اگر صبور نیستی، خودت را به صبوری بزن

بیش‌ از چهل روز است که برخی واژه ها برایمان ملموس‌تر شده، خیلی ملموس تر از قبل، مثل همین واژه‌ی صبر. مثلا مصاحبه «هدی حجازی»، مادر سه دختری که در حمله هوایی رژیم صهیونیستی به خودروی غیر نظامی‌شان، در جنوب لبنان به شهادت رسیدند را که می‌بینیم و می‌شنویم صبر الهام گرفته از صبر زینب‌گونه در ذهنمان پر رمق‌تر می‌شود. اصلا خودتان بنشینید و تماشا کنید و بگذارید تصویر باشکوه و الهام‌بخش از صبر زینب گونه رمق بگیرد در ذهن و جانتان.گفتگوی ما با حجت الاسلام «علیرضا بیاتانی» در سالروز میلاد حضرت زینب سلام الله علیها پیرامون راهکارهای کسب ملکه صبر و متصف شدن به این ویژگی اخلاقی ضروری است.

حجت الاسلام علیرضا بیاتانی از راهکارهای دست یابی به گوهر ارزشمند صبر در زندگی می‌گوید.

 مفهوم مبهم صبر!

حجت الاسلام بیاتانی با تاکید بر اینکه برای کسب ملکه صبر و به طور کلی متّصف شدن به هر ویژگی اخلاقی، قدم اول شناخت دقیق آن ویژگی اخلاقی و آشنایی با ثمرات آن و درک ضررهای ترک آن ویژگی است می‌گوید:«وقتی نام مبارک حضرت زینب سلام الله علیها را می‌شنویم ناخودآگاه به یاد صبر می‌افتیم و در ذهن ما که پای روضه‌ها بزرگ شده‌ایم واژه‌ صبر با نام مبارک ایشان عجین شده است. حضرت زینب سلام الله علیها از کودکی با داغ های مختلفی مواجه شدند و صبر نسبت به مصیبت همیشه جزء لاینفک زندگی ایشان بوده است ولی در واقعه‌ عاشورا و حوادث بعد از آن نمایشگاهی بی‌نظیر از صبر را در مقابل چشم بشریت به نمایش گذاشتند و کشف رمز این صبر رازآلود و شگفت‌انگیز برای همه‌ کسانی که معتقدند عاشورا یک مکتب است نه صرفا یک حادثه‌ تاریخی؛ لازم و ضروری است.

برای اینکه قدری روحمان با روح مطهره‌ آن بانوی مجاهد هم افق شود و ما هم بتوانیم صبر در مواجهه‌ با مصائب را به تبعیت از ایشان بچشیم باید آیات قرآن و روایات معصومین علیهم السلام را با دقت کنکاش کنیم و عوامل زمینه‌ساز مقاومت و ایستادگی در برابر مصائب و سختی‌ها را از لابه لای متون دینی بیابیم. برای کسب ملکه‌ صبر و به طور کلی برای متصف شدن به هر ویژگی اخلاقی؛ قدم نخست شناخت دقیق آن ویژگی اخلاقی و آشنایی با ثمرات آن و درک ضررهای ترک آن است. امیرالمومنین علیه السلام در حکمت ۱۶۳ کتاب شریف نهج البلاغه می فرمایند: ألناس أعداء ما جهلوا (مردم دشمن چیزی هستند که نسبت به آن جاهل هستند).

مفهوم مبهم صبر مثل هر مفهوم مبهم دیگری به خودی خود نمی‌تواند کسی را به خود جذب کند و آنگاه در کسی اشتیاق متصف شدن به صبر و تلاش برای کسب آن به وجود می‌آید که جایگاه صبر در میان آموزه‌‍‌های دینی و فواید دنیوی و اخروی آن را عمیقا دانسته باشد. آیات و روایات فراوانی به بیان جایگاه مهم صبر پرداخته‌اند که به عنوان نمونه به قسمتی از حکمت ۸۲ نهج البلاغه اشاره می‌کنم که حضرت می‌فرمایند:عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ، فَاِنَّ الصَّبْرَ مِنَ الاِْیمانِ کَالرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ وَ لا خَیْرَ فى جَسَد لا رَأْسَ مَعَهُ، وَ لا فى ایمان لا صَبْرَ مَعَهُ (بر شما باد به صبر زیرا نسبت صبر به ایمان مثل نسبت سر است به بدن؛همانگونه که در بدن بدون سر خیر نیست در ایمان بدون صبر هم خیر نیست) لذا اولین و مهمترین راهکار صبور شدن،مطالعه  آیات و روایات مرتبط با صبر و تفکر و تدبر در آنهاست.»
 

