس در کنار محل اقامت امام خمینی چشم انتظار بودند که رهبر انقلاب درباره بسته شدن فرودگاه‌های ایران چه خواهد گفت. پلیس فرانسه از دو طرف، خیابان منتهی به آن دو خانه را بسته بود.
شمار پلیس‌ها و مراقبت آنها این روزها بیشتر شده بود. آیت‌الله بیرون آمد و نزدیک در ورودی خانه ایستاد و گفت: «من بنا داشتم که فردا را در میان ملت باشم و هر رنجی که آنها می‌برند من هم با آنها باشم. لکن دولت خائن از این امر مانع شده و همه فرودگاه‌های ایران را بست. و من پس از باز شدن فرودگاه‌ها بلافاصله خواهم رفت و به او خواهم فهماند که شما غاصب هستید و خائن به ملت ما.[4]
امام مردم ایران را، هم به ادامه نهضت فراخواند و هم به آرامش؛ و گفت که «در اولین فرصت پیش مردمم به ایران خواهم رفت تا با آنها کشته شوم و یا حق ملت را بگیرم و به ملت برگردانم.»[5]
امام به پنج شش سوال خبرنگاران جواب‌های کوتاهی داد. درباره بازگشایی فرودگاه توسط مردم مسلح پرسیده شد. «عجالتا بنا ندارم که امر به برداشتن سلاح بکنم. هر وقت صلاح دیدم این امر را می‌کنم و به آنها می‌فهمانم که چه باید بکنند.» پرسیده شد بازگشت شما شاید موجب خونریزی‌های بیشتر شود. «من باید پیش برادرهایم باشم.» در همین روز اما چند خطی برای مردم منتظر ایران نوشت و به آنان گفت که با چند روز تاخیر و در هشتم بهمن به ایران بازخواهد گشت. او از همه آنان که از دور و نزدیک برای استقبال به تهران آمده بودند، تشکر کرد و افزود که دولت فعلی مطالبی را به دروغ به من نسبت می‌دهد که همگی را تکذیب می‌کنم. «من هرگز با دولت‌های غیرقانونی مذاکره نکرده و نمی‌کنم.»[6]
تظاهرات خیابانی مردم تا باز شدن فرودگاه‌ها ادامه داشت به خصوص در روز هفتم بهمن مردم در سالروز رحلت پیامبر اكرم (ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی(ع) در خیابان‌ها دست به راهپیمایی گسترده‌ای زدند. در این روز شعارهای «وای به حالت بختیار، اگر خمینی دیر بیاد»، «تنها راه رهایی، جنگ مسلحانه»، «تنها راه سعادت، ایمان، جهاد، شهادت،» در روزنامه‌ها، به‌ویژه روزنامه‌ی كیهان به تاریخ 8 بهمن 1357 منعکس شده است.
روز هشتم، درگیری خونینی تهران را به میدان نبرد تبدیل كرد كه در آن حدود سی نفر به شهادت رسیدند و صدها نفر مجروح شدند.[7] فردای آن روز مراكز فساد درتهران مورد حمله قرار گرفتند و شهر در آتش و دود فرو رفت.[8] این درگیری‌ها درشهرستان‌ها نیز به اوج خود رسید.
علما نیز سخت علیه تصمیم بختیار به بستن فرودگاه‌ها واکنش نشان داند. آیت‌الله گلپایگانی با صدور پیامی خطاب به ملت ایران بستن فرودگاه‌ها برای جلوگیری از ورود امام‌خمینی را «موجب شدت نگرانی و تأسف عموم» اعلام كرد كه به دنبال آن، در تهران «مردم را به گلوله» بستند و «در تبریز نیز نظیر همین جنایت را مرتكب شدند». در سنندج علاوه بر كشتار مسلمانان به مساجد حمله نموده و حسینیه وكتابخانه‌ی اسلامی و مغازه‌های مسلمانان را به آتش كشیدند». آیت‌الله گلپایگانی به بختیار هشدار داد كه «اگر ایادی استعمار گمان می‌كنند ملت از تعطیلات، اعتصابات وتظاهرات خسته شده و می‌توانند با كشتار، دیكتاتوری را تجدید و استعمار را بازگردانند خیال باطل است.»[9] آیت‌الله مرعشی نیز با صدور اطلاعیه‌ای «بستن فرودگاه‌های ایران و ممانعت جاهلانه‌ی آن از ورود حضرت مستطاب آیت‌الله آقای خمینی» را یك «اقدام‌غیرقانونی» برشمردند و آن را «لكه‌ی ننگ دیگری بر دولت غیرقانونی» دانستند.[10] علمای شهرستان، نیز با صدور اعلامیه‌هایی این اقدام دولت بختیار را محكوم كردند.خلبانان نیز با صدور اطلاعیه‌ای نسبت به اقدام دولت اعتراض كردند.[11] نویسندگان نیز نامه‌ای اعتراض‌آمیز به بختیار نوشتند[12] و روحانیون نیز در اعتراض به اقدام بختیار درمسجد دانشگاه تهران تحصن كردند.
شرایط سخت علیه بختیار بود، گسترش تظاهرات مردمی همچنین برخورد قاطعانه‌ی امام و استوار بودن ایشان بر تصمیم‌شان، او را مجبور به عقب‌نیشنی کرد. سرانجام بختیار در مصاحبه‌ی مطبوعاتی نهم بهمن ماه 1357 با خبرنگاران داخلی و خارجی، اظهار داشت «فرودگاه مهرآباد امروز باز خواهد شد و هیچ ممانعتی برای بازگشت حضرت آیت‌الله خمینی به عمل نخواهد آمد...»[13]
پی‌نوشت‌ها:
1- قاسملو، اکبر و معصومه آقاجان‌پور، تاریخ شفاهی کمیته استقبال از امام خمینی(ره)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1393، ص 106.
2- علی دوانی، نهضت روحانیون ایران ج 9 و10، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1394، ص 159.
3- اطلاعات، 5/11/1357.
4- هدایت‌الله بهبودی، الف لام خمینی، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، 1396، ص 1057.
5- همان.
6- همان.
7- روزنامه‌ی كیهان و اطلاعات 9/ 11/1357
8- روزنامه‌ی اطلاعات 10/11/1357
9- اسناد انقلاب اسلامی، ج 1، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامیريال 1374، ص 650.
10- همان، ص 647
11- روزنامه‌ی اطلاعات 8/11/1357.
12- همان 9/11/1357.
13- «بختیار: فرودگاه برای امام باز شد»، روزنامه‌ی اطلاعات دوشنبه، 9 بهمن 1357، ش 15771
ارسال نظرات