از بررسی نقش رسانه بر تبلیغ تا نقش مبلغان در مقابله با گروه‌های انحرافی

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نشست هم اندیشی نخبگان تبلیغی رسانه‌های جمعی عصر چهارشنبه ۱۰ اسفند با حضور اعضای انجمن ارتباطات و تبلیغ حوزه‌های علمیه در مجمع جهانی اهل بیت برگزار شد.

در این نشست ابتدا کمال اکبری رئیس انجمن ارتباطات و تبلیغ گفت: هر دوره‌ای که ابزار تبلیغ تغییر پیدا کرده در روش‌های تبلیغی نیز تغییر ایجاد شده است که امروزه به خوبی شاهد آن هستیم.

وی افزود: برای انتقال پیام دین به جامعه بشری که یکی از وظایف مهم حوزه‌های علمیه است توجه به رسانه‌ها بسیار مهم است؛ شناخت رسانه فقط شناخت کارکرد و یا اطلاع از نحوه برنامه سازی و تولید محتوا برای رسانه نیست بلکه مهم‌تر از آن شناخت ماهیت و نوع کارکرد و عملکرد رسانه‌ها نیز برای ما مهم است.

رئیس دانشکده دین و رسانه تصریح کرد: انجمن ارتباطات و تبلیغ حوزه‌های علمیه برای رسیدن به تبیین روشمند و و مؤثر در تبلیغ رسانه‌ای معارف و غنی سازی محتوای تبلیغی و همچنین شناسایی آسیب‌های احتمالی در این عرصه اقدام به برگزاری نشست هم اندیشی نخبگان رسانه‌ای کرد.

تبلیغ دین، مرز جغرافیایی نمی‌شناسد

در ادامه نشست پیام آیت الله نوری همدانی به این هم اندیشی قرائت شد:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ عَلَی سَیِّدِنا وَ نَبِیِّنَا أَبِی الْقَاسِمِ المصطفی مُحَمَّد وَ عَلَی أهلِ بَیتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ سیَّما بَقیَّة اللَّهِ فِی الأرَضینَ.

با سلام و تحیت به آن مجمع محترم.

یکی از موضوعات مهم در ترویج فرهنگ اسلام تبلیغ است، این وظیفه مهم که رساندن پیام پروردگار متعال به مردم است بر عهده پیامبران و ائمه دین بوده است و بعد از آن فق‌ها و عالمان دینی عهده دار این مسئولیت مهم بوده‌اند و شاید بتوان اصلی‌ترین وظیفه پیامبران را موضوع ابلاغ و تبلیغ معرفی نمود، «فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِینُ» و در آیه دیگر موضوع تبلیغ را آنچنان معرفی و تأکید می‌کند که در این راه هیچ خوف و خطری مانع نشود مگر ترس از خدا «الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَیَخْشَوْنَهُ وَلَا یَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَکَفَىٰ بِاللَّهِ حَسِیبًا»

و با تحقیق اجمالی در سیره پیامبران الهی این اصل مهم مشخص می‌شود که آنان هیچگاه در راه تبلیغ نیاسوده و خسته نشدن و در این مسیر تلاش مستمر کردن و با دلسوزی و بکارگیری تمام ظرفیت به این موضوع پرداختن «لَقَدْ جَاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ».

مبلغان دینی بقایای کار پیامبران و ائمه معصومین «علیهم السلام» را بر عهده دارند و در نامه امام باقر «علیه‌السلام» به سعد الخیر می‌فرماید:‌ ای برادرم! خداوند متعال در هر یک از پیامبران، سرمایه‌های ماندگاری از اهل علم قرار داده است که گمراهان را به سمت هدایت دعوت می‌کنند و در مسیر این دعوت آزار‌ها را بر می‌تابند و به سوی خدا دعوت می‌کنند.

