آیت‌الله اعرافی در پیامی تأکید کرد؛
لزوم بازگشت به سنن اصیل حوزه/خدمات هدفمند ارتقا می یابد
مدیر حوزه های علمیه به مناسبت عید نوروز و بهار قرآن و ماه رمضان پیامی صادر و طی آن بر ضرورت بازگشت به سنت های اصیل حوزوی تأکید کرد.
به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه به مناسبت عید نوروز و بهار قرآن و ماه رمضان پیامی صادر کرده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان
بهار طبیعت و بهار عبادت و ماه شریف رمضان برامت اسلام و ملت شریف ایران و همه حاملان امانات الهی و رسالت تبلیغ و جهاد تبیین مبارک و خجسته باد.
تجلی انوار الهی در ماه مبارک رمضان که بهار دلها است و فرا رسیدن سال نو و بهار طبیعت که جلوه‌گری اسماء و صفات الهی است، فرصتی است برای توجه مضاعف به خود و رسالت ها و وظایفی که بر عهده حوزه و روحانیت و همه ما است و مجالی است برای حمد و سپاس خالصانه محضر حضرت حق جل جلاله و تقدیر و تشکر متواضعانه از همه خادمان اسلام عزیز، مکتب اهل بیت علیهم السلام و این ملت پرشکوه و افتخار آفرین.
بر این اساس نکاتی در چند محور به رسم تبریک و ادب و احترام تقدیم می‌گردد:
محور نخست: مهم‌ترین پیام بهار، تجلی انوار الهی در گردش زمین و رویش گیاهان و گلزاران است. همه این‌ها نشانه‌ای از خدا و توحید دارد. این عالم با همۀ جلوه‌های گوناگون و درخشش‌های آن و با همۀ عظمت و شکوه آن، جلوه‌ای از اسماء و صفات خداوند است و همه لحظه ها روزی نو و نوروزی دیگر است و در هر لحظه انوار نویی از عالم غیب می تابد؛ اما در هنگامه تحولات بهار و نوروز، حواس ما بیشتر این تغییر و نو شدن را حس می‌کند، و گرنه تمام لحظات جهان وصل به عالم غیب و دریافت‌کننده فیوضات الهی است. پیام نوروز آن است که باید حسگرهای آدمی این تجلیات عالم غیب را بیشتر مورد توجه قرار دهد. این پیام بزرگ نوروز است. همان طور که از سوی دیگر و با بهره‌گیری از آیات قرآن، این تحول نشانه‌ای از یک تحول عظیم در قیامت و برپایی آن رستاخیز بزرگ است، پس در نوروز هم پیامی بزرگ از توحید و جلوه‌های الهی است و پیامی دیگر از قیامت و رستاخیز عالم برای حسابرسی بشر است و هم حامل پیامی است به ما که خود را دائم نو کنیم و برپایه های درست، خویشتن را بازسازی کنیم. باید در این تحولات، اشتباهات خود را بشناسیم و آن را جبران نماییم و بر خوبی‌ها و دستاوردهای خود بیافزاییم.
ماه مبارک رمضان، هم ماه خدا و هم ماه خلق خداست، هم بهار قرآن و هم بهار فقیران و نیازمندان و لبریز است از فرصت ها و آمادگی های ویژه برای پرواز به ملکوت و پرتوهای آن در دعاهای سحر و مناجات‌های سحرگاهی و نمازها و روزه‌ها جلوه‌گر می‌شود و ما را به عرش فرا می‌خواند. این دو پیام ماه مبارک رمضان درهم آمیخته و جداناشدنی است.
ماه رمضان، ماه عبادت خدا و خدمت به خلق است و آن جلوه‌های فوق‌العاده‌ای که ما در دعاهای سحر و ابوحمزه ثمالی شاهدش هستیم فرصت عظیم و بزرگی است که پیش روی ماست. حال که چنین توصیفاتی برای روزه وارد شده است و برای شب‌های ماه رمضان و لیالی قدر و عید فطر این‌همه صفات برجسته و امتیازات برشمرده شده است، چرا باید غفلت کرد؟ إن شاء الله که ماه رمضان و سال نو بر همه امت اسلام و ملت بزرگ ایران و حوزه‌های علمیه وروحانیت ارجمند مبارک باشد و همه ما بتوانیم از این فرصت‌ها استفاده کنیم.
