حل معضل آلودگی هوا توسط یک نخبه دهه هفتادی

«هیچ وقت خودتان را دست کم نگیرید»؛ این را ما نمی‌گویم، یک مخترع جوان می‌گوید. یک نخبه دهه هفتادی که مهم‌ترین مولفه مخترع شدن را نه پول و ارثیه هنگفت می‌داند و نه یک جامعه گل و بلبل. نه حتی یک هوش عالی و معدل بالا. بلکه مهم‌ترین ویژگی را انگیزه می‌داند که هر فرد باید خودش آن را احیا کند.

این مخترع دهه هفتادی با شنیدن یک جمله از تلویزیون جرقه‌ای در سرش روشن شدکه با ۶ سال تلاش توانست یک «کاتالیز کانورتور ناوگان حمل و نقل دیزل» اختراع کند تا بتواند معضل آلودگی هوا را حل کند! روایت گزارش امروزمان از سبک زندگی «محمدرضا صفری» یک نخبه جوان و مدیرعامل شرکت افق انرژی صدرا است که در ۲۹ سالگی یکی از کارآفرینان برتر کشور شده و سه ثبت اختراع دارد. 

* من باید مخترع شوم!

نخبگان و مخترعان آدم‌ فضایی نیستند، یکی هستند مثل ما و شما. اما آن‌ها یک ویژگی خاص دارند؛ در زندگی‌شان هدف دارند. برای رسیدن به هدف‌شان هم شادی‌ها و تفریحات زودگذر را قربانی می‌کنند. مثل همین صفری که از کودکی تمام فکر و ذکرش اختراع بود. به همین خاطر در رشته برق و قدرت تحصیل کرد. اما همه چیز برایش از یک جمله آغاز شد. جلوی تلویزیون نشسته بود. تحقیقاتش را در ذهنش بالا پایین می‌کرد. به دنبال تولید محصولی که گرهی از مسائل کشورش باز کند. یک جمله از تلویزیون گوش‌هایش را تیز کرد. رهبر معظم انقلاب داشتند از معضل آلایندگی کلان شهرها صحبت می‌کردند. جرقه‌ای در سرش روشن شد.

«محمدرضا صفری» مدیرعامل شرکت افق انرژی صدرا و مخترع کاتالیز کانورتور

*چطور یک مخترع شویم؟!

به عقیده این مخترع جوان، همه چیز به خودمان برمی‌گردد. پدر صفری، کارمند بود، اما این پسر جوان نگرش کارمندی نداشت. با اینکه خواهر و برادرش و سایر اعضای خانواده رویکرد کارمندی داشتند، اما او رویای کارآفرینی داشت و مدام در عالم جوانی و نواجوانی به پدرش می‌گفت، من دوست دارم مدیرعامل آن کارخانه‌ای باشم که شما در آن کار می‌کنید! پدرش اما با شنیدن این جمله رو ترش نمی‌کرد و او را دست نمی‌انداخت. بلکه تشویقش می‌کرد و در کنارش بود. این مخترع جوان خودباروی و خودسازی فردی را جزء اصلی‌ترین نکات مخترع شدن می‌داند.

اما تنها دوست داشتن و رویا ساختن کافی نیست، صفری می‌گوید: «از زمانی که وارد دانشگاه شدم، خلاقیت درونم شکل گرفت. هر سال که می‌گذشت رویکردهای فناوری و نوآوری برایم کاملتر می‌شد. واژه اختراع در عمل واژه سنگینی است، اما اگر واقعا بخواهیم، می‌توانیم انجامش دهیم. چون اختراع یک محصول نیازمند یک فرایند بزرگ و گسترده‌ است. پس باید از تفریح و شادی‌های زودگذر بگذرید و تلاش کنید. مخترع شدن به معدل و نمره بالا کار ندارد، در هر سری یک فکر و خلاقیتی است که باید آن را بپروراند.»