مبلغان باید توجه داشته باشند دینی که ما از آن سخن می‌گوییم و تبلیغ می‌کنیم مرز جغرافیایی نمی‌شناسد و باید در امر تبلیغ فضای جهانی را در نظر گرفت و از رسانه‌های روز بهره‌مند شد و به این مطلب نیز باید توجه داشت که امروز رسانه یا در غالب رادیو و تلویزیون است یا روزنامه و یا با بهره‌مندی از اینترنت و فضای مجازی، در هر کدام از این موضوعات مخاطب شناسی باید مورد توجه باشد و هر کدام از آن‌ها احکام خاص خود را دارد و توجه به هرکدام از آن‌ها باید به احکام رسانه نیز توجه شود و همانطور که فوائد رسانه در امر تبلیغ تبیین می‌شود آفت‌ها و آسیب‌ها مورد توجه قرار گیرد.

چون آسیب‌هایی که از طریق تبلیغ رسانه ممکن است ایجاد شود نسبت به روش‌های دیگر بیشتر جلوه می‌کند و در روایات ما در باب تبلیغ موضوعات و نکاتی و احکامی مورد توجه است. نکوهش از تملق و چاپلوسی، تمسخر و استهزاء و مسائلی از این قبیل. امروز باید مبلغان به مسائل روز و به بیان دیگری عالم به زمان بودن توجه داشته باشند و از فرصت‌ها بهره‌مند شوند البته شاید یکی از بهترین روش‌های تبلیغ سخن چهره به چهره یا همان روش سنتی منبر باشد و بعد در رسانه‌ها منعکس گردد. سخن در باب موضوع این همایش بسیار است و ابعاد گسترده‌ای دارد که در این مختصر نمی‌گنجد.

در پایان اینجانب ضمن احترام و ارادت به همه مبلغان محترم که دارای جایگاه بسیار رفیع می‌باشند از برگزار کنندگان این جلسه تشکر می‌کنم و توفیقات همگان را از خداوند متعال خواهانم.

حسین نوری همدانی

۱۴۰۱/۱۲/۹

نقش مبلغان در مقابله با گروه‌های انحرافی/با جریان اسلام گرایی در دنیا مواجهیم

آیت الله رضا رمضانی رئیس مجمع جهانی اهل بیت (ع) در نشست هم اندیشی نخبگان تبلیغی رسانه‌های جمعی گفت: در این دنیا گروهی هستند که می‌خواهند نام خدا را حذف کنند و مبلغان از تحقق اهداف این گروه جلوگیری می‌کنند و این کار بسیار بزرگی است، زیرا اذهان را بیدار ساخته و جهت می‌دهند.

وی ادامه داد: تبلیغ در امروز با گذشته متفاوت است؛ نسبت دادن امری به اسلام سخت است و با کفایه خواندن نمی‌توان چیزی را به اسلامی نسبت داد و به خصوص کسانی که می‌خواهند روایات را تحلیل کنند باید بدانند که روایات هم احتیاج به اجتهاد دارد.

این استاد حوزه علمیه در ادامه تأکید کرد: در اجتهاد و مطالعه روایت شأن نزول روایات هم مهم است، زیرا برای مثال در روایتی آمده است همه خیر در شمشیر است و اگر کسی مقام بیان این حدیث را نداند اسلام را وارونه معنا می‌کند؛ باید جلال و جمال دین را توأمان معرفی کنیم.

استفاده از فرصت رسانه استفاده از یک ظرفیت طلایی است

وی با بیان اینکه امروز با یک جریان اسلام گرایی در دنیا مواجه هستیم، اظهار داشت: در دانشگاه‌های معتبر دنیا در تک تک گزاره‌های دینی ما کار می‌کنند؛ هیچ زمانی مثل این زمان برای مرفی اسلامی فرصت ایجاد نشده است و فرصتی طلایی است، زیرا ممکن است پای منبر ما دو میلیون نفر نشسته باشند.

