وی گفت: “سخت‌هسته” تعالیم دینی، توحید است. بزرگان ما گفته اند که اگر همه معارف دین را چکیده کنیم به لا اله الا الله می رسیم. عمده ترین منابع دین نیز روایات حضرات معصومین است و علما باید از این آیات الهی و روایات معصومین معارف را استخراج و به دیگران منتقل کنند.
معاون تهذیب و تربیت حوزه های علمیه یادآورشد: مراد از سعادت انسان بندگی و تسلیم در مقابل خداوند و تقرب به سمت خداوند است و مقصد ما نیز رسیدن به حد رضوان الهی است و ما نیز به عنوان مروجان دین باید این نسخه حیات بخش را برای انسان استخراج کرده و تا دامنه قیامت این برنامه را برای انسان بنماییم.
وی افزود: انسان که می خواهیم روان او را بشناسیم یک موجود مولود از میمون نیست بلکه لایه های وجودی خاص و بواطن پیچیده دارد و قابلیت خلیفه شدن دارد. حال این انسان می تواند به سعادت برسد.
معاون تهذیب و تربیت حوزه های علمیه بیان کرد: با این هویت شناسی توحیدی باید وارد فاز روانشناسی و مشاوره شویم. دانش های انسانی و علوم اجتماعی از اوایل انقلاب راهی حوزه‌های علمیه شد. علوم اجتماعی در یک بوم دیگر تأسیس شده است و حال این است که ما چه تکلیفی در این زمینه داریم؟
وی گفت: دانشجویان در دانشگاه تحصیل می کنند تا به نظریات مسلط شود و آنها را مصرف کنند ولی در حوزه قرار نیست که ما مصرف کننده دانش هایی باشیم که این دانش ها را غیر مسلمانان و با مبانی دیگر و غایت دیگر پدید آورده اند. از اساس این علوم در حوزه پدید آمد تا عالمان دین در نقش آفرینی خود قوی تر عمل کنند.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری اظهارکرد: پس از انقلاب اسلامی فرصت اداره امورات جامعه برای ما میسر شد و باید پس از انقلاب اسلامی نرم افزار اداره جامعه را پیدا می کردیم. وظیفه حوزه پس ازانقلاب آن بود که پیام دین را با این هدف برای تحقق و اقامه هدف دین استنباط و استخراج کند.
وی بیان کرد: باید به جایگاهی که در آن قرار گرفته ایم به یک خودشناسی خودآگاهانه وارد شویم و با این نگاه به مشاوره و روانشناسی برسیم.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری گفت: تفاوت ما با دانشگاه این است که دانشجویان می خوانند که مصرف کنند و حوزویان این مطالب را می خوانند تا چشم شان مسلح شود تا در استنطاق مباحث اسلامی از قرآن و روایات استفاده کنند.
معاون حوزه بیان کرد: سوال این است که چرا علمای ما به دنبال علوم اجتماعی بودند که در بوم ما تولید نشده است. سوال این است که چرا علمای ما در حوزه به سراغ مطالعه روانشناسی و جامعه شناسی و علوم سیاسی از منابع غربی رفتند؟.
وی گفت: با ظهور انقلاب اسلامی و مسئولیت جدید اقامه دین در کف جامعه توسط حوزه لازم بود که علوم انسانی به عنوان نرم افزار علوم اجتماعی را فرابگیرد و با آنها جامعه را اداره کند. پس از انقلاب این فرصت برای حوزه پدید آمد که با این نرم افزار جامعه را مدیریت کند.
معاون تهذیب حوزه بیان کرد: وظیفه اصلی حوزه پس از انقلاب آن بود که پیام دین را با هدف مهندسی نظامات اجتماعی به حسب تحقق اولویت های دینی ابلاغ کند. عالمان دین در فهم معارف دین قرار بود از دانش های جدید استفاده کنند.
وی گفت: علومی که ما آموختیم برای مصرف کردن نبود بلکه برای استفاده و تولید معادل های این علوم در حوزه بود. تفاوت روانشناسی حوزوی و دانشگاهی این است که دانشگاهی ها این علوم را می خوانند تا مصرف کنند ولی حوزه این مباحث را می خوانند تا مسلح شود به این علوم و با مراجعه به منابع اصلی دینی فهم بهتری از این مباحث داشته باشد.