سفره خدا بزرگ است،در زندگی صبر را هم طلب کنیم

«پیرزن نابینایی جلوی حضرت موسی را گرفت.گفت دعا کن خدا چشمانم را برگرداند. حضرت موسی گفت باشد. پیرزن گفت: دعا کن جمالم را هم برگرداند. حضرت یک مکثی کرد. با خود گفت: چشمانش را که خدا داد، حالا دیگر ...وحی آمد که موسی چرا فکر می‌کنی؟ مگر از تو می‌خواهد؟» امثال این نقل از مرحوم آیت الله فاطمی نیا، برایمان روشن‌تر می‌کند که با دعا و طلب کردن از خداوندی که اکرم الاکرمین است خیلی چیزها دست یافتنی می‌شود، دعا برای کسب فضایل اخلاقی مثل صبر هم جای خود را دارد. صبور بودن حتی در زندگی معمولی و در مواجهه با اطرافیان و اعضای خانواده هم جایگاه مهم و تاثیر گذاری دارد.

حجت الاسلام بیاتانی گام دوم را این‌گونه توضیح می‌دهند:«گام بعدی توجه به عنصر بسیار مهم دعا برای درخواست ملکه‌ صبر از خداست که دعا طبق روایتی سلاح انبیاست و اگر با آداب و شرایطش همراه باشد همواره قرین اجابت است همانگونه که امیرالمومنین علیه السلام فرمودند:ما کان الله لیفتح باب الدعاء و یغلق علیه باب الاجابه (خدا درب دعا را به روی کسی نگشوده که درب اجابت را به روی او بسته باشد) در واقع باید به این باور برسیم که نباید برای همت و اراده‌ خودمان استقلال قائل باشیم و چنانچه عنایت و امداد الهی نباشد از همت و اراده‌ ما کاری ساخته نیست و این نگاه قدرت آفرین و راهگشاست. برای درخواست صبر از خدا یک عبارت قرآنی هست که عبارت است از «ربنا أفرغ علینا صبرا» و در دو جای قرآن و در بیان دو موقعیت حساس تاریخی ذکر شده؛ یک‌بار از زبان طالوت و سپاهش هنگام مواجهه با سپاه جالوت و یک بار از زبان ساحران فرعون پس از ایمان آوردنشان به حضرت موسی علیه السلام و قطعی شدن انتقام فرعون از آنها. لذا دعای قرآنی «ربنا أفرغ علینا صبرا و ثبّت أقدامنا و انصرنا علی القوم الکافرین» با توجه به معنای آن در قنوت نماز توصیه می شود.
 

برای صبور شدن ،راهکار حضرت علی علیه السلام تمرین است.

 اگر صبور نیستی، خودت را به صبوری بزن

زندگی بزرگان دینی ما نشان می‌دهد این بزرگواران در عین حال که صبرپیشه بودند، اهل عمل و کار و فعالیت جمعی و حرکت بودند و بارها و بارها چه در قرآن و چه در کلام معصومین علیهم السلام، لزوم حرکت و فعالیت و تلاش دیده می‌شود و آن تضادی که گاهی در اذهان میان «فعالیت و دعا» یا «صبر و کار» شکل می‌گیرد یک تضاد توهمی است. به قولی حرکت یک کوهنورد، همان صبر اوست.

حجت الاسلام بیاتانی فاز عملیاتی برای دستیابی به گوهر ارزشمند صبوری را چنین بیان می‌کند:«پس از دو گام اول یعنی کسب معرفت نسبت به مفهوم صبر و جلب عنایت و امداد الهی با دعا باید وارد فاز عملیاتی برای متصف شدن به ملکه‌ صبر شد و در واقع دو گام اول زمینه‌ساز و پشتیبان فاز عملیاتی هستند. امیرالمومنین علیه السلام در حکمت ۲۰۷ نهج البلاغه میفرمایند: اِنْ لَمْ تَکُنْ حَلِیماً فَتَحَلَّمْ فَاِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ اِلَّا اَوْشَکَ اَنْ یَکُونَ مِنْهُمْ. اگر بردبار نیستی، خود را به بردباری بزن( بردباری را به خودت تحمیل کن)، زیرا کمتر کسی‌ست که خود را به گروهی شبیه ساخت و مانند آنان نشد. برای متصف‌شدن به ملکه‌ صبر راهکار حضرت؛ تمرین است.