رئیس مجمع جهانی اهل بیت تصریح کرد: اسلام لیبرال و اسلام داعشی نیز تلاش می‌کنند خود را عرضه کنند، اما اسلام ناب امام خمینی (ره) آن قدر موفق بود که تقابل بین شرق و غرب در جهان را به تقابل بین دو اسلام تبدیل کرد؛ وقتی انسان به آداب الهی مؤدب شد آن گاه است که امر دین به آن‌ها سپرده می‌شود و می‌تواند تأثیر گذار باشد.

انقلاب اسلامی گزاره‌های غلط را باطل کرد

پس از سخنرانی میزبان جلسه، حجت الاسلام علی نهاوندی استاد حوزه علمیه و رئیس سابق مرکز پژوهش‌های اسلامی رسانه در این نشست گفت: رهبر معظم انقلاب کار بنیادین انقلاب را تحول در گزاره‌های فرهنگی و نفی گزاره‌های فرهنگی غلط معنا کردند؛ مسأله «نمی توانیم» به عنوان یک گزاره غلط مطرح شده که توسط انقلاب باطل شده است.

وی با بیان اینکه اگر قرار باشد تحولی در عرصه فرهنگ اتفاق بیافتد باید در گزاره‌های فرهنگی تحول ایجاد شود، ادامه داد: فرهنگ تحت عنوان عقائد، باورها، محصولات و هنجار‌های فرهنگی معنا می‌شود؛ بر طبق رصد دقیقی که از رسانه‌های عبری، عربی و غربی انجام گرفته مشخص شده است این رسانه‌های سعی دارند با نقطه زنی گزاره‌های فرهنگی ما را تغییر دهند.

این استاد حوزه علمیه با شمارش عناوین، تغییر منزلت زن، همجنس بازی، روابط آزاد و... تصریح کرد: از الآن پویش ناهار خوردن برای ماه رمضان کلیده خورده یا شیردهی علنی توسط بانوان مورد تأکید رسانه‌ها و پویش‌ها قرار گرفته است و فرزند آوری نیز در این رسانه‌ها نفی می‌شود.

وی با طرح پرسش «چه گزاره‌های فرهنگی را باید به مخاطبان جوان منعکس کرد» تصریح کرد: باید بر روی عقائد آحاد جامعه کار کرد، اما منظور تنها بیان اعتقادات اخلاقی نیست بلکه مهم‌ترین کار توحید افعالی است؛ محور بنیادین گزاره‌های فرهنگی جامعه به مسیر شرک آلود نزدیک شده است و باید از همین الان بدانیم برای ماه رمضان چه روش‌هایی می‌تواند پاسخگوی هجه نیروی‌های شیطانی است.

حقیقت اسلام در تشیع متجلی است از این رو به جنگ با تشیع آمده اند

حجت الاسلام والمسلمین علی نظری منفرد استاد درس خارج حوزه علمیه قم به عنوان سخنران این نشست شبهات مطرح در جامعه را همیشگی معرفی کرد که امروز توسط رسان‌ها بازنشر و ضریب پیدا می‌کنند.

وی ادامه داد: باید بگویم در بخشی از این اتفاق ما مقصر هستیم، اما در بخشی دیگر آن‌ها این موضوع را یافته اند که حقیقت اسلام در تشیع متجلی است و از این رو با بودا و مسیحیت مشکل ندارند و به جنگ با تشیع آمده اند. آن‌ها می‌دانند که با اسلام نمی‌توانند از راه برهان بجنگند از این رو به شبهه افکنی روی آورده اند.

این استاد حوزه علمیه با بیان به اینکه بر روی اعتقادات و باور‌های مردم سرمایه گذاری کمی کردیم اظهار داشت: باور‌های جوانان امروز شاید از کم کاری ما باشد؛ تبلیغ چهره به چهره اثر خود را دارد و ما کمتر به این مسأله پرداختیم؛ پیامبر خدا فردی را به یمن فرستاد و توصیه کرد اول به توحید و روز قیامت بپردازد و سپس به مسائل اخلاقی توصیه کند.

