عزاداری مسلمیه؛ یادگار ۱۰۰ ساله مداح کربلایی در طلیعه محرم

مسلم بن عقیل (ع) پسرعموی امام حسین (ع) و همچنین داماد امیرالمومنین (ع) بود. زمانی که کوفیان حضرت (ع) را به شهر خود فراخواندند، امام (ع)، مسلم را با اختیار تام به عنوان نماینده خود راهی این شهر کرد. او در گزارشی به امام حسین (ع) از آمادگی کوفیان برای حضور ایشان در کوفه خبر داد که امام نیز با دریافت این اطلاعات از مکه راهی کوفه شد. با نصب عبیدالله بن زیاد به حکومت کوفه توسط یزید، کوفیان، مسلم را تنها گذاشتند. مسلم بن عقیل در روز عرفه سال ۶۰ قمری، دستگیر شد و به دستور عبیدالله به شهادت رسید. او اولین شهید قافله امام حسین (ع) بود و امروز هم عزاداری برای او پیشواز و طلیعه عزاداران حسینی است.

عزاداران به سر می‌زنند و می‌خوانند «حسین میا به کوفه»

مراسم عزاداری مسلمیه یکی از سنت‌های قدیمی است که هرساله از شب شهادت حضرت امام باقر (ع) به مدت ۳ شب در اقصی نقاط کشور و البته به‌صورت ویژه در حرم حضرت عبدالعظیم‌الحسنی (ع) برگزار می‌شود. عزاداران در این مراسم ندای «وا مسلما» سرمی‌دهند و یکی از خواسته‌های پایانی او از عبیدالله بن زیاد را که خواست به حسین بن علی (ع) خبر دهند به کوفه نیاید، دم می‌گیرند و می‌خوانند «حسین میا به کوفه/ کوفه وفا ندارد/ کوفی بی‌مروت/ شرم و حیا ندارد»

حاج مرزوق پایه‌گذار عزاداری مسلمیه

عزاداری مسلمیه، اما به نام «حاج مرزوق عرب حائری» میان هیأتی‌ها مشهور است و او را پایه‌گذار این عزاداری به خصوص سنت چهارپایه‌خوانی آن می‌دانند. حاج مرزوق به گفته برخی بیش از ۱۵۰ سال و به نقل دیگر در حدود ۱۲۰ سال پیش با دعوت هیأت بنی‌فاطمه (س)، به ایران آمد. در سالی که حاج مرزوق به ایران آمد. برای روز شهادت حضرت مسلم (ع) برنامه‌ریزی کرد و قرار شد دسته راه بیندازند و عزاداری کنند که رفته‌رفته به صورتی درآمد که در شب اول، هیأت بنی‌فاطمه (س) و هیأت بزّاز‌ها و دسته‌هایی از قنات‌آباد و شهرری می‌آمدند و شب دوم مخصوص «جامعه وعاظ تهران» بود و شب سوم نیز روحانیون «سادات شیرازی» می‌آمدند و یکی از آن‌ها سخنرانی می‌کرد.

۲۰۰ هیأت به عزاداری مسلمیه می‌روند

امسال عزاداری مسلمیه از امشب ۴ تیرماه همزمان با شب شهادت امام باقر (ع) آغاز می‌شود و به گفته حجت‌الاسلام محسن عرفاتی معاون امور علمی و فرهنگی آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، «امسال ۲۰۰ هیأت از تهران و استان‌های همجوار مانند قم و البرز در آیین مسلمیه به عزاداری خواهند پرداخت.» این دسته‌ها در بازار شهرری به دسته‌روی و عزاداری می‌پردازند تا وارد صحن حرم شده و در آنجا هم عزاداری کنند.

عزاداری ملی ثبت ملی شده است

در آن سال‌ها به دلیل ارادت مردم تهران به حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) و روایت مشهور امام هادی (ع) مبنی بر برابری زیارت ایشان با زیارت امام حسین (ع)، آستان سیدالکریم (ع) به عنوان محور و پایگاه عزاداری مسلمیه قرار گرفت. این عزاداری به قدری با سابقه است که در مردادماه سال ۱۳۹۹، ثبت ملی شد. عزاداری که توسط حاج مرزوق آغاز شد و بعد‌ها توسط شاگردانش همچون حاج اکبر ناظم، مرحوم شاه حسین بهاری، حاج محمد علامه و حاج محمد علی اسلامی ادامه پیدا کرد و همچنان هم سبک و سیاق عزاداری سنتی آن حفظ شده است. سینه‌زنی تهرانی‌های قدیم تا قبل از عزیمت حاج مرزوق از کربلا به تهران، اینگونه بود که اصطلاحاً سه ضرب و بی‌وقفه سینه می‌زدند. بدین ترتیب اساساً «دم سرپا» و «زمینه‌خوانی» در تهران رایج نبود. مرحوم حاج مرزوق بنیانگذار سینه‌زنی سنتی در تهران شد. اوج تکامل این سبک، توسط مرحوم شاه حسین بهاری و مرحوم اکبر ناظم شکل گرفت.

