به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا بررسی آثار فاخر ساخته شده درباره زندگی اولیای دینی و تصویرسازی سیره این بزرگواران در تلویزیون، حکایت از توازن و تعادل منطقی آنها دارد و به‌گفته برخی کارشناسان بروز چنین موضوعی در بیش از چهاردهه از استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی، پسندیده نیست و نیازمند بازنگری جدی در ابعاد مختلف است.
درحالی که بدون تردید همه براین نکته اتفاق نظر داریم که در جنگ روایت‌ها ساخت و تولید آثاری مبتنی بر واقعیت و دارای کیفیت مناسب عاملی است که می‌تواند ضمن ارائه اثری هنری به مخاطبان مانع از شیطنت معاندان و ایجاد شبهات مختلف در این زمینه باشد و به عنوان مثال اکنون که در ایام آخر ماه صفر و مناسبت‌های بسیار جدّی در تاریخ اسلام و به‌خصوص شیعه، مانند سالروز رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) قرار داریم؛ موضوع عدم توازن و تناسب در تولید آثار تصویری مرتبط با زندگی دو اسوه بی‌بدیل در دین مبین اسلام مشهود است.
به‌این ترتیب هرچند در زمینه تولید آثار فاخر از زندگی اولیای مواردی همچون سریال‌های "امام علی(ع)" و "مختارنامه" از داود میرباقری به عنوان شاخص‌ترین‌های سریال‌های مذهبی می‌توان یاد کرد که به دفعات داخل و خارج از مرزهای کشورمان پخش شده‌اند؛ اما همانطور که قبلا نیز اشاره شد در زمینه ایجاد شبه‌های مختلف از سوی دشمنان دین مبین اسلام بازهم می‌بینیم، عرصه فیلم و سریال نیازمند تولید آثار در این رده‌ها یا حتی بالاتر است.
از سوی دیگر جدا از دو اثر یاد شده ، 2 سریال دیگر نیز به مناسب دهه آخر ماه صفر ساخته شده که "ولایت عشق" و "تنهاترین‌سردار"، یکی درباره امام رضا(ع) و دیگری درباره امام حسن مجتبی(ع) با کارگردانی مهدی فخیم‌زاده بوده که بعضاً اما و اگرهایی درباره ارزیابی آنها مطرح شد به این ترتیب که گروهی تاکید کردند چرا هنوز کیفیت سریال "ولایت عشق" ارزیابی نشده سریال "تنهاترین سردار" را هم برای تولید به فخیم‌زاده سپردند و حتی در برخی موارد در مقطع نبرد و جنگ یا صلح امام حسن(ع) در سریال "تنهاترین سردار" برخی کریم اهل بیت(ع) بودن را در این اثر کمرنگ دیدند.
فیلم «محمد رسول‌الله» مصطفی عقاد
از این رو هنگامی که چنین سریال‌های مهم و معدودی درباره سبک زندگی و سیره اولیاء الهی می‌سازیم، کاملاً طبیعی است که از اهداف ماهوی در ساخت این سریال‌ها، باید ارزیابی بهتری داشته باشیم و به این پرسش پاسخ جدی بدهیم که به‌صورت طبیعی با ساخت این سریال‌ها در پی چه بودیم؟
پرسشی که نسبت به چهار سریال یاد شده نیز مطرح است و اکنون می‌بینیم که در اعلی‌ترین نمونه، یعنی "مختارنامه"، چقدر انتخاب موضوع، نحوه ساخت و عرضه مجموعه به مخاطبان در کشورهای منطقه، اثرگذاری به موقع، برانگیزنده بودن را نسبت به هویت دینی و شیعی خود، شاهدیم، اما واقعیت امر اینجاست که با درنظر گرفتن نقش و اثرگذاری اولیای الهی در سبک زندگی مؤمنانشان دوباره به این نکته می‌رسیم که چرا درباره حضرت محمد(ص) که به عنوان مهترین، شاخص‌ترین و کلیدی‌ترین پیامبر الهی فقط یک اثر ایرانی آنهم ساخته مجید مجیدی در مدیوم سینمایی، داریم؟
اهمیت پاسخ به این سئوال اینجاست که زندگی با برکت پیامبر اکرم(ص) و سیره ایشان پس از کتاب مشترک یعنی قرآن کریم در واقع نقطه وحدت میان مسلمانان است و تولید اثری سینمایی یا سریال از ایشان فرصتی برای تحکیم وحدت میان اقوام شیعه و سنی بوده و البته مانعی قابل اتکاء در برخی تفرقه‌افکنی‌های دشمنان که نباید به آن بی‌توجه باشیم.