تحلم یعنی جایی که باید صبر کرد انسان غیرصبور خود را شبیه انسان‌های صبور کند و در واقع مثل ورزشکاری که این‍‍‌‌قدر تمرین می‌کند تا بدنش ورزیده شود آنقدر تمرین کند تا روحش ورزیده شود و همان طور که حرکات ورزشی ابتدای کار برای ورزشکار سخت و طاقت فرسا هستند و سپس بر اثر تکرار؛ آن سختی اولیه از بین می‌رود بردباری هم ابتدای کار طاقت فرسا خواهد بود و ممکن است در موقعیت هایی انسان از پسش برنیاید ولی با ورزیده شدن روح به تدریج آسان تر خواهد شد و هرچه آن معرفت و آن توجه به خدا قوی تر باشد؛ سختی اولیه و دوران شکست های احتمالی زودتر و آسان تر سپری خواهد شد.»

اشتیاق و تلاش برای متّصف شدن به صبر وقتی در کسی به وجود می آید که فواید دنیوی و اخروی آن را عمیقا دانسته باشد.
 

اشتیاق و تلاش برای متّصف شدن به صبر وقتی در کسی به وجود می آید که فواید دنیوی و اخروی آن را عمیقا دانسته باشد.

صبر معجزه گونه حضرت زینب«س»

حجت الاسلام بیاتانی نکته مهم در مورد صبر شگفت انگیز حضرت زینب سلام الله علیها، را این گونه بیان می‌کند:«ضمنا بیان این نکته لازم است که صبر شگفت انگیز و معجزه گونه حضرت زینب سلام الله علیها در عاشورا و حوادث بعد از آن طبق مَقاتل با افاضه‌ای بود که شب عاشورا امام زمانشان یعنی وجود مقدس سیدالشهداء علیه السلام به ایشان کردند و ما به آن صبر نخواهیم رسید مگر آنکه آن افاضه  خاص از سوی امام زمانمان به ما شود. سوالی که اینجا مطرح است این است که کدام ویژگی از ویژگی های حضرت زینب سلام الله علیها می‌تواند جاذب چنین افاضه‌ای باشد و اگر بتوانیم پاسخ این سوال را بیابیم می‌توانیم با تلاش برای کسب آن ویژگی به پرتوی از آن افاضه‌ قدسی از سوی امام زمانمان امیدوار باشیم.

با توجه به اینکه در آیه ی شریفه  «إستعینوا بالصبر و الصلاة» صبر در کنار نماز قرار گرفته و با توجه به اینکه سیدالشهداء علیه السلام هنگام وداع و در آخرین لحظات با جمله‌ی «یا اُخْتاه! لا تَنْسِنی فی نافلةِ اللَّیْل؛ خواهر جان! مرا در نماز شب فراموش نکن.» به نماز شب خواهرشان اشاره کردند که بیانگر اهمیت فوق العاده ی این بُعد از زندگی آن بانوی بزرگ در نگاه امام زمانشان است و همچنین با توجه به اشاره  امام سجاد علیه السلام به نشسته نماز شب خواندن عمه شان در شب یازدهم (با وجود عبادات و مجاهدت ها و مدیریت های فراوانی که آن بانو در آن ساعات داشتند) به نظر می‌رسد بتوان چنین برداشت کرد که تاثیر نمازشب در جلب توجه و عنایت و رضایت و افاضات امام زمان (که یک مصداقش افاضه‌ی صبر است) چقدر قابل توجه است. نکته قابل توجه این روزها این جاست؛ صبری که این روزها در بانوان مجاهد فلسطینی می بینیم پرتویی است از آن صبر بی‌مثال. به حق مشاهده‌ این صبر و مقاومت و الگو قرار دادن این روحیه ی پرصلابت می‌تواند یکی از راهکارهای موثر ایجاد و تقویت صبر در مصائب باشد.»
 

زنان غزه در صبر بر مصیبت به حضرت زینب سلام‌الله علیها اقتدا کرده‌اند

این روزها انگار قرار است پرتویی از صبر الهام گرفته از صبر زینبی،به اندازه حال تمام انسان های حق طلب دنیا تکثیر شود.