حضور پیرغلامان در جایگاه مراسم مسلمیه

در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ به دلیل شیوع بیماری کرونا عزاداری مسلمیه به صورت مجازی و رسانه‌ای برگزار شد البته در این سال‌ها برخی از هیأتی‌ها علی‌رغم اعلام مسئولان برای ممانعت از عزاداری، بازهم راهی شهرری شدند. در سال ۱۴۰۱ مسلمیه به هر شرایطی بود، برگزار شد، اما جمعیت و استقبال مردم به مانند دوره‌های پیش از کرونا نبود؛ اما امسال پیش‌بینی می‌شود که عزاداری مسلمیه پُرشورتر از سال‌های گذشته باشد. مرتضی طاهری رئیس هیأت مدیره خانه مداحان اهل بیت (ع) می‌گوید: «تلاش آیت‌الله قاضی عسکر تولیت حرم عبدالعظیم حسنی بر این است که مسلمیه به روش سنتی خود بازگردد و امسال برای برپایی عزاداری، خانه مداحان نقش پررنگی خواهد داشت. امسال بناست در هر ۳ شب، شاهد حضور پیرغلامان و پیشکسوتان روی جایگاه باشیم. به این منظور افرادی همچون غلامرضا سازگار، مهدی آصفی، سیدعلی سادات رضوی، یدالله بهتاش، اکبر بازوبند و احمد چینی دعوت شده‌اند تا ان‌شاءالله در هر ۳ شب، بسته به توان جسمانی خود روی جایگاه حضور پیدا کنند.»

هر سال پرچم یا سفیر الحسین (ع) روی جایگاه عزاداری مسلمیه در حرم نصب می‌شود.

مرثیه‌خوانی مهدی رسولی، محمود کریمی و میثم مطیعی در حرم عبدالعظیم حسنی

بنابر اعلام مسئولان حرم عبدالعظیم حسنی (ع) بناست ۳ شب مراسم عزاداری از سوی این حرم با سخنرانی حجج‌اسلام میرهاشم حسینی، سید حمید میرباقری و علیرضا پناهیان و مرثیه‌خوانی مهدی رسولی، محمود کریمی و میثم مطیعی از امشب به مدت ۳ شب از نماز مغرب از صحن امام حسن مجتبی (ع) برگزار شود. بناست مرثیه‌خوانی این مراسم از شبکه ۵ سیما از ساعت ۲۴ پخش زنده شود. این برنامه جدای از عزاداری هیأت‌ها در قالب دسته در صحن است.

چهارپایه‌خوان یعنی استاد همه فن

در مراسم مسلمیه سبک عزاداری‌های به شیوه زمینه‌خوانی و چهارپایه‌خوانی باب است. حاج اکبر مولایی از پیرغلامان کشور می‌گوید: «چهارپایه‌خوانی مشکل است، الان همه می‌گویند ما چهارپایه‌خوان هستیم، ولی الان تقریباً چهارپایه‌خوان نداریم. چهارپایه‌خوان یعنی استاد همه فن، کسی که بالای چهارپایه می‌رود باید همه چیز بداند؛ احکام، مسأله، غزل پند، غزل مصیبت و نوحه‌های خوب.

عزاداری مسلمیه تائیدیه محرم است

عزاداری مسلمیه در میان هیأتی‌ها و مداحان سرشناس چه پیر و چه جوان جایگاه ویژه‌ای دارد. مولایی می‌گوید: «معتقدم در ایام زیارت مخصوصه و در حرم امام رضا (ع)، آقا ما را برای مسلمیه تایید می‌کند. در مسلمیه برای محرم تایید می‌شویم، زیرا ایشان نایب خاص ابی‌عبدالله (ع) است.» به مناسبت این ایام هر سال هیأت‌های عزاداری مجالس عزاداری مسلمیه را برپا می‌کنند.