وی با بیان اینکه در خصوص کودکان خود به باور‌های آن‌ها نپرداختیم، ابراز داشت: ایمان و باور است که می‌تواند حنظله را از شب زفاف به جبهه‌ها بکشاند؛ معتقد هستم در ماه مبارک زمان با همین جمع می‌توانیم در نگهداری کسانی که جذب اسلام هستند موفق بوده و باور‌ها را تقویت کنیم و همچنین کسانی را که با گزاره‌های دینی مشکل دارند به سمت دین سوق دهیم.

باید باور مردم به معاد تقویت شود

حجت الاسلام والمسلمین نظری منفرد بر تقویت باور مردم به معاد تأکید کرد و گفت: خلأ گویندگان و خطباء خوبی که می‌توانند در آینده تأثیرگذار باشند از همین امروز احساس می‌کنم؛ متأسفانه آینده ما تهدید کننده است، زیرا ما احتیاج به خطیب داریم؛ دانشگاه مدینه ۹۰ هزار دانشجو دارد و با تمام امکانات برای تبلیغ وهابیت بسیج می‌شوند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: درست است طلبه مبلغ با کفایه خواندن نمی‌تواند پیام دین را برساند، اما تا سرمایه نداشته باشد نمی‌تواند پاسخگو باشد و باید ملا شود تا بتواند شبهات را پاسخگو باشد.

سریال معاویه به دنبال فتنه‌ای بزرگ است

آیت الله حسینی قزوینی رئیس شبکه ولایت با بیان اینکه عمده کار‌های تبلیغی و جهاد تبیین به عهده روحانیت است، ابراز داشت: سریال معاویه در ماه رمضان توسط mbc  پخش خواهد شد. سریال معاویه به دنبال فتنه بزرگی است و آیا دوستان رصد کرده اند که بدانند پشت صحنه قضیه چیست.

رئیس مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولیعصر ادامه داد: سریال معاویه همزمان از شبکه کلمه و وصال به صورت فارسی پخش می‌شود و آیا حوزه علمیه در این زمینه فکری اندیشیده و گروهی را برای پاسخگویی پیدا کرده است. می‌توان بخش اعظمی از تأثیرگذاری این سریال را خنثی کند.

می‌توان بخشی از توطئه‌های وهابیت را خنثی کرد

وی هزینه سریال معاویه از سوی عربستان سعودی را ۱۰۰ میلیون دلار عنوان و بر ضرورت پاسخدهی به شبهاتی که از جانب وهابیت مطرح می‌شود تأکید کرد و افزود: حتی وهابیتی در درون شیعی وجود دارد که به شبهه افکنی‌ها کمک می‌کند.

آیت الله حسینی قزوینی با اشاره به فردی که در کانادا ادعای مرجعیت دارد، تأکید کرد: بدتر از وهابیت دگراندیشان شیعه هستند، چون موضع و تأثیرگذاری وهابیت مشخص است، اما وقتی طلبه‌ای شیعی حرفی می‌زند تخریبش خیلی بیشتر از یک سنی وهابی نشان دار است.

وی با اشاره به قضایای پاییز ۱۴۰۱ کشور آن را بی سابقه خواند و گفت: ۱۳ رئیس جمهور، ۲۵ کشور و ۳۴ سفارت مستقیما به این قضایا وارد شدند و شکست خوردند، اما باز برای ماه رمضان برنامه دارند؛ حوزه علمیه چه می‌خواهد بکند.

استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه مبلغان زیادی در سراسر کشور برای ماه رمضان اعزام می‌شوند، تصریح کرد: باید بدانیم برای این‌ها چه برنامه‌ای داریم.

در ادامه نشست حجت الاسلام والمسلمین حجت الله بیات مدیر مؤسسه موضوع شناسی فقهی در سخنانی کوتاه انتظارات حوزه از رسانه‌ها را بالا معرفی کرد و بر ضرورت هم اندیشی‌های اینچنینی در بازه‌های منظم با موضوعات مشخص تأکید کرد.