به‌هرحال فقدان سریال در حوزه شخصیت‌های دینی‌مان در دنیای تصویرسازی و ایده‌یابی غالب غربی و آکنده از نوعی لائیسم، فقط به موضوع توسعه اندیشه شیعی و فراتر از آن، یافتن نقاط صحیح مورد توافق همه فرق اسلامی از زندگی پیامبر(ص) در دنیای امروز آسیب می‌زند که به این نکته باید دقت بیشتر کرد.
فیلم محمد رسول‌الله مجید مجیدی
حسین سلطان‌محمدی منتقد سینما و تلویزیون در این باره گفت‌وگویی انجام داد و گفت: ما پیرو دینی هستیم که دو میراث گرانبهایش، سالیان سال، راهنما و الگوی ما بوده و هستند؛ کتاب خداوند که معجزه آخرین پیامبر اوست و عترت پیامبر(ص). فطرت الهی ما، در کشاکش گردش روزگار و انفاس لوامه و...، نیازمند آیات الهی و همچنین تفسیر آن از سوی معصومان(علیهم السلام) هستند تا چنانچه از تنظیم خارج شدند، بتوانند دوباره به مسیر آغازین بازگردند. همین مبنا، ضرورت پرداختن به این دو عنصر را در همه زمان‌ها نشان می‌دهد.
وی خاطرنشان کرد: در هر زمانه‌ای، پرداختن به آیات قرآن، مفاهیم، ناسخ و منسوخ و محکمات آیات و مانند آن و همچنین رجوع به سیره پیامبر(ص) و عترت او، ضرورتی است که اصطلاحاً، غفلت از آن موجب خسران دنیوی و اخروی می‌شود. در زمانه ما نیز، انسان امروزی آغشته به انواع نحله‌ها و افکار، نیاز دارد تا برای خارج نشدن از این محور الهی، با همه ابزارهای در دسترس، خود را پالوده کند و در مسیر فطری بماند.
سلطان‌محمدی با اشاره به اینکه شتاب تحولات و تکثر انواع افکار انحرافی، نیاز به شتاب هوشمندانه برای سلامت نگاه داشتن و مصون‌سازی آحاد جامعه اسلامی دارد، تأکید کرد: رسانه‌های امروز در منتهی‌الیه پیشرفت فناورانه‌اند و از میان آنان، ابزارهای تصویری، به ویژه تلویزیون، نقشی بی‌بدیل برای بازتاباندن اصول انسانی و همسان‌سازی آن با شرایط روز دارند.
در اینکه ما در سالیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کوشیده‌ایم به روش‌ها و با برنامه‌های مختلف، روایی و گزارشی و گفتاری و ...، به درس‌ها و آموخته‌های دینی بپردازیم، شکی نیست؛ اما شتاب تحولات و تکثر انواع افکار انحرافی، نیاز به شتاب هوشمندانه برای سلامت نگاه داشتن و مصون‌سازی آحاد جامعه اسلامی در ابتدا و سپس سایر انسان‌های روی زمین، را پیش می آورد.
وی با گلایه از این نکته که واقعاً آزاردهنده است که ما هیچ اثر قابل تکراری - پخش مجدد از درگاه‌های مختلف - به جز فیلم سینمایی ساخته مجید مجیدی در حوزه پیامبر اسلام نداشته‌ایم، افزود: ما در هر مناسبت دینی و آیینی، به روش‌های گوناگون، به این نکات توجه می‌کنیم اما تغییر نسل‌ها، تنوع تولید و بیان آموزه‌های دینی به روش‌های مختلف را می‌طلبد.