*معجزه کار گروهی

کسب افتخارات بین المللی صفری، یکی دو روزه اتفاق نیفتاد، چالش‌های زیادی بر سر راهش قرار داشت، اما او ناامید نشد و انگیزه‌اش را از دست نداد! صفری در مرکز رشد دانشگاه تیم‌سازی انجام داد و کارش را به شکل کار گروهی آغاز کرد. نگاهی که شاید در کشور ما مغفول مانده است. گروه او بعد از ۴سال تحقیق و توسعه  توانست به دانش فنی یک کاتالیز کانورتور دست پیدا کند و یک محصول صددرصد ایرانی بسازد. مخترع جوان ما می‌گوید: «یک دست صدا ندارد. تیم‌سازی که اتفاق بیفتد، شما رشد می‌کنید. در هر سری یک فکری است و این می‌تواند گسترش کار بدهد. تیم‌سازی را انجام دادیم یک تیم ۷ نفره که خانوادگی نبود. این تیم از افراد مختلف با توانمندی‌های مختلف از هم همکلاسی و استاد دانشگاه گرفته تا صنعتکار تشکیل دادیم که رویکرد و نگرش‌های متفاوتی باشد و بتوانیم محصول را توسعه بدهیم.»

* جادوی تشویق

می‌پرسم خانواده چقدر حامی‌تان بودند، می‌گوید: «حمایت خانواده باعث می‌شود که انگیزه شما رشد چشمگیری کند. به خودتان امیدوار می‌شوید.  خانواده نقش اول را دارد. شاید برخی بگویند جامعه می‌تواند نگرش یک نخبه و مخترع را بسازد، اما من این را گام دوم می‌بینم. اگر خانواده حامی و در کنار فرد باشد، نیمی از راه را رفته‌است. گاهی اوقات این حمایت می‌تواند مادی باشد و گاهی معنوی. گاهی اوقات هم همراه بودن، یعنی خانواده انگیزه شما را نگیرد و نگوید نه نمی‌شود و تو نمی‌توانی.» صفری در این میان خودش هم خانواده تشکیل داد. او بیشتر از شریک زندگی، یک همراه می‌خواست تا بتواند در این پروسه خودسازی تکمیل شود. حالا یک ازدواج موفق و آسان و راحت هم برایش اتفاق افتاد.

کاتالیز کانورتور ایرانی با نمونه خارجی رقابت می‌کند.

* اختراع محصولی با یک دهم قیمت نمونه خارجی

کاتالیز کانورتوری که اختراع شده، به گفته صفری «یک محصول صد درصد تحریمی است»، اما حالا این محصول با یک دهم قیمت نمونه خارجی آن در کشور خودمان تولید شده است. حتی شاید با کیفیت بهتر از نمونه خارجی. محصولی که عرضه می‌شود تقریبا به قیمت ۱۸۰ میلیون تومان است و محصولی که صفری اختراع کرده است با ۱۸ میلیون تومان در بازار عرضه می‌شود. کیفیت این محصول فقط ادعای صفری نیست، بلکه این را تاییده لایسنس اتحادیه اروپا می‌گوید.
چالش بعدی صفری، بعد از تولید انبوه، عرضه بود. او با یک چالش بزرگ مافیایی مواجه شد؛ بازار. سرانجام بعد از سال‌ها تلاش او توانست از طریق بنیاد تعاون سپاه، عرضه محصولش را در عرصه کشوری گسترش بدهد. بنیاد تعاون دست او را در دست شرکت جوان سیر ایثار گذاشت. بخشی از ناوگان جوان سیر به این کاتالیز کانورتور مجهز شد. صفری نگاه خیر دانش بنیانی که در بسیج است را راه حل مشکل می‌داند.

* یک نفس خود را مدیون هوای پاک هستیم

این کاتالیز کانورتور به گفته صفری، علاوه بر آلایندگی، کاهش مصرف سوخت، کاهش استهلاک قطعات موتوری و کاهش یخ زدگی گازوئیل را انجام می‌دهد. اکنون این محصول ایرانی روی طیفی از اتوبوس‌ها نصب شده است و طی بازه یک سال نیم تکامل ناوگان اتفاق می‌افتد. تقریبا تا الان ۲۰ درصد ناوگان جوان سیر مجهز به این سیستم شده‌اند. از این محصول به کشورهای افغانستان و عراق صادرات شده است.

صفری می‌گوید: «نیاز به حمایت وزارت کشور داریم تا این ظرفیت در کشور ایجاد شده و برای خدمت‌رسانی بهتر در حل معضل آلایندگی به ما یاری برساند. همه ما یک نفس خود را مدیون هوای پاک هستیم، پس نباید هوای پاک آرزوی ما باشد. در کلان شهرهای تهران، مشهد، اصفهان و تبریز آلودگی یک معضل است و این محصول می‌تواند ۳۰ درصد کاهش آلودگی برای ناوگان حمل و نقل داشته باشد.»