هویت اصیل کارکردی حوزهها هدایت انسان از طریق تبلیغ حقایق و معارف است
سلام و تحیت و تکریم از دیار کرمان، شهر کریمان، به ساحت همه مکرمان، درود و هزاران ثناء به ساحت قدسی روح ملکوتی امام عارفان، سلام و هزاران مهر به پیشگاه سردار شهیدان و مجاهدان، شهید سرافراز سپهبد حاج قاسم سلیمانی
با سخنی از امام موسی صدر -خلصه الله من ایدی الفجره و حفظه الله تعالی- سخن را آغاز می کنم، «برای انسان گرد آمده ایم».
اینک چهارمین نشست مشترک مدیران و معاونان محترم ستادی و استانی با رویکرد حل برخی مسائل مرتبط با نظام تعلیم و تربیت در جریان است. بنای این نشست کریمانه از آغاز بر این پایه استوار بود که معاونان محتوایی ستاد با مشارکت معاونان استانی در راستای هم اندیشی و بهره گیری از ظرفیت کارشناسی حوزه های علمیه خواهران استان ها در مسیر بهینه سازی و ارتقای نظام تعلیم و تربیت گام بردارند. این مهم مقتضی آن است که از ارایه گزارش های ساختاری ستاد و نیز اهتمام به مسائل متکثر که مجال پرداختن به همه آن ها نیست بپرهیزد و به مهم ترین مسئله جاری در نظام تعلیم و تربیت در ابعاد مرتبط با معاونت ها بیندیشد. بدین رو این معاونت، با رویکرد حل مساله از میان مسائل گوناگون به موضوع اقتضائیات رفتاری طلاب و بازنگری در آیین نامه انضباطی طلاب اهتمام ورزید.
در همین جا از زحمات همه همکارانم در ستاد و استانها صمیمانه سپاسگزاری میکنم، به ویژه از برادران ارجمندم حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدی پارسا و حجت الاسلام والمسلمین دکتر جوانی، و خواهران گرانقدرم بانوان مکرمه سرکار خانم کمشی کمر معاون محترم فرهنگی تبلیغی استان سمنان، و سرکارخانم فلاحیان معاون محترم فرهنگی تبلیغی استان اصفهان، و سرکار خانم سرپرست معاون محترم فرهنگی تبلیغی استان البرز و یکایک معاونان محترم فرهنگی تبلیغی استانها که در این هم اندیشی عالمانه تشریک مساعی کردند.
نشست پیشین مدیران با میزبانی فاخر استان اصفهان بر محور موضوع تبلیغ برگزار شد که سرآغازی بود برای مشارکت معنادار مدیران و معاونان ستاد و استان ها برای حل مسایل بنیادین و بر دوش کشیدن بارهای بر زمین مانده در این عرصه خطیر. مایلم نکاتی را در این عرصه تقدیم کنم.
مقام فرهمند رهبری معظم انقلاب اسلامی در سخنان خود در تاریخ بیست و یکم تیرماه ۱۴۰۲ در خطابی به مدیران و مبلغان و طلاب حوزه های علمیه فرمود: «اگر در حوزه از اهمیت تبلیغ غفلت شود دچار استحاله فرهنگی می شویم...امروز نگاه رایج در حوزه های علمیه این است که تبلیغ در مرتبه دوم قرار دارد، مرتبه اول چیزهای دیگر است، مقالات علمی و امثال اینها...مرتبه دوم تبلیغ است و ما از این نگاه باید عبور کنیم، تبلیغ در نگاه حوزه علمیه باید در مرتبه اول باشد.»
این سخنان حکیمانه، راهبر سترگ همه حوزه ها است که در طول سه دهه گذشته مکرر توسط ایشان ذکر شده و مطلب جدیدی نیست، ولی با کمال اندوه و شرمساری باید گفت به طور غالب با تعارفات نمایشی و توجهات ظاهری و کارهای اسکاتی و اقناعی کوتاه مدت و گذرا مواجه شده است. بدین رو به چند اصل اصیل در این وادی اشارت می کنیم.