محور دوم: مدیریت حوزه‌های علمیه در این سال‌ها براساس زحمات و خدمات پیشینیان و میراث گذشته و مجاهدت‌های سلف صالح و با الهام از مطالبات بدنۀ حوزه و بزرگان و مراجع عظام و اندیشه‌های بلند امام و رهبری معظم وبا عنایت شورای عالی حوزه های علمیه طرح‌های گوناگونی را طراحی کرده و نیز در مقام اجرا، به‌رغم همه مشکلات و موانع، گام‌هایی برداشته است. مهم‌ترین اصول و سیاست‌هایی که در پس این ده‌ها طرح و اقدام و برنامه قرار دارد قواعدی است که برخی از آنها ذکر می‌شود:
۱. اهتمام به صیانت و ارتقای استقلال، عظمت، شکوه و عزت حوزه‌های علمیه به‌عنوان یک درخت تناور و تنومندی که در طول صدها سال شکل گرفته و این میراث بزرگ اکنون به دست ما رسیده است و باید از آن صیانت نماییم. در این راستا باید به سمت مرجعیت مستقل علمی و معرفتی و اتکای برمنابع درون زا و مردمی و نقد ونصیحت و مطالبه گری منصفانه حرکت کرد.
۲. توسعه و تنوع، متوازن، متناسب و هدفمند برنامه‌ها با حفظ انضباط علمی درست و در پرتو آن پایه‌ریزی و گسترش تخصص‌ها و دوره‌ها و رشته‌ها و نظام‌های گوناگون و اصلاح برنامه‌ها؛
۳. خروجی هدفمند و ماندگاری هدفمند و تأکید بر اینکه حوزه باید دارای خروجی سالانه برای پاسخگویی به نیازهای متنوع و گوناگون باشد و در همان زمان، تأکید بر اینکه حوزه برای بالندگی و رشد درونی خود، باید استعدادهای برتر و مورد نیاز خود برای آینده را صیانت کند و نهال‌فروشی نکند. باید از یک سو نیروهای شایسته و برجسته تربیت کرد تا عرصه‌های تبلیغ و خدمت در جامعه و نهادها و مراکز گوناگون حضور یابند و به نیازهای جامعه و نظام و جهان پاسخ‌گو باشند و هم باید نهال‌های پرثمر و آینده‌دار را شناسیایی و برای آینده حوزه و تأمین استاد و پژوهشگر و پرورش عالمان بزرگ و فرزانگان بزرگ ازآنان حمایت و صیانت کرد.
۴. صیانت از آزادی‌ها و سنت‌های اصیل آموزشی و تبلیغی و پژوهشی و اخلاقی در حوزه‌های علمیه.
۵. توسعه مرزهای علوم انسانی و اسلامی به سمت نیازهای نو و جدید، در قلمروهای مختلف علوم انسانی و پاسخگویی به مسائل جدید با تأکید بر تقویت علوم پایه حوزه و مناهج استوار علمی که در این زمینه می توان به درختواره رشته ها و اجرای تدریجی آن اشاره نمود.
۶. هدفمندسازی مزایا و خدمات و توجه به امور معیشتی در حد مقدور و تأکید بر مزایای هدفمند که باید از همه کسانی که در این راه همراه بوده و از رهبری معظم و مراجع عظام، مرکز خدمات و مردم شریف و خیرین محترم قدردانی کنیم و اکنون به فضل الهی در هر چهار محور تدریس، تحصیل، تبلیغ و تحقیق گام هائی برداشته شده است و ارتقا خواهد یافت.