اهتمام به حضور بانوان در عرصه بین الملل وجود ندارد

همچنین سرکار خانم مینایی از مبلغین تهران گفت: اولین دغدغه طلبگی بنده تبلیغ بوده و همین امر سبب شده وارد این عرصه شوم؛ عرصه تبلیغ در میان دختران جوان و نوجوان خالی بود، از همین رو تشکلی برای این مهم در تهران راه اندازی شده است؛ دغدغه بالایی در خصوص حجاب وجود دارد، اما آیا عملیاتی برای آن‌ها صورت گرفته است؟

وی با بیان اینکه هیچ کدام از کشور‌های اسلامی در عرصه مد و فشن کاری انجام ندادند و در فستیوال‌های حجابی که در جهان وجود دارد هیچ نمودی ندارند، گفت: باید بحث عملیاتی شدن محتوا‌ها اتفاق بیافتد.

این مبلغ عرصه زنان اظهار داشت: در عرصه بین الملل خواهران دیده نمی‌شوند، اما اگر در محافل مشورتی و عرصه‌های عملیاتی حضور بانوان باشد، سلائق و ریزبینی آن‌ها بر کیفیت کار تأثیر مثبت می‌گذارد.

وی ادامه داد: اهتمام به حضور بانوان در زمینه بین الملل بسیار کم است و در بسیاری از بخش‌های لازم خالی است؛ امیدواریم همانگونه که برادران در امر تبلیغ تأثیرگذار هستند زمینه تأثیرگذاری خواهران نیز فراهم شود.

روان جامعه آسیب خورده است

حجت الاسلام سرلک از مبلغان رسانه‌ای به عنوان یکی از سخنرانان جلسه با اشاره به انتقادات مطرح شده در خصوص مشخص نبودن موضوعات طرح شده اظهار داشت: با شوق و ذوق زیادی در این جلسه شرکت کردم، اما هدف روشنی برای آن نمی‌بینم؛ البته پرسش‌های دقیقی مطرح شد که راه رسیدن به پاسخ‌های آن یک مصاحبه تخصصی خواهد بود.

وی با اشاره به اهمیت و وزانت جلسه به تداوم و قوی‌تر شدن اینگونه نشست‌ها تأکید کرد و اظهار داشت: دوره بیانیه‌ها گذشته است و هیچ اثری نداشته مسأله‌ای را حل نمی‌کند.

حجت الاسلام سرلک با اشاره سویه‌های روانی مسائل جامعه امروز، روان جامعه را آسیب خورده توصیف کرد و اظهار داشت: طرفدار این اجتماعات هستم، اما اگر هدف، عینی و مشخص نباشد، قابل دستیابی نیست؛ باید روشن باشد که این جلسات به دنبال حل کدام مسأله است.

برنامه‌های پرسمان تقویت شوند

حجت الاسلام رضا محمدی شاهرودی از مبلغین رسانه ملی و کرشناس سمت خدا ایمان و اعتقادات جامعه را دچار ضعف معرفی کرد و لزوم پاسخگویی به شبهات اعتقادی را یادآور شد.

وی افزود: یکی از بهترین برنامه ها، برنامه‌هایی با قالب پرسمان هستند که باید برای آن پاسخگو‌های خوبی تربیت شوند و پاسخگو می‌تواند به خوبی بار بزرگی را بردارد.

حجت الاسلام محمدی با اشاره به موفقیت شبکه ولایت، برنامه‌های آن را قابل استفاده برای آنتن صداوسیما معرفی کرد.

رسانه نباید مرجعیت دینی پیدا کند

حجت الاسلام سیدرمضان موسوی مقدم رئیس ستاد حج سازمان صدا و سیما به عنوان یکی از سخنرانان این نشست هم اندیشی در ضرورت تشکیل چنین جلساتی و دستورات آن عنوان هم اندیشی را یادآور شد و گفت: مبلغان عرصه رسانه گرد هم جمع شدند تا اندیشه‌ها در کنار هم گذاشته شود و به یک راهکار‌هایی منتج شود.