معاون تهذیب و تربیت حوزه های علمیه اظهارکرد: دانش روانشناسی موجود در یک فضای گسسته از اندیشه های اسلامی به وجود آمده است که البته آموزه های مفیدی هم دارد ولی باید آن را محک بزنیم. باید توجه کنیم که باطل به شکل مطلق نه جذاب است نه قابل عرضه است. یعنی به ذات خود رفتنی است. پس سخن یک پارچه باطل باقی نخواهد ماند. علم روانشناسی حتما گزاره های حقی هم دارد و کسی کلیت این دانش را نمی تواند حذف کند.
وی گفت: گرچه دانشمندان غربی قصد ارائه باطل و آمیختن باطل با حق نداشتند ولی باید قبول کنیم که مبانی دانشی آنها کاملا خارج از فضای دینی ساخته شده است.
استاد سطح عالی حوزه یادآورشد: حوزویان و عالمان دین باید با یک فهم فقیهانه حق و باطل این تولیدات علمی را پیدا کنند و موضع خود را با آنچه که با مبانی و اصول دینی نمی سازند نشان دهند. وظیفه حوزویان در همین حوزه است. وقتی یک بدعت در میان جامعه ظاهر می شود عالمان دین باید وارد شوند و این بدعت را از بین ببرند. علما همیشه خط نگه دار هستند.
وی گفت: روانشناسی مدعی شناخت انسان است و دین هم مدعی توصیف انسان است. وقتی یک ادعای دیگری در این زمینه پدید می آید لاجرم علما باید حضور پیدا کنند و به آن پاسخ دهند.
وی افزود: حیطه شناخت انسان و دستورالعمل صادر کردن برای تحول انسان حیطه دین است و روانشناسی می خواهد جایگزین دین شود. منابع عقل و نقل و آموزه های وحیانی منابعی هستند که ما را به سوی واقع رهنمون می کنند. یعنی در فهم واقعیت خارجی باید از روش های حسی و شهودی و … استفاده کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری یادآورشد: مهم این است که ما باید وظیفه خود را در این عرصه بدانیم. آیا وظیفه طلبگی ما توصیف علم تجربی است؟ اگر علم تجربی هم تولید کردیم خوب است ولی قطعا وظیفه ما نیست.
وی با ذکر این مطلب که تولید دانش دینی از منبع تجربه به دست نمی آید، عنوان کرد: بلکه می توان از منبع تجربه برای فهم بهتر منابع اولیه نقلی و وحیانی و عقلی استفاده کرد.
معاون تهذیب حوزه بیان کرد: برای اسلامی سازی روانشناسی، یک بسم الله نوشتن و یک جمله از امام و رهبری و …. کفایت نمی کند. اینکه از صریح آیات و روایات مباحثی در این حوزه استخراج کنیم هم کافی نیست. برای اسلام سازی باید ذات این علم را اسلامی کنیم. یعنی حداقل باید سه شرط داشته باشد. انسان دینی یک انسان گسترده با لایه های تو در تو است که پوسته حیات او، ظاهر مادی هشتاد ساله است. همچنین شرط دوم اینکه غایات دین را نیز باید تأمین کند یعنی رو به سوی اقسام دین باشد. سومین نکته نیز ملتزم به احکام دینی باشد.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری گفت: در فرهنگ اسلامی، جهاد با نفس توصیه شده و حب دنیا رد شده. خشم مقدس و غیرت دینی در فرهنگ اسلامی یک ارزش محسوب می‌شود. شهادت برای یک مسلمان باعث افتخار است. ولی روانشناسی موجود به این غایات رو میکند یا یک زندگی جهادی را پیشنهاد می کند؟ آیا علم روانشناسی فطرت خداجوی و شب زنده داری و یاد مرگ و شب زنده داری و ازدواج زود هنگام و عزاداری بر سیدالشهدا و نگاه نکردن به نامحرم و رضایت و قناعت و آمادگی برای جانبازی برای آرمان های الهی را تأیید میکند؟ وقتی این علم به غایات دینی رو نداشته باشد یک علم بی سرو ته است. ما موظف نیستیم این مدل علم را توسعه دهیم.
وی افزود: اسلامی کردن این دانش به معنی پدید آوردن یک علم تجربی نیست. لااقل ما موظف نیستیم عالم محض این علم باشیم بلکه ما عالم دین هستیم نه عالم روانشناسی.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری یادآورشد: ما هیچ گاه کار عالمانی که با روانشناسی تعامل علمی داشتند را نفی نمی کنیم بلکه نوع مواجهه ما مهم است. کسانی که وارد فاز علم فلسفه و عرفان شدند این دو علم را به خدمت گرفتند.
