به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حضور حضرت معصومه سلام‌الله علیها در کشور ما خیر و برکت‌های بسیاری برای ما ایرانی‌ها، در پی داشته است؛ از امکان زیارت بارگاه و حرم مطهر آن حضرت تا توسل به آن بانوی مکرم و رفع مشکلات و حوائج دنیایی و اخروی ما. اما باید بدانیم که حضور آن حضرت در خاک ایران به دلیل تبعید امام رضا علیه‌السلام به فرمان مأمون عباسی اتفاق افتاده است. چراکه حضرت معصومه سلام‌الله علیها برای دیدار برادر گرامی خود راهی سرزمین ایران شدند ولی در میان راه به دلیل حمله مأموران عباسی به کاروان، ایشان دچار مجروحیت و یا بیماری شدند و حدود 17 روز بعد از این ماجرا به شهادت رسیدند.در گفت و گویی که با حجت‌الاسلام محمدصادق فاضل، استاد حوزه و پژوهشگر اسلامی انجام داده به بررسی بخش‌هایی از سفر تاریخی حضرت معصومه سلام‌الله علیها به ایران و رویدادهایی در طول این سفر پرداخته شده است.
رفع یک ابهام در زندگی بانوی مکرم اسلام
در مورد زندگی حضرت معصومه سلام‌الله علیها یک ابهام وجود دارد. اینکه چرا دختران امام کاظم علیه‌السلام ازدواج نکردند؟ آیا این کار به خاطر وصیت آن حضرت بوده است؟
در ارتباط با حضرت معصومه سلام‌الله علیها این مطلب را داریم که ایشان ازدواج نکرده‌اند، ولی تصور نمی‌شود که بقیه دختران امام کاظم علیه‌السلام هم ازدواج نکرده باشند. اما حضرت معصومه سلام‌الله علیها شخصیت والا و برتری داشت که در کنار فضیلت‌های بلند معنوی، عالمه برجسته‌ای بود که در سنین پایین تسلط و اشراف زیادی به مسائل شرعی داشت؛ به گونه‌ای که پاسخ سؤالات بزرگان شیعه را که از امام هفتم داشتند آن حضرت بیان می‌فرمود.
به همین دلیل هم‌کفوی برای حضرت معصومه سلام‌الله علیها وجود نداشت که بخواهد افتخار همسری آن بانوی بزرگوار را پیدا کند؛ چون در زمان منصور عباسی عده زیادی از علویان و عموزاده‌های حضرت معصومه سلام‌الله علیها به شهادت رسیده بودند.
بنابراین شخصیتی که بتواند هم‌شأن آن بزرگوار باشد وجود نداشت و آن حضرت ازدواج نکرد. راجع به دختران دیگر امام کاظم علیه‌السلام اطلاعی ندارم. اگر نقلی داشته باشیم که بقیه هم ازدواج نکرده‌اند قاعدتاً باید همین علت عامل آن باشد.
علت محبت ویژه امام رضا علیه‌السلام به حضرت معصومه سلام‌الله علیها
علاوه بر اینکه برای آن حضرت از سوی امام رضا علیه‌السلام، زیارت‌نامه عنوان شده است، در بیان و احادیث امام هشتم سخنان گهرباری در منزلت این بانوی مکرم عنوان شده است. دلیل ارادت و محبت ویژه امام رضا علیه‌السلام به حضرت معصومه سلام‌الله علیها چیست؟
در میان فرزندان امام موسی بن جعفر علیه‌السلام، امام رضا علیه‌السلام و حضرت معصومه سلام‌الله علیها از یک مادر مؤمنه و پاکدامن متولد شده‌اند؛ آن هم بانوی بزرگواری چون «نجمه خاتون» که به ایمان و تقوا مشهور بودند.
