۰۶ ارديبهشت ۱۴۰۲ - ۱۳:۳۸
کد خبر: ۷۳۳۳۳۰
به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی؛

کتاب «پیش انگاره های هستی شناختی علم سلوک» منتشر شد

کتاب «پیش انگاره های هستی شناختی علم سلوک» منتشر شد
کتاب «پیش انگاره های هستی شناختی علم سلوک» اثر حجت الاسلام علی فضلی است که به همت انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چاپ و منتشر شده است.
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کتاب «پیش انگاره های هستی شناختی علم سلوک» اثر حجت الاسلام علی فضلی است که به همت انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ۳۲۰ صفحه چاپ و منتشر شده است.
 
علم سلوک از چگونگی سیر حقیقت قلب به سوی حقیقت هستی می گوید و لذا شناخت این دو سیمای هستی پایه انسان شناختی و هستی شناختی علم سلوک به شمار می آید که بررسی پایه انسان شناختی هدف این تحقیق است؛ هدفی که در دو ساحت اتفاق می افتد؛ یکی انسان شناسی سلوکی در سنت عرفانی و دیگری انسان شناسی سلوکی در سنت دینی که انسان شناسی سلوکی - عرفانی به حقیقت قلبی احکام مانند مزاج روحانی، مقامات خمسه، وجوه خمسه و لطئف سبعه می پردازد و انسان شناسی سلوکی - دینی به حقیقت قلبی و دو منطقه نفسانی و روحانی و جنودی که در این دو منطق به نام جنود عقل و جهل هستند می پردازد.

با توجه به این که عرفان اسلامی به دو شاخه عرفان نظری و علم سلوک تقسیم می‌شود، فلسفه علم عرفان نیز به دو شاخه فلسفه عرفان نظری و فلسفه علم سلوک تقسیم می‌شود. فلسفه علم سلوک دانش عقلی فرانگری است که تفسیرگرایانه و سنجش‌گرایانه به نظارت علم سلوک می‌پردازد و در این نظارت به رؤوس، مبادی و مبانی علم سلوک توجه می‌کند. هر یک از این سه امر دارای مسایل متعددی است. از میان این سه، مبانی به معنای پیش­‌انگاره‌­ها از اهمیت بیشتری برخوردارند که عبارتند از: پیش‌انگاره‌های معرفت‌شناختی علم سلوک، پیش‌انگاره‌های هستی­‌شناختی علم سلوک و پیش‌انگاره‌های انسان‌شناختی علم سلوک.

این تحقیق در حوزۀ نظارت عقلی بر پیش‌انگاره‌های هستی ‌شناختی علم سلوک جای می­‌گیرد؛ یعنی در صدد بررسی وجود شناسی ناظر به سلوک است؛ یعنی آن دست از مسایل وجود شناختی­‌ای که در فلسفۀ اسلامی به خصوص حکمت متعالیه طرح شده­‌اند و دانش علم سلوک بر آن مسایل تکیه دارند یا می­‌تواند تکیه کند، به نحوی که پاره‌ای از اصول، قواعد و حدود وسطای گزاره‌های سلوکی در آن دانش طرح شده و مسایل سلوکی – وجودی از آن اصول و قواعد نیز نشأت می‌گیرند. مانند نظام توحیدی جهت تبیین نسبت عمل سلوکی با قضا و قدر الهی؛ مانند حرکت جوهری جهت تبیین چیستی سلوک به عنوان یک حرکت اشتدادی استکمالی حقیقت قلبی؛ مانند اتحاد عاقل به معقول و اتحاد عامل به معمول جهت تفسیر رابطۀ اعمال قلبی با حقیقت قلبی.

بنابراین تحقیق حاضر در مقام بررسی پیش‌انگاره‌های وجود شناختی علم سلوک است و پرسش آن این است که برای انسان در پی انجام عمل سلوکی چه رخداد وجودی روی می­‌دهد؟ از این رو محور اساسی و پایۀ رکنی وجود شناسی سلوکی عمل سلوکی است. در حقیقت عمل سلوکی است که تأثیر وجودی بر حقیقت قلبی می­نهد و آثار وجودی برای آن حقیقت دارد. زیرا سلوک یعنی تقلب قلبی و تقلب قلبی یعنی تبدّل و تطوّر حقیقت قلبی در صراط سلوک و ریشۀ این تطوّر نیز عمل سلوکی است؛ عملی که پس از تحقق، با حقیقت قلبی متحد گشته؛ موجب اشتداد وجودی و حرکت استکمالی آن حقیقت شده؛ باعث اتساع وجودی آن حقیقت گشته؛ در نتیجه قرب الهی را در پی دارد.

با توجه به این، کتاب پیش­انگاره­‌های هستی شناختی علم سلوک نخست به ماهیت و ضرورت بحث از مبانی وجود شناختی علم سلوک پرداخت و نظا‌م‌­وارۀ این بحث را ترسیم نمود. سپس موضوع و مسایل موجود در این نظام­واره را بیان کرد. در این راستا نخست موضوع را که عمل سلوکی است تبیین نمود و از چیستی و هستی آن سخت گفت. در چیستی به تعریف و اقسام عمل سلوکی توجه کرد و در هستی به امکان و ضرورت عمل سلوکی التفات نمود و از تأثیر معرفت به خصوص معرفت توحیدی بر عمل سلوکی پرده برداشت.

پس از تبیین موضوع وجود شناسی سلوکی به مسایل این وجود شناسی پرداخت که این مسایل به دو ساحت منحل می­گردند: یکی تعامل عمل سلوکی با نظام توحیدی و دیگری تعامل عمل سلوکی با حقیقت قلبی.

در بحث تعامل عمل سلوکی با نظام توحیدی از نسبت عمل سلوکی با صراط مستقیم وجودی و سلوکی، قضا و قدر و خیر و شر پرده برداشت.

در بحث تعامل عمل سلوکی با حقیقت انسانی نیز از دو ساحت یکی عامل تطوّر حقیقت قلبی و دیگری لازم تطور حقیقت قلبی سخن به میان آورد. در بحث عامل به گونۀ تأثیر آن عمل بر حقیقت قلبی و اتحادش با آن حقیقت توجه ­شد که ریشه در قاعدۀ اتحاد عاقل به معقول و اتحاد عامل به معمول دارد. در این ساحت پس از تبیین نسبت عمل و عامل و شرط اتحاد آن دو چند برهان بر این اتحاد اقامه کرد. در بحث لازم نیز به تطوّر حقیقت قلبی توجه ­کرد و در آن از حرکت جوهری استکمالی طولی آن سخن گفت. در این راستا از ماهیت، مولفه ­ها و اقسام آن حرکت پرده گشود و بر آن این حرکت استکمالی طولی چند برهان اقامه کرد.

ارسال نظرات