۷. تقویت کنشگری اجتماعی برای حوزه و جامعه. حوزه به عنوان نهادی عمیقا مردمی و در خدمت خلق الله و همانند تاریخ پر افتخار خود هیچ گاه در لاک خود نبوده و نباید بماند و از نقش‌آفرینی مؤثر و مثبت در محیط اجتماعی خدمتگزاری صادقانه غافل نخواهد بود و در این زمینه می توان به فعال سازی ستادهای راهبری، تاسیس دفتر اجتماعی سیاسی، ستاد حوادث، قرارگاه کنشگری اجتماعی و طرح های دیگر نام برد.
۸. تقویت هویت حوزوی و روحانی و رسالت های طلبگی با تأکید بر تاریخ درخشان حوزه های علمیه بویژه حوزه سرافراز قم بخصوص در یکصد ساله اخیر و بویژه در نیم قرن معاصر با نهضت و انقلاب اسلامی و البته با نگاهی تاریخی به ادوار پیشین حوزه های علمیه و با رویکردی تعاملی با حوزه نجف و مراکز علمی و دانشگاهی دیگر.
۹. تقویت و صیانت از کرامت همه ارکان حوزه و تلاش در راستای تکریم مراجعان و روان سازی فرآیندهای اداری، چابک سازی سازمان، تفویض اختیارات و بهره گیری از فناوری های نوین که گرچه گام های مهمی داشته شده است ولی هنوز در آغاز راه قرار داریم.
۱۰. صیانت از وحدت در پرتو آرمان‌ها و اهداف بلند حوزه. ضرورت وحدت و انسجام روحانیت راستین و انقلابی و جریان های فعال موضوعی است که در منشور روحانیت امام راحل(ره) و سخنان رهبری معظم (مد ظله) و مراجع عظام (دامت برکاتهم) و بزرگان حوزه بر آن تاکید شده است و باید از راه های آزاداندیشی و گفتمان سازی و هم افزایی تقویت شود.
۱۱. پاسخگویی به نیازها براساس آمایش و برنامه‌های مشترک با نهادهای مختلف که ده‌ها برنامه بدین منظور تنظیم شده و در حال اجراست و طرح های کارویژه های روحانیت، آمایش حوزوی، و برنامه های پنج ساله مشترک با تعدادی از نهادها نمونه هایی از اجرای این سیاست ها است.
۱۲. تعامل نظام مند و ارتباط با نظام اسلامی و تقویت آن و پاسخگویی به نیازهای آن که در این زمینه می توان از مشارکت در نقد و بررسی و تنظیم و تدوین اسناد راهبردی برای نظام و نیز نقش آفرینی در تدوین برخی قوانین کشور یاد کرد.
۱۳. تأکید بر کنشگری بین‌المللی با عنایت و رعایت آفاق بین‌الملل.
۱۴. هم‌افزایی و تعامل میان نهادی در دستگاههای حوزوی و فرهنگی و دینی.
۱۵. اعتماد به علمای بلاد و فرهیختگان و مدیران استانی و اهتمام به افزایش اختیارات و ارتقای استان‌ها که اصل بسیار مهمی بشمار می‌رود و ذیل آن ده‌ها طرح و برنامه اجرا شده است.
۱۶. تقویت روح انقلابی و جهادی در حوزه.
۱۷. تقویت نهاد تبلیغ و اهتمام واقعی و عملی به جهاد تبیین.
۱۸. تأکید بر حرکت در مسیر تقویت استقلال مالی این نهاد مردمی با تکیه بر حمایت های مردم متدین و تقویت منابع پایدار مبتنی بر وقف.