وی با اشاره به برخورداری رسانه‌های جمعی از قابلیت و مزیت هنر تصریح کرد: باید از رسانه‌های جمعی برای دین استفاده کنیم؛ روزی که امام خمینی مخالفت خود را به جای سینما با فحشا مشخص کردند نگاه دینی انقلاب مشخص شد.

مشاور رئیس سازمان صدا و سیما اظهار داشت: اگر بتوانیم خطرات و آسیب‌ها را به حداقل ممکن برسانیم می‌توانیم از رسانه‌ها به خوبی استفاده کنیم؛ وسعت و سرعت انتقال معارف در رسانه‌ها بسیار بالا است و نسبت به مسجد و مراکز تبلیغی این مخاطبین گستره فراوانی دارد.

وی با بیان اینکه استفاده از زبان هنر می‌تواند در ماندگاری آموزه در اذهان مردم تأثیر فراوان بگذارد، تأکید کرد: مرجعیت دینی پیدا کردن رسانه بسیار خطرساز است و خطرات این امر قبلا مشاهده شده است که مثلا برخی در پاسخ به سؤال چرا فلان موسیقی حلال است پاسخ می‌دادند، چون از تلویزیون پخش شده است. غلبه جاذبه‌های پر زرق و برق نمایشی آسیب دارد.

حجت الاسلام موسوی مقدم با بیان اینکه برخی خلوتی مساجد و حسینیه را برخی به گردن رسانه‌ها می‌اندازند، اظهار داشت: حسینیه‌ها و مساجد با حضور امام جماعت و خطیب کارکرد بالایی دارند؛ بسیاری از شخصیت‌های وارسته‌ای که می‌توانند مساجد، تکایا و مراکز مرجع را مدیریت کنند حضور پیدا نمی‌کند.

اولویت امروز تبلیغی پاسخ به شبهات است

وی ادامه داد: کار رسانه برجسته سازی است و گاهی بسیاری از آموزه‌های دینی را کاریکاتوری می‌کند و سبب می‌شود آنگونه که باید آموزه‌های دینی مطرح نشود.

رئیس سازمان حج صدا و سیما با تأکید بر موضوع ربا یا عدالت به عنوان یکی از موضوعات مهم قابل طرح در رسانه‌های جمع، تصریح کرد: فن خطابه به سخنرانی تبدیل شده و منبر را به استودیو‌های تلوزیونی برده ایم و مداحی را به تبلیغ غلبه داده ایم و همین‌ها سبب شده که دیگر خطیب کم داشته باشد.

وی با تصریح بر اینکه بالای ۵۰ درصد از مخاطبین برنامه‌های دینی از خانواده‌های مذهبی هستند، گفت: سمت خدا ۱۶%، یاد خدا ۸%، فتاب شرقی ۶%، معرفت و تا نیایش نیز حدود ۲% مخاطب دارند.

حجت الاسلام موسوی مخاطب ضمن اشاره به لزوم پرورش خطیب بر ضرورت پاسخ به شبهات به عنوان اولویت اصلی تبلیغ در دوران امروز بشریت، تأکید کرد.

وی با بیان اینکه مشکل ما با موسیقی هنوز و رابطه محرم و نامحرم در آثار نمایشی حل نشده، تصریح کرد: باید روش تبلیغی جدی داشته و تحولی اساسی صورت دارد و در ادامه نیز و به سمت فعال کردن ظرفیت‌های پنهان برویم؛ بسیاری از فیلم‌ها را می‌شود ساخت، اما در حوزه علمیه نوشته، طرح یا فیلمنامه بسیار کم است و می‌تواند گفت نداریم.

مشاور رئیس سازمان صدا و سیما با بیان اینکه ما در محاصره رسانه‌ای هستیم به طوریکه وقتی یک موضوع مطرح می‌شود بلافاصله خلاف واقع بودن آن مشخص می‌شود، اما اذهان جامعه را تحت تأثیر قرار داده است.