در حوزه پیامبر گرامی اسلام(ص)، به صراحت می‌توان گفت از نگاهی که ما به روایات و سیره ایشان داریم، به جز فیلم سینمایی ساخته مجید مجیدی ما هیچ اثر قابل تکراری نداشته‌ایم و این بسیار آزارنده است. حتی به صورت مستمر، مجموعه‌های تصویری برای امروزی کردن گفته‌ها و سیره ایشان، نداشته‌ایم.
این منتقد سینما و تلویزیون با مصداق قرار دادن سریال «مختارنامه»، تأکید کرد: انواع فیلم‌های تلویزیونی را می‌توانیم مثال بیاوریم که موردی ساخته شده‌اند و دیده‌ایم، و از یاد کردن آنها، قاصریم. اما این‌گونه نباید باشد. «مختارنامه» را به یاد داریم که هنوز که هنوز است، به عنوان اثری مطمئن برای پرداختن به آنچه در سال 61 هجری و بعد آن رخ داد و استفاده از آن برای زمانه فعلی به کار می‌آید، به گونه‌ای که تصویر شخصیت تلویزیونی مختار، در جوامع مسلمان و به ویژه شیعه به عنوان پرتره‌ای نیروبخش و محرک، می‌چرخد و مدت‌هاست از آن حتی در ارجاع به دفاع از مسلمانان و مظلومان در عرصه مبارزه با استکبار و صهیونیست‌ها استفاده می‌کنیم و بر مبنای آن، دیگر یادمان نیست که پیشتر از نماد صلاح‌الدین ایوبی در مبارزه با صلیبیون، یاد می‌شد.
سریال «تنهاترین سردار»
وی با تأکید بر این نکته باید از پراکنده‌سازی عبور کرد، خاطرنشان کرد: ما که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توانستیم این شعار را جا بیندازیم که «خیبر خیبر یا صهیون، جیش محمد قادمون»، چرا هنوز اثری نداریم درباره پیامبر(ص) و سیره او، که از نگاه خودمان، در جهان منتشر کنیم؟ باید از پراکنده‌سازی عبور کرد و به اثری ماندگار پرداخت. ما که با اثر سینمایی مجید مجیدی توانستیم در ایام منتسب به پیامبر اسلام(ص)، در کنار نمایش چندین باره نسخه غربی فیلم الرساله مرحوم مصطفی عقاد، این فیلم را به نمایش درآوریم؛ چرا این تجربه را به صورت مستدام، ادامه نمی‌دهیم؟
سلطان‌محمدی در خاتمه با اشاره به ادامه پیدا کردن ساخت مجموعه‌های دیگری در زمره «تنهاترین سردار» که درباره امام حسن مجتبی(ع) ساخته شد و باقی سال‌های زندگی این امام همام هم باید دستمایه ساخت سریال و فیلم قرار بگیرد، افزود: این روزها در سالگرد رحلت پیامبر(ص) و در آستانه رسیدن به ایام ولادت ایشان و هفته وحدت، این مهم باید جدّی گرفته شود.
در حوزه دومین امام، امام حسن مجتبی(ع) نیز چنین نقصی دیده می‌شود. بعد از «تنهاترین سردار» چه تجربه مشابهی توانستیم تولید کنیم. تنهاترین سردار، به مقطعی از زندگی آن امام پرداخته بود، باقی سال‌های زندگی ایشان در چه ظرفی باید تبیین و ساخته شود؟ این‌ها به عنوان مطالباتی جدّی باید طرح و پیگیری شود. سرمایه‌گذاری بر روی چنین آثاری، جزو باقیات الصالحات خواهد بود. به این مهم، باید توجه جدّی داشت.
محمدحسین پیشاهنگ