محور سوم: حوزه در یکصدمین سالگرد خود با بیم‌ها و امیدهای فراوانی مواجه است که همه باید مورد نظر ما باشد و حوزه‌ای که بر هزار و چند صد سال جهاد و اجتهاد تکیه داده و بر قله‌های بلند ایستاده و شکوه و درخشش‌های فراوان داشته است و به فضل الهی، در ۱۱ آبان سال ۱۴۰۲ همایش بزرگ گرامی‌داشت یکصدمین سالگرد احیای حوزه قم و تکریم شخصیت مؤسس آن، آیت‌الله‌العظمی حائری برگزار می‌شود. مجموعه آثار این همایش نشان‌دهندۀ این بیم‌ها و امیدها و دستاوردهای این یکصدساله خواهد بود؛ که به‌ویژه دستاوردهای ۵۰ ساله بعد از نهضت و انقلاب اسلامی مد نظر است. امیدواریم در این همایش سلسله مقالاتی را عرضه کنیم و هم از پیام های مراجع عظام و رهبری معظم بهره‌مند شویم. امیدهای ما معطوف به دستاوردها و ظرفیت‌های فراوان علمی و فرهنگی و معنوی و اخلاقی و اجتماعی و سیاسی موجود و دستاورد های نهضت و انقلاب اسلامی با گفتمان جهانی است.
امیدهای حوزه نیروهای جوان، طلاب فاضل، اساتید گرانقدر، پژوهشگران توانمند، سرمایه‌های عظیم منابع انسانی، گستره علوم و دانش‌های حوزه، ظرفیت‌ها و سرمایه‌های بزرگ معنوی و اخلاقی و روحی حوزه و حمایت هایی است که این ملت بزرگ و مردم شریف ایران در اختیارش قرار داده‌اند. از سوی دیگر امید ما به نشر معارف اسلام عزیز به سراسر عالم با تکیه بر ظرفیت‌های بومی خودشان است. امید ما به ظرفیت عظیم خواهران و برادران طلبه و جوانان خوش‌ذوق و خوش‌استعدادی است که آینده‌ساز حوزه و نظام روحانیت‌اند.
همچنین به نقش مؤثر جامعه المصطفی العالمیه و نهاد های بین‌المللی و همین‌طور گسترش تعالیم دین در قلمرو خواهران گرامی و حوزه‌های خواهران از دیگر نقاط درخشان و امیدآفرین است. این‌ها و ده‌ها مورد از این قبیل، نقطه‌های امیدند اما بیم‌ها نیزکم نیست! در کنار امیدها، باید نگرانی‌ها و بیم‌ها را ببینیم که هجوم دشمن و طراحی برای آسیب‌زدن به این نهاد دیرپا و فخیم و فاخر و تلاش برای نفوذ و تغییر و تبدیل سنت‌ها نمونه هایی از این نگرانی ها است و نیز این تهاجم ترکیبی که کانون مهمی چون حوزه و روحانیت و جایگاه م ولایت را هدف قرار داده، و پاره ای از ضعف های پدید آمده خطرهایی است که نباید مورد غفلت قرار گیرد.
محور چهارم: در سال جدید و در آغاز قرن نو و در کشاکش حوادث و وقایع جاری رسالت ما و شما سنگین است. از طرفی با تهاجمات گسترده و پراکنده و از سوی دیگر با تهاجم ترکیبی پیچیده و هدف گذاری شده مواجهیم؛ از سویی دوره کرونا لطمه‌ای بزرگ به نظام علمی و تربیتی حوزه و دانشگاه و آموزش و پرورش وارد کرد واز طرف دیگر با مشکلات و سختی‌های جامعه و مشکلات معیشتی مردم عزیزی مواجهیم که همه ما را رنج می‌دهد.
در این شرایط باید به سنت‌های اصیل خود بازگردیم و نکته‌های مهم را برای آینده حوزه مد نظر قرار دهیم که فهرست‌وار به برخی از آنها اشاره می‌کنم:
نکته نخست: طلاب عزیز و همه کسانی که با دل و جان و با عشق و شیدایی به سمت حوزه آمده‌اید و بهترین انتخاب را برای آینده خود و جامعه انجام داده‌اید! ما و شما میراث‌بر بزرگانی هستیم که در طول تاریخ در همه قلمروهای علمی از علوم اسلامی و فقه و اصول و کلام و فلسفه و حکمت و تفسیر و حدیث و ادبیات تا ریاضیات و نجوم و طبیعیات را متکفل بوده‌اند و آن همه تولیدات بزرگ علمی داشته‌اند، اکنون باید علوم اسلامی و حوزوی با نقش آفرینی شما استحکام یابد و لازم است بنیانهای علمی معارف اسلامی روزبه‌روز تقویت شود و بویژه علوم پایه حوزه را کم نشماریم و توجه داشته باشیم که ادبیات و فقه و اصول و حکمت و فلسفه و کلام عقلی و نقلی و قرآن و تفسیر و علوم قرآنی و علوم حدیث و منابع و مصادر حدیثی، این‌ها بنیانهای علمی ما هستند و ورود در قلمروهای علوم اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی وهمه میدان های علمی جدید نیازمند استحکام و استواری مبانی و پایه‌های علوم اسلامی و روش‌های اجتهادی و عقلانی است.