۱. حوزه های علمیه به طور عام و حوزه های علمیه خواهران به طور خاص با ده ها نهاد آموزشی پژوهشی موجود در کشور تفاوت ماهوی دارد. وجه ممیزه حوزه های علمیه تمرکز و توقف بر آموزش و پژوهش نیست، این ها مقدمات ورود به تربیت و تبلیغ و ایفای نقش راهبری و کنشگری در عرصه های گوناگون و اصلاح فردی و اجتماعی و احیای قلوب و نفوس است. ماهیت و هویت اصیل کارکردی حوزه ها هدایت انسان از طریق تبلیغ حقایق و معارف در قالب ها و روش ها و سازه های مختلف است.
خستگان را چو طلب باشد و قوت نبود گر تو بیداد کنی شرط مروت نبود
چون طهارت نبود کعبه و بتخانه یکی است نبود خیر در آن خانه که عصمت نبود
۲. تبلیغ را می توان از دو زاویه نگریست، تبلیغ به مثابه شغل در مناسبت ها و فصل ها و با انجام کارهای مشخص و قالب های مرسوم، و تبلیغ به مثابه رسالتی همیشگی در همه زمان ها و همه مکان ها و در همه بسترها و قالب ها و سازه ها، هم چنین با تبلیغ می توان با دو نگاه مواجه شد، تبلیغ به معنای خاص که خروجی نظام تعلیم و تربیت است در کنار خروجی های دیگری مانند استاد، پژوهشگر و مدیر، و تبلیغ به معنای عام که بر پایه بیانات رهبری معظم، حاکم بر نظام تعلیم و تربیت است و همه محصولات را شامل می شود، استادی که از طریق تدریس تبلیغ می کند، پژوهشگری که در بستر پژوهش تبلیغ می کند، و مدیری که با بهره گیری از سازه های مدیریتی تبلیغ می کند. بدین رو بایسته چنان است که نظام تعلیم و تربیت بار دیگر با حاکمیت اصل تبلیغ بازنگری معنادار شود.
۳. واحد زمان برای ثمردهی کارهای فرهنگی و تبلیغی، ساعت، روز، و ماه نیست، سالیانی نیاز است تا بذری که در زمین فرهنگ و باور کاشته شده به میوه شیرین خود برسد. طنین نوای راهبر انقلاب به گوشمان رسید که در همان تاریخ فرمود: «کار فرهنگی جزو کارهای اساسی است و امروز که شما شروع کنید ممکن است پنج سال دیگر یا بیشتر نتیجه بدهد.»
کارهای نمایشی و ظاهری و ویترینی در عرصه فرهنگی و یا اهتمام به تبلیغات به جای تبلیغ دردی را تاکنون درمان نکرده و نخواهد کرد و رویکرد این معاونت در یک سال گذشته با عنایت به اسناد عالیه حوزه های علمیه و برنامه ارزشمند پنج ساله ایجاد و ارتقاء زیرساختهای نظام فرهنگی و تبلیغی و تمرکز بر تربیت و تبلیغ بوده است که اگر همه ارکان حوزه ها در تمامی سطوح دست به دست هم دهند، با همدلی، همراهی و همگامی افزونتر نوید روزهای روشن و امیدبخشی را به ما می دهد.
۴. سخن زیاد است ولی در پایان به مطلبی اشارت می کنم تا مقدمه ورود به بحث خواهران ارجمندمان باشد و آن لزوم حاکمیت رویکرد تربیتی در دو بعد ایجابی و سلبی بر شیوه نامه های رفتاری حوزه های علمیه خواهران است. در بعد ایجابی اهتمام به تدوین استانداردهای ساحت های تربیتی و عملیاتی سازی آن در قالب طرح های تربیتی هم چون حلقههای تربیتی در دستور کار این معاونت است. و در بعد سلبی اهتمام به بازنگری آیین نامه انضباطی طلاب به عنوان سرآغاز ورود به تدوین آیین نامه های انضباطی سایر اقشار مرتبط با حوزه های علمیه خواهران که هم اینک با مشارکت شما سروران فرهیخته در جریان است.