وی گفت: ما در حوزه برای فهم و ابلاغ و اقامه دین به سراغ روانشناسی رفتیم. مصرف روانشناسی اولویت ما نیست ولی تولید روانشناسی دینی وظیفه ما است. الان برعکس شده و حوزه روانشناسی را مصرف می کند که این غلط است.
معاون تهذیب حوزه یادآورشد: انسان عصر جدید بی نیازی خود را نسبت به پیام دین اعلام کرده و انقلاب اسلامی نیز به دنبال احیای مسیر پیام دین بود. بحث از علوم دیگر باید مشخص باشد که با چه هدفی به دنبال این علوم هستیم. اسلامی سازی را برخی برای مخالفت با اسلام و از بین بردن احکام به کار می برند که برای عادی سازی بسیاری از محرمات از آن بهره می برند.
وی گفت: ما باید ۲۰ واحد برای مشاوره و ۸۰ درصد را خرج تربیت کنیم. ما نباید علوم را حذف کنیم بلکه باید به جای مصرف کردن آن را بفهمیم و رقیب اسلامی این علوم را برای رفع انحرافات تولید کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری افزود: در جریان کرونا، دفتر تبلیغات کلیپ هایی برای حضور در فضای مجازی مباحثی را تولید کرد که برای رفع آلام و… بود. در این کلیپ حوزویانی که روانشناسی خوانده بودند پیام های روانشناسی را طرح می کردند که متأسفانه در این پیام های خنثی کوچکترین آیه و روایتی مطرح نمی شد. حوزه علمیه قم مطلبی که تولید می کند باید مملو از آیات و روایات باشد.
وی افزود: متأسفانه این دانش به حدی بر ما سایه انداخته که یادمان رفته است که ما می خواستیم رقیب اسلامی را تولید کنیم. حوزویان نسبت به این علوم وظیفه دارند.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری یادآورشد: نکته دیگر آن است که اگر می توانستیم مثل روانشناس ها تحقیقات تجربی هم انجام می دادیم کار خوبی بود ولی این علوم یک عمر زمان می خواهد. اگر روزی حوزه های علمیه مقدار فرصتی داشته باشند که به علوم دیگر بپردازند وب است ولی به عنوان مروجان دین که وارد میدان می شویم که به حدی در منابع انسانی کم هستیم که اگر به اولویت های اولیه خود برسیم کاربزرگی کرده ایم و چرا وقت خود را باید صرف اولویت های بعدی کنیم؟ وقتی این حلقه حذف می شود ما به مصرف کننده مبدل می شویم.
استاد حوزه گفت: یکی از اهداف روانشناسی آرامش بخشیدن به انسان است که ما نیز به جای ریلکس تراپی عناصر دیگری داریم که باید آن را ترویج کنیم.
وی افزود: اینکه چشم را به منابع دین ببیندیم و به سراغ علم صرف روانشناسی برویم غلط است. برای تولید روانشناسی اسلامی باید به دو منبع مراجعه کنیم. زمانی که می خواهیم به روش تجربی انسان را مطالعه می کنیم ولی زمان دیگری می خواهیم به یک منبع دیگری به نام وی مراعجه کنیم. وحدت حوزه و دانشگاه در اینجا شکل میگیرد که حوزویان از یک منبع و دانشگاهیان از یک منبع دیگری علم تولید می کنند. این علوم باید باهم تعامل داشته باشند و آموزه های آنها نباید باهم معارضه داشته باشد.
حجت الاسلام والمسلمین عالم زاده نوری گفت: انسان منابع معرفتی مختلفی دارد که باید از آنها استفاده کند و هر کدام پنجره ای رو به واقع هستند. ماباید از همه این منابع استفاده کنیم. منابع معرفتی باید پشت به پشت هم بیایند.
وی با ذکر این مطلب که دانش روانشناسی غربی به وحی توجه نکرده است، عنوان کرد: حرف ما این است که روانشناسی اسلامی به وحی توجه می کند. علم روانشناسی دارای ارزش معرفتی است ولی در مقام مصرف آن باید به شدت احتیاط کنیم. در حال حاضر باید اهتمام خود را برای تولید بگذاریم. در مقام تولید این علم گاهی باید با میدان عمل شویم. اولویت اصلی ما تولید علم است ولی اگر بی رویه به این کار اقدام کنیم نیز درست نیست.