دومین نکته: ضرورت اهتمام به رشد فضیلت‌های اخلاقی و معرفتی و اهتمام به عبادت و نیایش و بندگی و اخلاص و توکل و توسل به اولیای الهی است.
نکته سوم : تقویت اخلاق اجتماعی مانند گذشت و ایثار و فداکاری است، که سنت سلف صالح ما بوده است. ما باید خود را بسازیم؛ چنان‌که پیشینیان خود را ساخته بودند و تلاش کنیم از ریاست طلبی و مقام‌دوستی و تجمل گرایی پرهیز کنیم.
نکته چهارم : موضوع مهم دیگر ضرورت مردم‌گرایی و اعتماد بر مردم و گسترش روابط عمیق دوستانه با مردم، به‌ویژه جوانان و نوجوانان است. بزرگان ما در برابر کودکان و نوجوانان فروتنی می‌کردند. این فروتنی و عشق واقعی با مردم و اتصال با توده‌های مردم در طیف‌های گوناگون، در ذات و هویت حوزه ریشه داشته است و باید استمرار و عمق یابد.
نکته پنجم : اینکه در میان همه قلمروها و عرصه‌ها و سکوهای تبلیغی و نقش‌آفرینی مسجد و منبر و محراب از جایگاه رفیعی برخوردار است. مسجد کانون جوشان معارف الهی و پایگاه تربیت نسل‌های بشری و دارای ابعاد و زوایای گوناگون است. مبادا مسجد را کم بشماریم! ضمن آن که ابزارهای نو و جدید رسانه ای و تبلیغی را باید مهم بشمریم و در همه صحنه‌هایی که می‌توانیم با بدنۀ جوان و جامعه ارتباط برقرار کنیم باید ورود کرد اما مسجد کانون حرکت دین است وبایددرصدر اولویتها قرار گیرد.
نکته ششم : روحانیت و حوزه باید نسبت به معیشت و معرفت و فرهنگ مردم حساس و پاسخ‌گو ومطالبه‌گر باشد. ما باید هم خودمان تلاش کنیم و هم مسئولان را فرابخوانیم تا به زندگی مردم اهتمام ورزند. در کنار آن، به معرفت و فرهنگ توجه کنیم؛ این جزء رسالت‌های ماست؛ باید غم زندگی مردم را داشته باشیم، در غم آنها بسوزیم و در رنج آنها شریک باشیم و برای حل مشکلات آنها اهل اقدام و عمل حکیمانه و شجاعانه باشیم؛ این انتظاری است که مردم از ما دارند و مراجع معظم به آن توجه دارند.
نکته هفتم: در مسائل اجتماعی، افزون‌بر مسائل کلان معیشت و معرفت و فرهنگ، باید در ارزش‌های اخلاقی تلاش وافری داشته باشیم. امروز حجاب و عفاف یکی از نقاط مهمی است که مورد هجوم قرار گرفته. همه ما در این زمینه وظیفه داریم پیوست‌های فرهنگی را، که رهبری معظم بر آن تأکید داشتند، در گردشگری و اموراجتماعی و فعالیت‌های فرهنگی مورد توجه قرار دهیم. حوزه نیزاین‌ها را با جدیت باید دنبال کند.