البته امام رضا علیه‌السلام حدود 25 سال از حضرت معصومه سلام‌الله علیها بزرگتر بودند، چون امام رضا علیه‌السلام در سال 148 هجری قمری متولد شدند و سال میلاد حضرت معصومه سلام‌الله علیها در 173 هجری قمری است. در این میان حضرت معصومه سلام‌الله علیها به مدت 21 سال تحت سرپرستی امام رضا علیه‌السلام بودند. به این علت که امام موسی بن جعفر علیه‌السلام در سال 179 هجری قمری به دستور هارون الرشید زندانی شدند و آن بانوی مکرم در آن زمان شش ساله بودند. به این ترتیب ایشان تا زمان هجرت امام رضا علیه‌السلام در سال 200 هجری قمری، تحت سرپرستی آن امام رئوف قرار داشتند.
این نکته هم قابل توجه است که حدود دو سال بعد از رحلت حضرت معصومه سلام‌الله علیها، امام رضا علیه‌السلام به شهادت رسیدند.
زیارت‌نامه‌ای از سوی امام رضا علیه‌السلام
برای حضرت معصومه سلام‌الله علیها زیارت‌نامه ویژه‌ای وجود دارد؛ مانند ائمه اطهار علیهم‌السلام که هر یک دارای زیارت‌نامه مخصوص به خود هستند. می‌خواهیم بدانیم زیارت‌نامه حضرت معصومه سلام‌الله علیها از کدام منبع به دست ما رسیده است؟
زیارت‌نامه حضرت معصومه سلام‌الله علیها از امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام روایت شده است؛ البته آن حضرت دو زیارت‌نامه برای خواهر گرامی خود عنوان فرموده‌اند که این موضوع نشان می‌دهد که حضرت معصومه سلام‌الله علیها مقام و منزلت والایی دارند.
با توجه به اینکه کلام و بیان ائمه اطهار علیهم‌السلام به دلیل اتصال ایشان به منبع لایزال الهی از هر نوع مبالغه و خلاف دور است، منزلت و عظمت حضرت معصومه سلام‌الله علیها از میان عبارت‌ها و نکته‌های موجود در هر دو زیارت‌نامه مشخص می‌شود.
شناخت حضرت معصومه سلام‌الله علیها بر اساس زیارت‌نامه
چه عبارات و نکات ویژه‌ای درباره شخصیت و منزلت حضرت معصومه سلام‌الله علیها در این زیارت‌نامه‌ها عنوان شده است که باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم؟
امام علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام در یکی از زیارت‌نامه‌ها، خواهر گرامی خود حضرت معصومه سلام‌الله علیها را با هشت لقب خطاب قرار داده‌اند که از این القاب می‌توان شأن و منزلت آن بانوی گرامی را درک کرد. درواقع حضرت معصومه سلام‌الله علیها مانند مادر گرامی خود، حضرت زهرا سلام‌الله علیها، القاب متعدد و والایی دارند.
در این زیارت‌نامه به حضرت معصومه سلام‌الله علیها با این عبارت عرض سلام می‌کنیم که آن را امام رضا علیه‌السلام به ما آموخته‌اند: «السلام علیک ایّتها الطاهرة الحمیدة البَرّةُ الرشیدةُ التقیَّة النقیّة الرضیة المرضیة».
این القاب هر کدام شأن و ویژگی خاصی از آن بانوی مکرم را برای ما آشکار می‌کند. در این میان طاهره به کسی گفته می‌شود که به مقام و منزلت طهارت باطن و روح رسیده و از هر نوع گناه به دور است. حمیده نیز به مفهوم ستایشگر خداوند است و کسی که حق بندگی را ادا می‌کند. برّه به معنای نیکوکار است و بانویی که به نیکوکاری مشهور است. رشیده کسی است که به مقام و کمال رشد عقلانی و روحی رسیده است. تقیه نیز انسانی است که به مرحله قرب تقوایی نائل شده است. رضیه انسانی است که به مقام رضای خدای متعال رسیده و از خدای خود رضایت کامل دارد. مرضیه نیز کسی است که خداوند تعالی از او راضی است.