نکته هشتم:همان‌طور که عرض شد، سنن آموزشی و عمق دینی و علوم پایه با رویکرد اجتهادی و عقلی و حکمی باید استمرار یابد.
نکته نهم: ما هم باید سنت‌ها را صیانت کنیم و هم به نیازهای نو توجه کنیم. هویت حوزه هم عناصر ثابت دارد و هم امور متغیر؛ ما نیاز به پایبندی به اصول دیرین بزرگ و پیشینیان داریم و هم نیاز به تحول و تطور.
نکته دهم : اصالت و معاصرت، سنت‌گرایی و نوگرایی، ثابت و متغیر را باید در برنامه‌ها مدنظر قرار دهیم.
نکته یازدهم:روح جهادی و بسیجی و انقلابی است و پرهیز از هرچه که ما را از این روح جدا می‌کند، وظیفه ماست. از تجمل و آسایش‌طلبی و رفاه‌زدگی باید پرهیز کنیم. روح جهادی و انقلابی است که بن‌بست‌ها را می‌شکند؛ هم برای ما و هم دستگاههای مسئول باید مورداهتمام و توجه روزافزون باشد.
نکته دوازدهم: هنر و مهارت و ذوق و سلیقه و حکمت و دانش برای تبلیغ نو و جهاد تبیین ضرورت دارد. پاسخگویی به شبهات و سؤالات با تکیه بر این مهارت و حکمت ضرورت دارد. جهاد تبیین به این مهارت‌ها نیاز داردوباید بدان توجه شود و افزایش یابد.
نکته سیزدهم : رویکرد جهانی و بین‌المللی و تمدنی و مطالعات راهبردی و آینده‌نگری مسئله محور است که نباید در حوزه غفلت شود.
نکته چهاردهم: صیانت از نظام اسلامی و محور مقاومت از اصول مهم ما به شمار می‌رود و نباید از آن غفلت ورزید.
نکته پانزدهم: ایران و اسلام و هویت اصیل اسلامی و تاریخی ایران، اموری است که باید همه ما در جهاد علمی و فرهنگی و تبیینی خود آن را مد نظر قرار دهیم.
در پایان ضمن تقدیر مجدد از حمایت ها و هدایت های رهبری معظم انقلاب مد ظله، مراجع عظام تقلید دامت برکاتهم از بذل جهد همه علما، فضلا، اندیشمندان، مدیران محترم نهادها و مراکز حوزه‌ای و شورای عالی حوزه‌های علمیه و شوراهای استانی و اساتید و طلاب گرانقدر خواهر و برادر و خانواده های مجاهد و صبور طلاب عزیز و عموم جوانان پرشور و همه اصناف مردم و به ویژه نخبگان فکری و فرهنگی و همه مساهمان و همراهان حرکت عظیم حوزه¬های علمیه و بویژه از مبلغان رسالات الهی که در ماه مبارک رمضان مومنانه و مجاهدانه در امر تبلیغ دین و جهاد تبیین می‌کوشند و نیزهمه نهادهای تبلیغی و فرهنگی و مردم شریف و دستگاههای مسؤل تقدیروتشکرنمایم و لازم است از کاستی‌ها و کمبودهای موجود عذرخواهی کنم؛ امید است همه در کنار هم به آفاق بلند بیاندیشیم و برای تحقق رسالت‌های بزرگی که بر دوش داریم قیام کنیم و در کنار مردم ایران و آزادگان و دین‌مداران عالم و فداکاران محور مقاومت و گروه‌های جهادی در ایران و جهان، بتوانیم به رسالت‌ها جامه عمل بپوشانیم.
به ارواح تابناک پیامبران بویژه خاتم انبیاء (ص) و امامان معصوم (ع) بویژه خاتم اوصیا (عج) و شهدای سرافراز و امام شهیدان (ره) و سلف صالح درود می فرستم و توفیقات روزافزون همه مشعلداران رسالت های الهی را از خداوند متعال خواستارم.
علیرضا اعرافی
مدیر حوزه‌های علمیه
ارسال نظرات